7. ΜΕΤΑΝΟΙΑ

Αγαπητοί μου αναγνώστες σήμερα θα παραθέσουμε μερικές σκέψεις περί μετάνοιας. Αν σας έλεγα να μου πείτε τί είναι η μετάνοια τί θα μου λέγατε; Στην αρχή όπως και εγώ δηλαδή πίστευα ότι είναι κατάνυξη, συντριβή καρδίας, αναγνώριση των παθών μας ή αν θέλετε των λαθών μας, στεναχώρια, αναστεναγμός, δάκρυα και λυγμοί προς τον Κύριο για να μας συγχωρήσει. Αγαπητοί μου αναγνώστες δεν είναι μόνο αυτό η μετάνοια! Αυτό που περίγραψα πριν είναι ένα μόνο μέρος αυτής.

Η μετάνοια είναι επίσης χαρά, ευτυχία, υπακοή, αγώνας, αλλαγή. Μετάνοια είναι όταν πηγαίνεις σπίτι σου και αντί για αποκρουστικός και κατηφής που μπορεί να ήσουνα μέχρι πρότινος, τώρα να είσαι γλυκός, πονετικός, να κάθεσαι πλέον να μοιραστείς κάποιες στιγμές με την οικογένειά σου.

Μετάνοια είναι όταν όλα γύρω σου αλλάζουν, είναι όταν πλέον έχεις το Χριστόν οδηγό, φάρο της ζωής σου να σου δείχνει πια το δρόμο της πορείας, το δρόμο προς την ένωση, της αιώνιας κοινωνίας.

Είναι εκείνη η «αλλαγή του νου», η μεταστροφή του προσανατολισμού της ίδιας ύπαρξης και συμπεριφοράς του ανθρώπου. Σημαίνει επίγνωση ανεπάρκειας της ατομικής αυτοτέλειας του ανθρώπου, αναζήτηση της ζωής στην προσωπική σχέση με το Θεό και θέληση προσωπικής κοινωνίας μαζί Του.

Η μετάνοια αγαπητοί μου αναγνώστες είναι το μυστήριο εκείνο που προηγείται της εξομολόγησεως αλλά και το ακολουθεί. Είναι το μυστήριο εκείνο που αφυπνίζει τον άνθρωπο, τον κάνει να αντιληφθεί τα λάθη του, τα πεπραγμένα του και να ζητήσει συγχώρεση. Να αλλάξει τον τρόπο ζωής του.

Μετάνοια είναι όταν παίρνουμε τον «παλιό άνθρωπο» και τον σταυρώνουμε, πάνω στο σταυρό εκείνο της ντροπής και της καταισχύνης. Σταυρώνοντας τον παλιό μας εαυτό, σταυρώνουμε τα πάθη μας και ο,τιδήποτε μας κρατά μακριά από το λιμάνι της χαράς, της ευτυχίας, της ειρήνης, της ενοποίησης με το Θεό.

Απομακρυνόμαστε από ο,τιδήποτε μας κρατά μακριά από εκείνο το λιμάνι της ασφάλειας, που ο άνθρωπος ηρεμεί και επαναπαύεται. Ας ενστερνιστούμε τα λόγια του αββά Ησαΐα που λέει «…αν θέλεις να κρεμάσεις τον παλαιόν άνθρωπο πάνω στο σταυρό, οφείλεις αυτούς που προσπαθούν να σε κατεβάσουν να τους ξεκόψεις από κοντά σου έως ότου πεθάνεις…».

Ο στόχος του ανθρώπου και προορισμός του είναι στο «λιμάνι της επαγγελίας», όπου όταν κάποιος επιστρέψει δεν έχει να φοβηθεί μήτε από φουρτούνες,
μήτε από τυφώνες.  Οι Ισραηλίτες περίμεναν 40 χρόνια για να εισέλθουν εις τη «γη της επαγγελίας». Τα δάκρυα όμως είναι εκείνη η «γη της επαγγελίας» και όσοι λησμόνησαν τον σκοπό τους, έπεσαν στην τρέλα της υπερηφάνειας και έχασαν το δρόμο.

Η συνεχή μετάνοια κρατά τα πάθη «χειροπόδαρα». Η μετάνοια καίει το «ταγκαλάκι[1]» που προσπαθεί να αποτρέψει τον άνθρωπο από τον δρόμο της μετάνοιας, από το δρόμο των δακρύων της νίψης, της αναγέννησης αλλά και στο τέλος της ανάστασης και σωτηρίας της ψυχής.

Ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακας λέει ότι: «Μετάνοια σημαίνει ανανέωση του βαπτίσματος. Μετάνοια σημαίνει συμφωνία με το Θεό για νέα ζωή. Αυτός που μετανοεί αγοράζει ταπείνωση. Μετάνοια σημαίνει μόνιμος αποκλεισμός κάθε σωματικής παρηγοριάς. Μετάνοια σημαίνει σκέψη αυτοκατάκρισης, αμεριμνησία για όλα τ΄άλλα και μέριμνα για τη σωτηρία του εαυτού μας. Μετάνοια σημαίνει καθαρισμός της συνείδησης».

Μπορώ να σας δώσω ακόμα ένα όμορφο παράδειγμα. Παλιά ένας γέροντας έλεγε ότι η αμαρτία είναι φυγόκεντρος δύναμη ενώ η μετάνοια η κεντρομόλος. Η αμαρτία δηλαδή μας απομακρύνει από το Θεό ενώ η μετάνοια μας φέρνει ξανά κοντά Του. Είναι λοιπόν εκείνη η αόρατη κεντρομόλος δύναμη που μας φέρνει όλο και πιο κοντά στον Κύριο.

Η μετάνοια λοιπόν είναι σχεδία σωτηρίας, χωρίς αυτή δεν υπάρχει σωτηρία. Η σωτηρία της ψυχής μας αλλά και του σώματος εξασφαλίζεται μόνο με τη μετάνοια. Η μετάνοια σε σύγκριση με τ΄άλλα μυστήρια ξεκινά από τον ίδιο τον άνθρωπο. Δεν προσδιορίζεται από κάποια στιγμή ή χρόνο σε σχέση με τ’ άλλα μυστήρια (μπορεί να πάρει μέρες, μήνες ή και χρόνια). Τελειώνει μεν και ολοκληρώνεται με την εξομολόγηση στον πνευματικό μας και τη συγχωρητική ευχή.

Με την μετάνοια όλες οι αμαρτίες συγχωρούνται, μένουν όμως οι ουλές τους, μένουν τα σημάδια των αμαρτιών πάνω στην ψυχή και το σώμα του ανθρώπου, «…Ψαλ. 50,5 ὅτι τὴν ἀνομίαν μου ἐγὼ γινώσκω, καὶ ἡ ἁμαρτία μου ἐνώπιόν μού ἐστι διαπαντός…». Μένει η ροπή προς την αμαρτία. Μένει εκείνη η κακή συνήθεια που δεν κόβεται εύκολα. Γι΄αυτό και μετά τη μετάνοια χρειάζεται μεγάλος πνευματικός αγώνας (βλέπε αντίστοιχη Θεματική Ενότητα) για να σταθεροποιηθεί ο άνθρωπος και να συνεχίσει να ζει ενάρετα.

Την σωτηρία της ψυχής πρέπει να την ποθήσουμε με σφοδρότητα. Πρέπει να αντιληφθούμε ότι η ζωή αυτή είναι εφήμερη, παροδική. Όταν κλείσουμε τα μάτια μας δεν υπάρχει πλέον χρόνος για μετάνοια, ούτε και επιστροφή υπάρχει. Η ψυχή θα πρέπει να είναι έτοιμη να λογοδοτήσει για τις πράξεις της επί του φοβερού βήματος του Κυρίου και είναι κρίμα να βρεθεί αμετανόητη. Τότε θα είναι πια πολύ αργά…

Χαρακτηριστικά είναι και τα λόγια του ψαλμωδού «…ὅτι οὐκ ἔστιν ἐν τῷ θανάτῳ ὁ μνημονεύων σου· ἐν δὲ τῷ ᾅδῃ τίς ἐξομολογήσεταί σοι;…» ψαλμός (6, 6) Μετάφραση: Διότι, εάν αποθάνη κανείς αμετανόητος και καταβή στον άδην, δεν είναι δυνατόν να σε ενθυμήται, Κυριε. Εις τον άδην ποιός αμετανόητος είναι δυνατόν να σε δοξολογήση; Εγώ όμως, Κυριε, μετανοών δια τας παραβάσεις μου κλαίω.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα μετανοίας είναι και οι εξής αφηγήσεις που διάβασα στο βιβλίο του π. Σεραφείμ του Ρόουζ η «Ψυχή μετά τον Θάνατο». Σας τις παραθέτω επιγραμματικά:

Α. Όταν ο αββάς Σισώης ήταν στα τελευταία του καθόντουσαν οι πατέρες γύρω του και ξάφνου έλαμψε το πρόσωπό του σαν ήλιος και τους λέγει: «Να, ο Αββάς Αντώνιος, να και η χορεία των προφητών». Μετά από λίγο το πρόσωπό του έλαμψε ακόμη περισσότερο και είπε: «Να, η χορεία των αποστόλων ήλθε», και κατόπιν συνομιλούσε με κάποιους.

Οι πατέρες βλέποντάς τον, τον ρώτησα να τους πει με ποιους συνομιλεί. Και ο Αββάς Σισώης τους απήντησε: «Να και οι άγγελοι, ήλθαν να με πάρουν αλλά τους παρακαλώ να με αφήσουν να μετανοήσω ακόμη λίγο».

Και του λέγουν οι γέροντες: «Δεν έχεις ανάγκη να μετανοήσεις πάτερ», με τον γέροντα να τους απαντάει: «Σας βεβαιώνω ότι δεν βλέπω να έχω κάμει αρχή».

Το πρόσωπό του φωτίστηκε ακόμη περισσότερο και ακούστηκε φωνή Κυρίου: «Φέρτε μου το σκεύος της ερήμου». Και ευθύς παρέδωσε το πνεύμα του και το κελί γέμισε από ευωδία.

Εδώ βλέπουμε το μεγαλείο της ταπείνωσης του γέροντα, που παρόλο που έφθασε σε επίπεδα χάριτος ήθελε να παραμείνει στη γη να εξαγνίσει ακόμα περισσότερο την ψυχή του με τη μετάνοια.

Β. Όταν ο άγιος Αθανάσιος των σπηλαίων του Κιέβου πέθανε και επανήλθε στη ζωή μετά από δύο (2) μέρες, οι μοναχοί τρομοκρατημένοι βλέποντάς τον, τον ρωτούσαν να τους πει τι είδε και άκουσε ενόσω ήταν έξω από το σώμα του. Σε όλες τις ερωτήσεις απαντούσε λέγοντας μόνο: «Σώστε τον εαυτό σας!» και όταν οι μοναχοί επέμεναν να τους πει κάτι ψυχωφελές, εκείνος τους συνέστησε την υπακοή και την αδιάκοπη μετάνοια. Κατόπιν κλείστηκε σ’ ένα σπήλαιο επί 12 χρόνια χύνοντας ακατάπαυστα δάκρυα νύχτα και ημέρα. Όταν έφθασε η μέρα του θανάτου του, επανέλαβε στους μοναχούς τις εντολές του για υπακοή και μετάνοια και απεβίωσε ειρηνικά. 

Βλέπουμε εδώ τη σημασία της μετάνοιας και πόσο καταλυτική είναι για τη σωτηρία της ψυχής μας.

Γ. Σ’ ένα από τα βιβλία του Φώτη Κόντογλου «Τα Μυστικά Άνθη» περιγράφει μια μεταθανάτια εμπειρία του πρωταγωνιστή με κάποιον γνωστό του που είχε πεθάνει. Ήτανε Λαμπροδευτέρα βράδυ και καθώς δεν είχε ακόμα καλοκοιμηθεί ξαφνικά βλέπει μπροστά του ένα άνθρωπο κατακίτρινο, το πρόσωπό του ήτανε σαν μάσκα, σαν μούμια, με το πετσί του γυαλιστερό, μαυροκίτρινο και κολλημένο στο νεκροκέφαλο με όλα τα βαθουλώματα. Κοντανάσαινε και κοιτούσε τρομαγμένος: «Είμαι ο τάδε (ήτανε γνωστός του πρωταγωνιστή πριν πεθάνει). Δεν ήρθα, με στείλανε». Και ξεκίνησε να αφηγείται για τις νουθεσίες που είχε όταν ήταν εν ζωή αλλά ήταν ασυνέτιστος, που χλεύαζε τη θρησκεία και η έννοια του ήταν να πλουτίσει ολοένα και περισσότερο. Ελεημοσύνες δεν έδινε και περιφρονούσε τους γύρω του και τον συνάνθρωπό του. Βογκούσε και οδυρόταν ασταμάτητα. Πάνω σε αυτά που έλεγε χάθηκε από τα μάτια του και ακούγονταν μόνο τα βογκητά του και εκείνα σβήσανε σιγά σιγά. Μόλις πήγε να το ξαναπάρει ο ύπνος ο γνωστός του ξαναεμφανίστηκε πιο φρικτός και μικρόσωμος. Είχε γίνει ίσαμε ένα βυζανιάρικο παιδάκι, μ’ ένα μεγάλο γέρικο κεφάλι, που το κουνούσε από δω κι από εκεί.

«…Σε λίγη ώρα θα έρθουνε να με πάρουνε εκείνοι που με στείλανε… Εκεί που βρίσκομαι είναι κι άλλοι πολλοί από εκείνους που σε περιπαίζανε για την πίστη σου και τώρα καταλάβανε πως οι εξυπνάδες δεν περνούνε παραπέρα από το νεκροταφείο. Είναι και κάποιοι άλλοι που τους έκανες καλό, κι αυτοί σε κακολογούσανε, κι όσο εσύ τους συγχωρούσες τόσο αυτοί γινόντανε χειρότεροι. Γιατί ο πονηρός ο άνθρωπος αντί να τον κάνει η καλοσύνη να χαίρεται αυτός πικραίνεται, επειδή τον κάνει να νοιώθει τον εαυτό του νικημένο. Αυτοί βρίσκονται σε χειρότερη κατάσταση από μένα και δεν μπορούνε να βγούνε από τη σκοτεινή φυλακή τους για να έρθουνε να σε βρούνε όπως έκανα εγώ.

Πόσο αλλιώτικος είναι ο κόσμος απ’ ότι τον βλέπαμε! Ανάποδος από την έξυπνη αντίληψή μας. Τώρα καταλάβαμε πως η εξυπνάδα μας ήτανε βλακεία, οι κουβέντες μας πονηρές μικρόλογες και οι χαρές μας ψευτιά και απάτη…»

Εδώ να κάνω μία παρένθεση και να αναφέρω στην επιστολή Παύλου προς Κορινθίους που αναφέρει ότι υπάρχουν 2 ειδών λύπες. Η μία είναι η κατά «Θεό λύπη» και η δεύτερη η «λύπη του κόσμου».

Η πρώτη προκαλείται στον άνθρωπο από την παράβαση των εντολών του Θεού και οδηγεί στην μετάνοια. Αυτή η λύπη είναι ψυχωφελής γιατί κρατάει τον άνθρωπο σε εγρήγορση και συγκεντρωμένο στο να ποιεί το θέλημα του Θεού. Η δε κατά κόσμου λύπη προκαλείται απ’ τη μη ικανοποίηση των παθών (φιληδονία, φιλαργυρία, φιλοδοξία κ.α) και δυστυχώς αυτή οδηγεί στον πνευματικό θάνατο.

Στο χωρίο ο νεκρός αναφέρει έντονα ότι η λύπη και η χαρά του δεν ήταν άλλη από την ικανοποίηση των παθών, της μισαλλοδοξίας και κενοδοξίας που τον διέβαλλαν.

«…Εσείς που έχετε στην καρδιά σας τον Χριστό, και που ο Λόγος Του είναι η μονάχη αλήθεια, εσείς κερδίσατε το Μεγάλο Στοίχημα, που μπαίνει ανάμεσα στους πιστούς και στους απίστους, αυτό το στοίχημα που έχασα ο ελεεινός και χάθηκα και τρέμω κι αναστενάζω και δε βρίσκω ησυχία. Αληθινά στον Άδη δεν υπάρχει πια μετάνοια. Αλλοίμονο σε όσους πορεύονται όπως πορευθήκαμε εμείς τον καιρό που είμαστε απάνω στη γη… Αν βρίσκονταν (εννοούσε τους αμετανόητους) στη θέση που βρίσκομαι τώρα, θα τρομάζανε για ότι κάνουνε. Θέλω να φανερωθώ να τους πω ν’ αλλάξουν δρόμο αλλά δεν έχω την άδεια όπως και ο πλούσιος που παρακαλούσε τον Πατριάρχη Αβραάμ να στείλει το φτωχό το Λάζαρο. Άξιοι σωτηρίας όσοι πορεύονται τη στράτα του Θεού…» και κατόπιν εξαφανίστηκε.

Έτσι είναι αγαπητοί μου αναγνώστες όπως λέει και στην αποκάλυψη του Ιωάννη στο Κεφ.22 «ὁ ἀδικῶν ἀδικησάτω ἔτι, καὶ ὁ ρυπαρὸς ρυπαρευθήτω ἔτι, καὶ ὁ δίκαιος δικαιοσύνην ποιησάτω ἔτι, καὶ ὁ ἅγιος ἁγιασθήτω ἔτι.» Μετά την κοίμησή μας δεν υπάρχει πλέον περιθώριο για μετάνοια. Τώρα είναι ο αγώνας, τώρα είναι τα δάκρυα σωτηρίας, τώρα είναι η νίψη.

Η επιλογή πάλι έγκειται στον άνθρωπο. Ο Θεός μας έδωσε ελευθερία να πράξει ο καθένας μας όπως νομίζουμε. Υπάρχει ο Λόγος Του, η θεία συνείδηση που ο κάθε άνθρωπος φέρει από τη γέννησή του, καθώς και η Χάρις του Κυρίου που μας  τειχίζει με δύναμη, με κουράγιο και θάρρος για να συνεχίσουμε τον αγώνα μας. Εσύ αγαπητέ μου αναγνώστη τι είσαι διατεθειμένος να κάνεις;

Είσαι έτοιμος να διαβείς την οδό της μετανοίας, την μόνη πραγματική οδό, που οδηγεί προς το Βασιλέα της Δόξης;

Θέλεις να γίνεις και συ κοινωνός της βασιλείας των Ουρανών; Το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να ανοίξεις την καρδία σου και να υποδεχθείς τον Βασιλέα της Δόξης. Όπως μας λέει και ο Κύριος: «…Ἰδού στέκομαι ἔξω ἀπό τήν θύραν καί κτυπῶ δυνατά. Ἐάν κανείς ἀκούσῃ τήν φωνήν μου καί ἀνοίξῃ τήν θύραν τῆς καρδίας του, θά ἔμβω εἰς αὐτόν, θά συνδεθῶ μέ αὐτόν στενῶς καί μέ πολλήν οἰκειότητα καί θά συμφάγω μαζί του χαίρων καί ἀγαλλόμενος διά τήν σωτηρίαν του. Καί αὐτός θά συμφάγῃ μαζί μου ἀπολαμβάνων τήν εὐφροσύνην καί τήν χαράν τῆς μακαρίας μου ζωῆς …».

 «…Στέκομαι έξω… και κτυπώ δυνατά…» λέει ο Κύριος. Το θέμα αγαπητέ μου αναγνώστη είναι αν θ’ ακούσεις. Αν έχεις τη θέληση, την επιθυμία και το ζήλο να δεχτείς την κλίση Του. Το πόμολο στην πόρτα δεν είναι από την έξω πλευρά, είναι από μέσα της πόρτας. ΕΣΥ, πρέπει να Του ανοίξεις για να μπει! ΕΣΥ είσαι αυτός που πρέπει να πάρει φόρα και να τρέξει προς Αυτόν λέγοντας «…μη απολέσεις το δούλο Σου, Δέσποτα... προς Σε ήρα τη ψυχή μου»!

Ακόμα στην επιστολή προς Εφεσίους 5:14 «Έγειρε ο καθεύδων και ανάστα εκ των νεκρών και επιφαύσει σοι ο Χριστός». Σήκω πάνω εσύ που κοιμάσαι τον ύπνο της αμαρτίας και αναστήσου απ’ τη νέκρα και το θάνατο και θα σε φωτίσει ο Θεός. Όταν ο άνθρωπος χρονίσει και αφήνεται στην αμαρτία είναι δύσκολο να οδηγηθεί στη μετάνοια, η καρδιά του γίνεται σκληρή και δεν στρέφεται εύκολα στο Θεό. Τη μετάνοια τη θεωρεί κάτι που είναι παράλογο και χωρίς καμιά αξία.

Αλλά πάραυτα ο Χριστός τον ζητάει και τον καλεί, δεν τον καταδικάζει. Όπως λέει και στο κατά Μάρκο Ευαγγέλιο 2:17 «…οὐκ ἦλθον καλέσαι δίκαιους ἀλλὰ ἁμαρτωλούς…». Το κάλεσμα αυτό είναι διαρκές, κανένας δεν μπορεί να το ακυρώσει, ν΄αποκλείσει κάποιον από τη μετάνοια.

Φοβερό είναι και το παράδειγμα του Άβελ και του Κάϊν, στο κεφάλαιο Γένεσις στην Παλαιά Διαθήκη, που ο Κάιν παρέμεινε αμετανόητος γι’ αυτό και καταδικάστηκε από το Θεό.

Η μετάνοια λοιπόν κατανικάει την αμαρτία, σβήνει τα ίχνη της και δίνει χαρά, γι’ αυτό ο άνθρωπος πρέπει καθημερινά να μετανοεί και ν’ ανακαινίζεται. Χαρακτηριστικό είναι και το παράδειγμα του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου. Αμάρτησες αδελφέ λέει ο άγιος, ένας μόνος λόγος χρειάζεται «…Αμάρτησα…»!

Κατηγόρησε εσύ πρώτος τον εαυτό σου γιατί αν δεν το κάνεις, θα έχεις κατήγορό σου το διάβολο. «…Πρόλαβε, λοιπόν, και άρπαξέ του το αξίωμα, γιατί πράγματι αξίωμά του είναι το να κατηγορεί…». Αν δεν το κάνεις δεν μπορεί να σωπάσει!

«…Λέγε πρώτος εσύ τις αμαρτίες σου, για να δικαιωθείς…» (Ησαΐα 43:26)

«…Μπες στην εκκλησία βρες τον ιερέα και πες μετανοημένος «Αμάρτησα»…»

Δεν χρειάζονται ούτε πολλά λόγια ούτε κόπος, ούτε έξοδα, αλλά και ούτε τίποτα παρόμοια. Ένας λόγος μόνο: «Αμάρτησα».​

Η αρχή της μετανοίας γεννάται από το «φόβο του Θεού» και την προσοχή που έχει κανείς στον εαυτό του. Ο φόβος του Θεού είναι ο πατέρας της προσοχής και η προσοχή είναι η μητέρα της νοερής ησυχίας. Ο φόβος του Θεού ξυπνά την συνείδηση που κοιμάται, πράγμα που την κάνει να δει την ασχήμιά της σαν μέσα σε αμόλυντο και καθαρό νερό.

Ο φόβος Θεού παράγει και δάκρυα τα οποία σβήνουν τη φωτιά που πρόκειται να πάμε αν ζούμε μέσα στην ασωτία, βουτηγμένοι μέσα στα πάθη μας, αμετανόητοι και ασύνετοι. Το δάκρυ ξεπλένει τη ψυχή και το σώμα, γιατί το δάκρυ καθώς κατεβαίνει από πάνω, ξεπλένει και αγιάζει όλο το σώμα.

Ένα άλλος τρόπος για να καλλιεργήσουμε το πνεύμα της μετανοίας είναι η αδιάλειπτη προσευχή.

Σε όλη μας τη ζωή προσβάλλουμε τη Θεία Μεγαλειότητα με τις αμαρτίες μας και πρέπει επομένως ταπεινά να ζητούμε από τον Κύριο την άφεση των οφειλημάτων μας, όπως ο Κύριος και Θεός μας δίδαξε, μέσω της θείας προσευχής, δοθείσα σε μας τους ελαχίστους «…Πάτερ ημών ο εν τοις ουρανοίς… και άφες ημίν τα οφειλήματα ημών…».

Ακόμα ένας τρόπος που οδηγά στη μετάνοια είναι το «γνώθι σ’αυτόν». Να αντιληφθούμε την αμαρτωλότητά μας και τη ροπή προς το κακό. Όπλα είναι η θεόσταλτη συνείδηση που μας συντροφεύει εκ γενετής και μας ελέγχει συστηματικά καθώς και οι «θείοι νόμοι» που είναι γραμμένοι στην καρδιά του κάθε ανθρώπου είτε βαπτισμένου είτε όχι. (περί συνείδησης θα αναλύσουμε σε άλλη θεματική ενότητα).

Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια πολλοί συνάνθρωποι μας έχουνε πάθηση στα μάτια -  συμπεριλαμβανομένου και εμού του ιδίου - και ο αριθμός τους έχει αυξηθεί ιδιαίτερα. Οι κυριότερες παθήσεις είναι αυτές τις μυωπίας, και της πρεσβυωπίας. Αυτό δυστυχώς δεν απαντάται μόνο από φυσικής άποψης αλλά και από ηθικής άποψης και θα εξηγήσω τι εννοώ.

Οι πρεσβύωπες από φυσικής άποψης δεν μπορούν να δουν κοντινά αντικείμενα. Από ηθικής άποψης, την στιγμή που δεν βλέπουν τα δικά τους λάθη, τα δικά τους πάθη, βλέπουν και ασχολούνται με τα λάθη και τη ζωή των άλλων.

Οι μύωπες δε από φυσικής άποψης δεν μπορούν να δουν τα μακρινά αντικείμενα. Από ηθικής άποψης την στιγμή που δεν μπορούν να διακρίνουν το σωστό και το λάθος, δεν βλέπουν στον εαυτό τους κανένα ελάττωμα, ότι γίνονται αργόσχολοι, ανυπόφοροι, ιδιότροποι ευερέθιστοι, θυμώδες, αυθάδες…

Στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον Κεφ (6, 3) λέει «…δὲ βλέπεις τὸ κάρφος τὸ ἐν τῷ ὀφθαλμῷ τοῦ ἀδελφοῦ σου, τὴν δὲ ἐν τῷ σῷ ὀφθαλμῷ δοκὸν οὐ κατανοεῖς;…» Μετάφραση:  Γιατί βλέπεις το μικρόν αχυράκι, που υπάρχει στο μάτι αδελφού σου, και δεν αισθάνεσαι το δοκάρι που είναι στο ιδικόν σου μάτι; (Διατί επικρίνεις το ελαφρύ σφάλμα του αδελφού σου και δεν συναισθάνεσαι το βαρύτατο ιδικόν σου παράπτωμα;) Η μη γνώση της διδασκαλίας τους Ευαγγελίου, που προέρχεται από την τύφλωση του νου και κατ’ επέκταση από τη σκλήρυνση της καρδιάς, οδηγεί τον άνθρωπο στο να εθελοτυφλεί και στη συνεχή κατρακύλα.

Ας κάνουμε λοιπόν την αυτοκριτική μας. Ας προσπαθήσουμε να ακούσουμε τη φωνή της συνείδησης που προσπαθεί να μας προειδοποίηση, να μας ξαναφέρει ξανά σε δρόμο μετάνοιας και σωτηρίας. Αν δεν την ακούς το πρωί, κάθισε το βράδυ ήρεμα και νηφάλια και κάνε την αυτοκριτική σου. Τους κτύπους του ρολογιού τικ-τακ-τικ-τακ το πρωί δεν τους ακούς, πνίγονται μέσα στο θόρυβο της καθημερινότητας, αλλά το βράδυ τους ακούς, που κτυπάνε ρυθμικά και σταθερά. Κλίνε και συ το ους σου και άκου και συ την καρδία σου και αφουγκράσου τη φωνή της.

Θα παραθέσω εδώ στο τέλος δύο (2) χωρία από το λόγο του ιερού Χρυσοστόμου,  που απευθύνει στον κάθε αμαρτωλό: «Μην απελπιστείς εξαιτίας των αμαρτιών σου. Γιατί χειρότερο από την αμαρτία είναι να παραμείνεις στην αμαρτία και πιο φοβερό από την πτώση είναι να παραμείνεις στην πτώση».

Η αμαρτία οδηγεί στον παραλογισμό: «Η αμαρτία οδηγεί την ψυχή μας σε μεγάλο παραλογισμό. Γιατί όπως εκείνη που κατέχονται από πονοκέφαλο και μέθη περιφέρονται άσκοπα από εδώ κι από εκεί και αν τους τύχει βάραθρο ή γκρεμός ή ότι άλλον πέφτουν μέσα σ’ αυτό χωρίς καμιά προφύλαξη, έτσι είναι και εκείνοι που γλιστρούν προς την αμαρτία, κυριευμένοι από την επιθυμία της κακής πράξης σαν από κρασί, δεν ξέρουν τί κάνουν και δεν ενδιαφέρονται ούτε για τα παρόντα ούτε για τα μέλλοντα».

Κλείνοντας θα ήθελα να σας παραθέσω μερικούς ψαλμούς του Δαβίδ που αναφέρονται στη μετάνοια. Οι ψαλμοί του Δαβίδ είναι ένας ζωντανός οργανισμός, γράφτηκαν από ένα μεγάλο προφήτη με πολύ κατάνυξη, δάκρυα και αναστεναγμούς και έχουνε θετική πνευματική επίδραση σ’ όσους τους διαβάζουν. Κάποιος γέροντας μέσα από το γεροντικό είπε ότι «… ο άνθρωπος που κάθεται και μελετάει τους ψαλμούς, μοιάζει με άνθρωπο που ζητάει τον βασιλιά. Ενώ εκείνος που θρηνεί ζητώντας κάτι, κρατάει τα πόδια του βασιλιά, παρακαλώντας να βρει έλεος…» Όπως είχε κάνει η πόρνη στο κατά Λουκά Ευαγγέλιο. (7: 44-49).

Οι πιο γνωστοί ψαλμοί λοιπόν περί μετανοίας είναι ο Ψαλμός 50^ος (Ν), ο Ψαλμός 6^ος (ΣΤ’), και ο Ψαλμός 31^ος (ΛΑ΄). Η αγία μας εκκλησία, συνέχεια προσεύχεται και λέει «…το υπόλοιπον χρόνον της ζωής ημών εν ειρήνη και μετανοία εκτελέσαι, χάρισέ μας, Κύριε…».

Καλό αγώνα αγαπητοί μου φίλοι όπου και αν είσθε και εύχομαι να τα πούμε σύντομα Θεού θέλοντος.

==============================================

----------------------------------------------------------------------------------------------

==============================================

ΜΕΡΙΚΑ ΣΟΦΑ ΛΟΓΙΑ ΑΓΙΩΝ 

Α. Ψαλμωδός

Ψαλ. 125,6   πορευόμενοι ἐπορεύοντο καὶ ἔκλαιον βάλλοντες τὰ σπέρματα αὐτῶν· ἐρχόμενοι δὲ ἥξουσιν ἐν ἀγαλλιάσει αἴροντες τὰ δράγματα αὐτῶν.

Ψαλ. 125,6    Οι γεωργοί μεταβαίνοντες στους αγρούς των ρίπτουν τους σπόρους με δάκρυα, διότι δεν γνωρίζουν, αν και τι θα θερίσουν. Κατά τον θερισμόν όμως επανέρχονται από τους αγρούς με αγαλλίασιν φέροντες στους ώμους των τα δεμάτια από τα μεστωμένα στάχυα. Ετσι και ημείς πονεμένοι και κλαίοντες εβαδίζαμεν προς την εξορίαν της Βαβυλώνος. Χαίροντες δε και αγαλλόμενοι επανήλθομεν με την βοήθειάν σου εις την πατρίδα μας.

Β. Άγιος Ισαάκ ο Σύρος

«Βρέξατε το πρόσωπό σας με τα δάκρυα των οφθαλμών σας, ώστε το Άγιο Πνεύμα να αναπαυθεί σε εσάς και ώστε να αποπλύνετε την κακοήθεια των ανομημάτων σας. Εξευμενίστε τον Κύριο σας με δάκρυα, ώστε να έρθει σας. Εκείνος που χύνει δάκρυα συντριβής έχει την καρδιά του φωτισμένη από τις ακτίνες του Ηλίου της Δικαιοσύνης, Χριστού του Θεού»

Β. Αββάς Ποιμήν

«…αν εξ όλης καρδίας μετανοήση άνθρωπος και μη προσθή έτι ποιείν την αμαρτίαν και εις τρείς ημέρας δέχεται αυτόν ο Θεός…» 

«…δάκρυα λυτρώνουν τη ψυχή (από αμαρτίες) και δίνουν και αρετές…»

Β. Άγιος Συμεών ο Ν. Θεολόγος

«…Η μετάνοια θύρα εστίν εξάγουσα από το σκότος και εισάγουσα εις το φως…»

 «…ώσπερ την σκιάν εαυτών πανταχού περιφέρωμεν, ούτω οφείλουμε την κατάνυξη μεθ’ εαυτών…»

Γ. Αββάς Λογγίνος

«…η νηστεία ταπεινώνει το σώμα, η αγρυπνία καθαρίζει το νου, η ησυχία φέρνει το πένθος, το πένθος βαπτίζει…»

Ως συντριβή και δάκρυα είναι σαν ένα 2^ο βάπτισμα, - εξαγνίζει, καθαρίζει τον άνθρωπο – που η ευσπλαχνία του Θεού προσφέρει στον πεπτώκοτα άνθρωπο, και μάλιστα επαναλαμβανόμενο εφόρου ζωής!

---

[1] Επωνυμία που χρησιμοποιούσε ο αείμνηστος γέροντας άγιος Παϊσιος για να ονομάσει τον πονηρό.