5. ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ Α' ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΝΗΣΤΕΙΩΝ – Εβρ. (11, 24-26 & 32-40)

Εβρ. (11, 24-26 & 32-40)

«…Αδελφοί, πίστει Μωϋσής μέγας γενόμενος ηρνήσατο λέγεσθαι υιός θυγατρός Φαραώ, μάλλον ελόμενος συγκακουχείσθαι τω λαώ του Θεού ή πρόσκαιρον έχειν αμαρτίας απόλαυσιν, μείζονα πλούτον ηγησάμενος των Αιγύπτου θησαυρών τον ονειδισμόν του Χριστού, απέβλεπεν γαρ εις την μισθαποδοσίαν. Και τι έτι λέγω; έπιλείψει με γαρ διηγούμενον ο χρόνος περί Γεδεών, Βαράκ, Σαμψών, Ιεφθάε, Δαυΐδ τε και Σαμουήλ και των προφητών, οι διά πίστεως κατηγωνίσαντο βασιλείας, ειργάσαντο δικαιοσύνην, επέτυχον επαγγελιών, έφραξαν στόματα λεόντων, έσβεσαν δύναμιν πυρός, έφυγον στόματα μαχαίρας, ενεδυναμώθησαν από ασθενείας, εγενήθησαν ισχυροί εν πολέμω, παρεμβολάς έκλιναν αλλοτρίων· έλαβον γυναίκες εξ αναστάσεως τους νεκρούς αυτών· άλλοι δε ετυμπανίσθησαν, ου προσδεξάμενοι την απολύτρωσιν, ίνα κρείττονος αναστάσεως τύχωσιν·  έτεροι δε εμπαιγμών και μαστίγων πείραν έλαβον, έτι δε δεσμών και φυλακής· ελιθάσθησαν, επρίσθησαν, επειράσθησαν, εν φόνῳ μαχαίρας απέθανον, περιήλθον έν μηλωταίς, εν αιγείοις δέρμασιν, υστερούμενοι, θλιβόμενοι, κακουχούμενοι, ων ουκ ήν άξιος ο κόσμος, εν ερημίαις πλανώμενοι και όρεσι και σπηλαίοις και ταις οπαίς της γης. Και ούτοι πάντες μαρτυρηθέντες διά της πίστεως ουκ εκομίσαντο την επαγγελίαν,  του Θεού περί ημών κρείττόν τι προβλεψαμένου, ίνα μη χωρίς ημών τελειωθώσι…».

Απόδοση σε απλή γλώσσα

«…Αδελφοί, δεν είναι οι τροφές που θα καθορίσουν τη θέση μας απέναντι στον Θεό∙ ούτε αν δεν φάμε κάποιες απ’ αυτές χάνουμε κάτι ούτε αν φάμε αποκτάμε κάτι παραπάνω. Προσέξτε όμως, μήπως το ελεύθερο αυτό δικαίωμα σας γίνει αιτία να σκοντάψουν και να πέσουν εκείνοι που η πίστη τους είναι αδύνατη. Πράγματι, αν κάποιος, απ’ αυτούς δει εσένα, που έχεις τη «γνώση», να κάθεσαι στο τραπέζι ενός ειδωλολατρικού ναού, η συνείδησή του, αφού αυτός είναι αδύνατος, δεν θα παρασυρθεί από το παράδειγμά σου και δεν θα παρακινηθεί να τρώει τα ειδωλόθυτα; Έτσι, η δική σου «γνώση» θα προκαλέσει τον χαμό αυτού του αδυνάτου, του αδελφού μας, για τον οποίον ο Χριστός έδωσε τη ζωή του. Αμαρτάνοντας όμως μ’ αυτόν τον τρόπο απέναντι στους αδελφούς και πληγώνοντας τη συνείδησή τους που είναι αδύνατη, αμαρτάνετε απέναντι στον ίδιο τον Χριστό. Γι’ αυτό, αν κάποια τροφή μπορεί να γίνεται αιτία να σκοντάφτει και να πέφτει ο αδελφός μου, εγώ δεν θα βάλω ποτέ κρέας στο στόμα μου, για να μην γίνω αιτία να πέσει ο αδελφός μου. Πάρτε παράδειγμα εμένα. Δεν είμαι απόστολος; δεν είμαι ελεύθερος; δεν είδα αναστημένο τον Ιησού, τον Κύριό μας; δεν είστε εσείς ο καρπός του κόπου μου στην υπηρεσία του Κυρίου; Κι αν ακόμα άλλοι αρνούνται να με αναγνωρίσουν ως απόστολο, για σας οπωσδήποτε είμαι∙ γιατί η ίδια η ύπαρξη της Εκκλησίας σας είναι η απόδειξη πως είμαι απόστολος…».

ΑΝΑΛΥΣΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Χαιρετώ εν Κυρίω! Φθάσαμε κιόλας την Κυριακή Α’ Νηστειών, σε πολλούς γνωστή και ως «Κυριακή της Ορθοδοξίας». Το σημερινό αποστολικό ανάγνωσμα λέγετε ακόμα δύο φορές μέσα στο εκκλησιαστικό έτος, την Κυριακή προ της Χριστού Γεννήσεως και την Κυριακή των αγίων Πάντων.

Όπως αναφέραμε και στην ανάλυση της σημερινής Ευαγγελικής περικοπής, η αγία μας Εκκλησία σήμερον γιορτάζει. Γιορτάζει το θρίαμβο που επιτευχθεί στην πανηγυρική αναστήλωση των αγίων εικόνων, αλλά το νόημα της νίκης αυτής αποκτά ένα γενικότερο συμβολισμό. Συμβολίζει τις κατά καιρούς νίκες της Πανώριας Νύμφης του Θεού, κατά των «αλλοτρίων», αυτών που κατά καιρούς προσπάθησαν να προκαλέσουν ρήγματα στην εκκλησιαστική τάξη και να επιφέρουν κάθε λογής σχίσμα. 

Παρόλες τις μεθοδεύσεις και τους μηχανισμούς που χρησιμοποιήθηκαν η αγία μας Εκκλησία έμεινε αλώβητη, καθάρια, πανώρια. Μέσα από την κάθε λογής δοκιμασία αντί να λαβωθεί, φώτιζε περισσότερο και καθοδηγούσε περισσότερους. Η καθαρότητα της Αλήθειας που έκβλυζε μέσα από τις τάξεις της, τη λάμπρυνε ακόμη περισσότερο, φωτίζοντας ακόμη περισσότερους να την ακολουθήσουν. Κι όλα αυτά έγιναν και θα συνεχίσουν να γίνονται μέχρι να επέλθει ο πολυπόθητος γάμος, του Νυμφίου, με την Πανώρια Νύμφη Του.

Το σημερινό αποστολικό ανάγνωσμα επιλέχθηκε να λέγεται σήμερα, γιατί αναδεικνύει και προβάλει ακριβώς αυτό. Την σύσσωμη και γεμάτη Χάρη Χριστού Εκκλησία, μέσα από το διάβα των αιώνων, μέσα από τους αγώνες, τον ιδρώτα, τον πόνο, τις μαρτυρίες, τις θυσίες, τα βάσανα, τους εμπαιγμούς, από τους «εκ ζητούντες» τω Κύριω, που αδιαφόρησαν ακόμα και για την ίδια τους τη ζωή. Και γιατί αυτό; Γιατί είχαν «…άνω σχώμεν τας καρδίας…»! Μπορεί να ήταν εκ τούτου του κόσμου αλλά ζούσαν ισάγγελα.

Στην αδιαφορία τους ακόμα και για την ίδια την ζωή του κρύβετε το μεγαλείο της πίστεως τους!!!! Είδατε ποτέ κανένα άθεο να δίνει τη ζωή του για τα πιστεύω του; Είδατε ποτέ κανένα άθεο (ειδωλολάτρη) να μοιράζει ποτέ την περιουσία Του ως απόδειξη της αλληλεγγύης και φιλανθρωπίας προς το συνάνθρωπό του; Οι άθεοι και οι κάθε λογής αιρέσεις, δεν έχουν δική τους υπόσταση, δεν υπάρχουν! Υφίστανται γιατί αντλούν και αυτοί τροφή από τον χριστιανισμό, υπάρχουν γιατί υπάρχει και ζει υπερούσιο το ορθόδοξο χριστιανικό πνεύμα και σαν παρασιτικές υποστάσεις αντλούν τροφή ύπαρξης.  

ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Ο απόστολος απευθυνόμενος στους παραλήπτες χριστιανούς, επισημαίνει την αναγκαιότητα στηριγμού τους στην πίστη και απορρίπτει κάθε σκέψη αποστασίας απ’ αυτήν. Για να μας στηρίξει στην πίστη μας προβάλλει μια σειρά από ηρωικά παραδείγματα ανδρών της Π.Δ., που έζησαν και αγωνίστηκαν με όπλο την πίστη στον ένα και αληθινό Θεό.

Το αποστολικό ανάγνωσμα όπως κι αυτό της Τυρινής χωρίζεται σε 2 μέρη. Το 1^ο μέρος στιχ. (24-26), προβάλλει το παράδειγμα του προφήτη Μωυσή και το 2^ο μέρος στιχ. (32-40)προβάλλονται μεταγενέστεροι ήρωες της πίστεως.

Στίχ. 24 «…Αδελφοί, πίστει Μωϋσής μέγας γενόμενος ηρνήσατο λέγεσθαι υιός θυγατρός Φαραώ…»

Ο Μωυσής ως μορφή κυρίαρχη μέσα στην ιστορία του αρχαίου Ισραήλ, ήταν πολύ φυσικό ως υπόδειγμα ενάρετου και δίκαιου άνδρα, να προβληθεί από τον απόστολο, για να μας θυμίσει το βίο του που είναι άξιος θαυμασμού.

Τα γεγονότα (σημεία) στα οποία αναφέρεται ο απόστολος, περιγράφονται στα 2 πρώτα κεφάλαια του βιβλίου της Εξόδου. Το αναφέρω για όσους θέλουν να το ανατρέξουν, γιατί δεν θα επεκταθούμε σε περαιτέρω αναφορά και ανάλυση του βίου του. Θα εστιάσουμε στο εξής: «…Μήτε οι σπουδές, μήτε η πριγκιπική λαμπρότητα, ούτε η άνετη και τρυφηλή ζωή των ανακτόρων, δεν μπορούσαν να τον κάνουν να μείνει μακριά από τον κακουχούμενο λαό του, αλλά και από τον ίδιο το Θεό που τόσο αγάπησε.

Στίχ. 25 «…μάλλον ελόμενος συγκακουχείσθαι τω λαώ του Θεού ή πρόσκαιρον έχειν αμαρτίας απόλαυσιν …»

Στον στίχ. 25 ο απόστολος μας λέει ξεκάθαρα τι προτίμησε! Προτίμησε τις κακουχίες και τις θλίψεις τους λαού του Θεού, κι αυτό το πράττε «εκκών», ως άνθρωπος που δεν μπορεί να δεχθεί την καλοπέρασή του, όταν ο ίδιος  ο λαός του υποφέρει!! Πόσοι από μας αρνούμαστε την «άνετη» ζωή μας, για να προτιμήσουμε τη ζωή της «θυσίας» και της προσφοράς;

Η άρνηση να συγκακοπαθήσει με τους συνανθρώπους του είναι ΑΜΑΡΤΙΑ και δεν προβαίνει σ’ αυτήν ο Μωυσής. Προτιμά το «συμπάσχειν» και το «συνυποφέρειν», για να παραμείνει ενωμένος με το Θεό.

Το μεγαλείο της πράξης του δεν διαφαίνεται στο ότι προτίμησε τις κακουχίες παρά την καλοπέραση! ΟΧΙ! Το μεγαλείο της πράξης του διαφαίνεται στο ότι ο Μωυσής κατείχε «πριγκιπική ζωή», «ζωή των ανακτόρων», και αυτήν απαρνήθηκε για να κακοπαθήσει. Δεν ήταν φτωχός, ούτε μέσης τάξης άνθρωπος, μήτε ακόμα και πλούσιος. Είχε εξουσία και δύναμη πάνω και από αυτές τις προαναφερθείσης τάξεις, την οποία απαρνήθηκε και αυτό κάνει την πράξη του ακόμα πιο ένδοξη!

Ο Μωυσής προεικονίζει το Χριστό, και το παράδειγμά του προαναγγέλει τα όσα θα συμβούν αργότερα και σ’ Εκείνον. Όπως ο Μωυσής αρνήθηκε τα πάντα και προτιμά να κακοπαθήσει με το λαό του Θεού, για να τον απελευθερώσει από τη δουλεία, έτσι και ο Χριστός «…ἀντὶ τῆς προκειμένης αὐτῷ χαρᾶς ὑπέμεινε σταυρόν, αἰσχύνης καταφρονήσας…» Εβρ. (12, 2), δηλ. για να εισάγει τον άνθρωπο στην ουράνια βασιλεία του, καταδέχθηκε να σταυρωθεί, αψηφώντας την καταισχύνη και την ατίμωση του σταυρικού θανάτου.

Στίχ. 32 «…Και τι έτι λέγω; έπιλείψει με γαρ διηγούμενον ο χρόνος περί Γεδεών, Βαράκ, Σαμψών, Ιεφθάε, Δαυΐδ τε και Σαμουήλ και των προφητών…».

Μεταξύ των ανδρών που αναφέρει εδώ ο απόστολος είναι οι 4 Κριτές του Ισραήλ, οι Γεδεών, Βαράκ, Σαμψών και Ιεφθάε, ο βασιλιάς και προφήτης Δαβίδ και ο προφήτης και κριτής Σαμουήλ.

Η αναφορά εδώ είναι ονομαστική, δεν μνημονεύονται τα κατορθώματα τους. Δεν σημαίνει ότι αποδοκιμάζει τη ζωή τους ή και μερικές αξιοκατάκριτες αδυναμίες που ορισμένοι είχαν. Αναφέρεται αποκλειστικά στην πίστη που υπέδειξαν.

Ο βασιλιάς Δαβίδ υπέμεινε τους διωγμούς και την αχαριστία του Σαούλ και αντιπαρατάσσεται γενναία έναντι των εχθρών του Ισραήλ.

Ο Γεδεών νίκησε τους Μαδιανίτες.

Ο Βαράκ μαζί με τη Δεββώρα πολέμησε τον Σισάρα και τους Χαναναίους.

Ο Σαμψών αγωνίστηκε εναντίον των Φιλισταίων.

Ο Ιεφθάε αντιμετώπισε νικηφόρα τους υιούς Αμμών.

Στίχ. 33-34 «…οι διά πίστεως κατηγωνίσαντο βασιλείας, ειργάσαντο δικαιοσύνην, επέτυχον επαγγελιών, έφραξαν στόματα λεόντων, έσβεσαν δύναμιν πυρός, έφυγον στόματα μαχαίρας, ενεδυναμώθησαν από ασθενείας, εγενήθησαν ισχυροί εν πολέμω, παρεμβολάς έκλιναν αλλοτρίων…».

Οι στίχοι εισάγονται με την αναφορική αντωνυμία, που περικλείει όλους τους «δίκαιους» άνδρες, που βάδισαν την «οδό» του Θεού.

Στίχ. 35 «…έλαβον γυναίκες εξ αναστάσεως τους νεκρούς αυτών· άλλοι δε ετυμπανίσθησαν, ου προσδεξάμενοι την απολύτρωσιν, ίνα κρείττονος αναστάσεως τύχωσιν…»

Δια της πίστεως επιτεύχθηκαν και άλλα κατορθώματα. Αναστήθηκαν παιδιά, υπέμειναν «τυμπανισμούς»[1], και κάθε λογής χτυπήματα και κακουχίες που ενώ ήσαν επίπονα, φάνταζαν λυτρωτικά!

Στίχ. 36-37 «…έτεροι δε εμπαιγμών και μαστίγων πείραν έλαβον, έτι δε δεσμών και φυλακής· ελιθάσθησαν, επρίσθησαν, επειράσθησαν, εν φόνῳ μαχαίρας απέθανον, περιήλθον έν μηλωταίς, εν αιγείοις δέρμασιν, υστερούμενοι, θλιβόμενοι, κακουχούμενοι…»

Εδώ ο απόστολος αναφέρει μαρτυρικούς θανάτους, για την αγάπη του Θεού. Μιας «υπερ φύσιν» αγάπης, που το ίδιο το αντίτιμο της ζωής, δεν μπορούσε να υπερκεράσει. Αυτού το είδος αγάπης, είναι μια τρανταχτή απόδειξη, στους «κλυδωνιζόμενους τη πίστει», πως η πίστη μας δεν είναι θεωρητική, ούτε φιλολογική αλλά μήτε και ψυχολογική. Είναι βιωματική, εμπειρική, ζωτική, «τροφός Ζωής Αιώνιου».

Η θρησκευτική πίστη δεν είναι παρατήρηση με τα φυσικά μας μάτια. Δεν είναι γνώση που προέρχεται από πειραματικές εξετάσεις και λογικές αποδείξεις. Δεν είναι μια αυθαίρετη  προσωπική γνώμη, που εμείς οι ίδιοι διαμορφώσαμε και που δεν έχει κανένα αντικειμενικό κύρος. Η ΠΙΣΤΗ ΕΙΝΑΙ ΔΩΡΕΑ ΚΑΙ ΧΑΡΙΣΜΑ! ΕΙΝΑΙ ΦΩΣ ΟΥΡΑΝΙΟ ΚΑΙ ΘΕΪΚΟ, ΠΟΥ ΑΠΛΩΝΕΙ ΜΕΣΑ ΣΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΒΑΘΗ Ο ΖΩΝ ΘΕΟΣ.

Στίχ. 38 «…ων ουκ ήν άξιος ο κόσμος, εν ερημίαις πλανώμενοι και όρεσι και σπηλαίοις και ταις οπαίς της γης…»

Ο απόστολος με μια εμβόλιμη αναφορική πρόταση επιχειρεί να συγκρίνει τον κόσμο[2] και τους δίκαιους άνδρες, τους οποίους νωρίτερα εξυμνεί. Η σύγκριση που κάνει ο Παύλος μπορεί να εννοηθεί με δύο τρόπους.

Τον 1^ον τρόπο προτείνει ο ίδιος ο Χρυσόστομος«…καν τον κόσμον αντιστήσης όλον, εκείνους ευρίσκω καθελκόντας τον ζυγόν και τιμιωτέρους όντας…». Δηλ. στη ζυγαριά σύγκρισης και μέτρησης, αν από τη μια μεριά μπει ο κόσμος και από την άλλη το πλήθος των δικαίων ανδρών, η ζυγαριά θα κλίνει προς τους δίκαιους.

Η 2^η ερμηνεία, η λιγότερη επικρατούσα, είναι πως ο κόσμος δεν είναι άξιος να κατέχει τέτοιας αξίας ανθρώπους. Η αγάπη και η αρετή ξεπερνά σε αξία οποιανδήποτε άλλη πραγματικότητα του κόσμου τούτου. Αυτό που μένει και έχει ανυπολόγιστη αξία στα μάτια του Θεού, είναι η πίστη και η υπομονή των αγίων, το αίμα των μαρτύρων, τα δάκρυα των οσίων και ο ιδρώτας των δικαίων.

Στίχ. 38 «…Και ούτοι πάντες μαρτυρηθέντες διά της πίστεως ουκ εκομίσαντο την επαγγελίαν,  του Θεού περί ημών κρείττόν τι προβλεψαμένου, ίνα μη χωρίς ημών τελειωθώσι…»

Οι δίκαιοι της Π.Δ. χάρη στην πίστη που υπέδειξαν ευαρέστησαν το Θεό, ωστόσο δεν πέτυχαν ν’ απολαύσουν τα ουράνια αγαθά που τους είχε υποσχεθεί ο Θεός. Ενώ έζησαν με την προσδοκία της εκπλήρωσης της θείας επαγγελίας, δεν είδαν να εκπληρώνεται η επαγγελία αυτή. Κάποιος εδώ μπορεί ν’ αναρωτηθεί γιατί να γίνεται αυτό;

Γιατί ο Θεός προέβλεψε κάτι καλύτερο! Για να μη φανεί ότι αυτοί είναι σε πλεονεκτικότερη θέση από μας, ο Κύριος όρισε έναν, τον ίδιο καιρό απονομής των στεφάνων για όλους. Και για τους δίκαιους της Παλαιάς και για τους αγίους της Καινής Διαθήκης, η οικονομία αυτή του Θεού φανερώνει το βάθος της αγάπης και το μέγεθος της Πρόνοιάς Του.

Η οικονομία του Θεού για τη σωτηρία του κόσμου είναι και παραμένει μυστήριο γιατί υπερβαίνει τις δυνατότητες την ανθρώπινης ερμηνείας. Είναι μυστήριο πίστης και προσδοκία ελπίδας που δεν ολοκληρώθηκε ακόμη. Και οι δίκαιοι της Παλαιάς και οι άγιοι της Καινής ζούμε με την ελπίδα της ΝΕΑΣ και ΕΝΔΟΞΗΣ έλευσης του Θεού και την πολυπόθητο είσοδο στην «κρείττονα πατρίδα».

---

[1] Τυμπανισμός = είδος βασανιστηρίου

[2] Κόσμος εδώ περικλείει  το πλήθος των ανθρώπων μαζί με την ίδια τη κτίση

4. ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΡΩΜ (13, 11 - 14, 14, 1-4) ΤΗΣ ΤΥΡΙΝΗΣ

Ρωμ. (13, 11-14. 14,1-4)

«…Ἀδελφοί, νῦν γὰρ ἐγγύτερον ἡμῶν ἡ σωτηρία ἢ ὅτε ἐπιστεύσαμεν. ῾Η νὺξ προέκοψεν, ἡ δὲ ἡμέρα ἤγγικεν. ᾿Αποθώμεθα οὖν τὰ ἔργα τοῦ σκότους καὶ ἐνδυσώμεθα τὰ ὅπλα τοῦ φωτός. ῾Ως ἐν ἡμέρᾳ εὐσχημόνως περιπατήσωμεν, μὴ κώμοις καὶ μέθαις, μὴ κοίταις καὶ ἀσελγείαις, μὴ ἔριδι καὶ ζήλῳ, ἀλλ᾿ ἐνδύσασθε τὸν Κύριον ᾿Ιησοῦν Χριστόν, καὶ τῆς σαρκὸς πρόνοιαν μὴ ποιεῖσθε εἰς ἐπιθυμίας. Τὸν δὲ ἀσθενοῦντα τῇ πίστει προσλαμβάνεσθε, μὴ εἰς διακρίσεις διαλογισμῶν. Ος μὲν πιστεύει φαγεῖν πάντα, ὁ δὲ ἀσθενῶν λάχανα ἐσθίει. ῾Ο ἐσθίων τὸν μὴ ἐσθίοντα μὴ ἐξουθενείτω, καὶ ὁ μὴ ἐσθίων τὸν ἐσθίοντα μὴ κρινέτω· ὁ Θεὸς γὰρ αὐτὸν προσελάβετο. Σὺ τίς εἶ ὁ κρίνων ἀλλότριον οἰκέτην; Τῷ ἰδίῳ Κυρίῳ στήκει ἢ πίπτει· σταθήσεται δέ· δυνατὸς γάρ ἐστιν ὁ Θεὸς στῆσαι αὐτόν…».

Απόδοση σε απλή γλώσσα

«…Ἀδελφοί, τώρα ἡ τελικὴ σωτηρία βρίσκεται πιὸ κοντὰ μας παρὰ τότε ποὺ πιστέψαμε. ῾Η νύχτα ὅπου νά ᾿ναι φεύγει, καὶ ἡ μέρα κοντεύει νὰ ᾿ρθεῖ. Γι’ αὐτὸ ἂς πετάξουμε ἀπὸ πάνω μας τὰ ἔργα τοῦ σκότους, κι ἂς φορέσουμε τὰ ὅπλα τοῦ φωτός.

Η διαγωγή μας ἂς εἶναι κόσμια, τέτοια ποὺ ταιριάζει στὸ φῶς. ῍Ας πάψουν τὰ φαγοπότια καὶ τὰ μεθύσια, ἡ ἀσύδοτη κι ἀκόλαστη ζωή, οἱ φιλονικίες κι οἱ φθόνοι. Ντυθεῖτε τὸν Κύριό μας ᾿Ιησοῦ Χριστὸ καὶ μὴν ἀφήνετε τὸν ἁμαρτωλὸ ἑαυτό σας νὰ σᾶς παρασύρει στὴν ἱκανοποίηση τῶν ἐπιθυμιῶν σας.

Νὰ δέχεστε ὅποιον ἔχει ἀσθενικὴ πίστη, χωρὶς νὰ ἐπικρίνετε τὶς ἀπόψεις του. Γιὰ παράδειγμα, ἕνας πιστεύει πὼς μπορεῖ νὰ φάει ἀπ’ ὅλα, ἐνῶ κάποιος ἄλλος, ποὺ ἔχει ἀσθενικὴ πίστη, τρώει μόνο χόρτα.

Αὐτὸς ποὺ τρώει ἀπ’ ὅλα, ἂς μὴν περιφρονεῖ ἐκεῖνον ποὺ δὲν τρώει· κι ἐκεῖνος ποὺ δὲν τρώει, ἂς μὴν κατακρίνει ἐκεῖνον ποὺ τρώει, γιατὶ ὁ Θεὸς τὸν ἔχει δεχτεῖ στὴν ἐκκλησία του. Ποιὸς εἶσαι ἐσὺ ποὺ θὰ κρίνεις ἕναν ξένο ὑπηρέτη;

Μόνο ὁ Κύριός του μπορεῖ νὰ κρίνει ἂν στέκεται ἢ ὄχι στὴν πίστη του, γιατὶ ὁ Θεὸς ἔχει τὴ δύναμη νὰ τὸν στηρίξει…».

ΑΝΑΛΥΣΗ

Το σημερινό αποστολικό ανάγνωσμα είναι προ της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, που αρχίζει από αύριο, της καθαράς Δευτέρας. Την σημερινή μέρα ο Μέγας Βασίλειος τη χαρακτηρίζει ως το «προπύλαιον» των νηστειών.

Η εβδομάδα που μας πέρασε, της Τυροφάγου, ή διαφορετικά όπως πιο σπάνια ακούγεται και γνωρίζεται, ως η λευκή εβδομάδα, ή η εβδομάδα της «λευκής νηστείας»[1], πια είναι παρελθόν και τώρα ο άνθρωπος καλείται να εισέλθει στην περίοδο των νηστειών. Μιας περιόδου έντονης πνευματικής άσκησης, ώστε ο άνθρωπος να μπορέσει να συμπορευθεί μαζί με τον Κύρια Του στα άγια πάθη και να βιώσει τη δόξα της Αναστάσεώς Του.

Και το αποστολικό ανάγνωσμα τη σήμερον, αυτό έχει ως σκοπό, να βοηθήσει τους πιστούς να κατανοήσουν τη σημασία της ιερής αυτής περιόδου της Μ. Τεσσαρακοστής. Το Ευαγγελικό ανάγνωσμα χωρίζεται σε δύο (2) μέρη, στην προς Ρωμαίους επιστολή (13, 11-14) και στην προς Ρωμαίους επιστολή (14, 1-4).

Στο 1^ο μέρος ο απόστολος αναφέρεται στη ζωή των πιστών συνιστώντας εγρήγορση, γιατί ο καιρός της Δευτέρας Παρουσίας «εγγύς εστίν», και προτρέπει σ’ ένα πιο εντατικό αγώνα, ώστε άπαντες να είναι έτοιμοι, όταν ο Κύριος έλθει.

Στο 2^ο μέρος ο απόστολος αναφέρεται στη συμπεριφορά που οφείλουν να επιδεικνύουν οι «δυνατοί» τη πίστη προς τους «ασθενείς» τη πίστη, με αφορμή την κατανάλωση τροφών προς τα ειδωλόθυτα. Με βάση το συσχετισμό αυτόν, η Εκκλησία καλεί τώρα τους πιστούς να νηστεύσουν, με τον ενδεδειγμένο τρόπο, με τον οποίο πρέπει να την ασκήσουν.

Στίχος (13, 11) «…Ἀδελφοί, νῦν γὰρ ἐγγύτερον ἡμῶν ἡ σωτηρία ἢ ὅτε ἐπιστεύσαμεν…». 

Ο καιρός, ο χρόνος που προηγείται της Δευτέρας Παρουσίας, είναι γεγονός και επιβάλει την άσκηση της αρετής, «…την των αγαθών εργασία…», όπως διαμηνύει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος.

Ο απόστολος Παύλος συνιστά ν’ αφυπνιστούμε από τον ύπνο της αμαρτίας. Ο χρόνος κυλά και μας φέρνει όλο και πιο κοντά στα τέλη του κόσμου και τα έσχατα της ιστορίας. Σκοπός του αποστόλου δεν είναι να προσδιορίσει χρονικά την έλευση του Χριστού, αλλά να εμπνεύσει στους αναγνώστες του περισσότερο ζήλο και σπουδή για τη χριστιανική ζωή. 

Ως χριστιανοί οφείλουμε να ζούμε αναμένοντας τον Κύριο μας, ο οποίος θα έρθει αιφνίδια, αφού δεν γνωρίζουμε μήτε τον χρόνο της Δευτέρας Παρουσίας (είναι κρυφό ακόμα και στους αγγέλους), μήτε την ώρα του θανάτου μας. Κάθε στιγμή που περνά μας φέρνει πιο κοντά και προς το 1^ον αλλά και προς το 2^ον. 

Στίχος (13, 12) «…῾Η νὺξ προέκοψεν, ἡ δὲ ἡμέρα ἤγγικεν…».

Η «…νὺξ…» είναι ο παρών βίος επειδή υπόκειται στην επήρεια της αμαρτίας, ενώ «…ἡμέρα…», παρομοιάζεται η μέλλουσα ζωή. Ονομάζεται έτσι ένεκα της λαμπρότητάς της και επειδή τότε πρόκειται να φανερωθούν τα «κρυπτά του σκότους» Α’ Κορ. (4, 5) δηλ. οι κρυφές πράξεις των ανθρώπων.

Στίχος (13, 12) «…Αποθώμεθα οὖν τὰ ἔργα τοῦ σκότους καὶ ἐνδυσώμεθα τὰ ὅπλα τοῦ φωτός…».

Ο τρόπος ζωής μας πρέπει να διέπεται από ηθική τάξη. Να υπόκειται καθαρότητας και σεμνότητας. Η χριστιανική ζωή είναι γνήσια όταν αντέχει στο φως της δημοσιότητας.

Την απόρριψη των «έργων του σκότους» θα πρέπει ν’ ακολουθήσει η ανάληψη των «όπλων του φωτός», που είναι τα έργα της αρετής.

Στίχος (13, 13) «…ὡς ἐν ἡμέρᾳ εὐσχημόνως περιπατήσωμεν, μὴ κώμοις καὶ μέθαις, μὴ κοίτας καὶ ἀσελγείαις, μὴ ἔριδι καὶ ζήλῳ...».

Εδώ απόστολος απαριθμεί 3 ζεύγη αμαρτιών που συνιστά αποφυγή. Αυτά είναι:

+ «...μὴ κώμοις καὶ μέθαις…». «Κώμοις» είναι συμπόσια με αισχρά τραγούδια και βρωμολογίες. Ο Θεός δεν εμποδίζει την κατάλυση των τροφών και του οίνου, αλλά τα ευλογεί και τ’ αγιάζει. Όταν η λήψη της τροφής όμως οδηγεί στην γαστριμαργία και ο οίνος στο πάθος της μέθης, τότε εκτρεπόμαστε από το θέλημα του Θεού.

+ «...μὴ κοίτας καὶ ἀσελγείαις…». Κατά της παράνομης σαρκικής σχέσης και αποφυγή κάθε είδους σαρκικής αμαρτίας. (πορνεία, μοιχεία κ.α.)

+ «...μὴ ἔριδι καὶ ζήλῳ…». «Έρις» είναι η φιλονικία και ο «ζήλος» είναι η ζηλοτυπία και ο φθόνος. Τα δυο αυτά πάθη αναφέρονται στο θυμικό μέρος της ψυχής, και οδηγούν τον άνθρωπο που θα υποπέσει σ΄ αυτά σε προστριβές και διαπληκτισμούς, φυγαδεύοντας από την καρδιά του ανθρώπου την αγάπη και τη μακροθυμία.

Στίχος (13, 14) «…ἐνδύσασθε τὸν Κύριον ᾿Ιησοῦν Χριστόν...». 

Ο Χριστός είναι το ένδυμα του πιστού από την ώρα του βαπτίσματός του Γαλ. (3, 27)[2]. Είναι ο «φωτεινός χιτών» και το «ένδυμα της αφθαρσίας».

Ο Παύλος γνωρίζει την αλήθεια αυτή και θέλει ο άνθρωπος να ενεργοποιήσει τη βαπτιστική χάρη και να επιτύχει ο άνθρωπος τον εν Χριστώ αγιασμό του. Το «…ἐνδύσασθε τὸν Κύριον ᾿Ιησοῦν Χριστόν…» σημαίνει να ενοικήσει ο Χριστός μέσα μας και να ζούμε ενωμένοι μαζί Του. Το δικό Του θέλημα να’ ναι και δικό μας θέλημα και πάνω σ’ αυτό ο Μέγας Βασίλειος προτρέπει να ενδυθούμε το Χριστό «…ου κατά τον έξω άνθρωπον, αλλ’ ίνα τον νουν ημών η του Θεού μνήμη περισκεπάζη…».

Στίχος (14, 1) «…Τὸν δὲ ἀσθενοῦντα τῇ πίστει προσλαμβάνεσθε, μὴ εἰς διακρίσεις διαλογισμῶν…»

Ιδιαίτερη έμφαση δίνει ο απόστολος στο κομμάτι αυτό (το συναντήσαμε και στο προηγούμενο αποστολικό ανάγνωσμα της Απόκρεω) περί τους «…ασθενούντας τη πίστει…» και στην ιδιαίτερη στάση που πρέπει να κρατήσουν απέναντί τους οι «…δυνατοί…».

Πρέπει επ’ ουδενί να διαφυλαχθεί η εκκλησιαστική ενότητα και να αποφευχθεί πρωτίστως η αναμεταξύ των ανθρώπων κατάκριση. Η «εν Χριστώ» αδερφική αγάπη, ανεξαρτήτως αγώνος, ανεξαρτήτως καθενός δυνατοτήτων, επιτρέπει την ειρηνική ζωή, μια ζωή ενότητας μεταξύ των ανθρώπων. ‘Όπως ανεχόμαστε και δεν αποστρεφόμαστε αυτόν που αρρωστά κατά παρόμοιο τρόπο, οι «υγιείς», οι «δυνατοί», οφείλουν να δείξουν την πρέπουσα συμπάθεια και φροντίδα στους «…ασθενούντας τη πίστει…» αδελφούς τους.

Στίχος (14, 4) «…σὺ τίς εἶ ὁ κρίνων ἀλλότριον οἰκέτην; τῷ ἰδίῳ Κυρίῳ στήκει ἢ πίπτει· σταθήσεται δέ· δυνατὸς γάρ ἐστιν ὁ Θεὸς στῆσαι αὐτόν…».

Τόσο οι «δυνατοί» όσο και οι «ασθενούντες» είναι δούλοι του Θεού. Σ’ αυτόν ανήκουν και σ’ αυτόν ανήκει η κρίση των πάντων. Η πτώση του κάθε ανθρώπου σ’ αυτή τη ζωή δεν είναι κάτι οριστικό! Οι μεγαλύτεροι αμαρτωλοί, δια της Χάριτος του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, μπορούν να γίνουν οι μεγαλύτεροι πρεσβευτές της πίστεως. Αυτός που έπεσε θα σταθεί, επειδή ο Θεός είναι δυνατός και μπορεί να τον ανορθώσει.

Δια της παρέμβασης λοιπόν του Κυρίου οι πτώσεις μας αν και συνεχείς δεν πρόκειται να είναι οριστικές. Γιατί έχουμε «εντάξει» στη ζωή μας το παντοδύναμο Θεό και με τις επικλήσεις του αγίου ονόματός Του τρέπεται κάθε φύσεως κακό ή δυσκολία. Ας απαλείψουμε την καταλαλιά από τη ζωή μας και ας αφήσουμε τη Χάρη του Θεού να μας οδηγήσει στο δρόμο το καλό, το δρόμο της πολυπόθητης σωτηρίας.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Αρχής γενομένης από αύριο μπαίνουμε στην ωραιότερη και κατανυχτικότερη περίοδο του εκκλησιαστικού έτους. Εισερχόμαστε στην καρδιά της λατρευτικής ζωή της εκκλησίας μας. Αποτελεί «στάδιο των αρετών» όπου οι πιστοί αγωνίζονται τον καλό αγώνα της πίστεως.

Σκοπός της ιεράς περιόδου, είναι η ετοιμασία μας για τον εορτασμό του Πάσχα, βιώνοντας τα άγια Πάθη του Κυρίου μας μέσα από το βαθμό του δικού μας αγώνα, ώστε να γευθούμε μετέπειτα και την ένδοξό Του Ανάστασιν.

Η περίοδος αυτή προϋποθέτει μεγαλύτερη ένταση και μεθοδικότερη προσπάθεια στον πνευματικό αγώνα.

Ένα από τα όπλα της περιόδου αυτής είναι και η νηστεία. Ο Μέγας Βασίλειος ονομάζει τη νηστεία «όπλο προς την κατά των δαιμόνων στρατιά» και «φάρμακον αμαρτίας αναιρετικόν». Ο άγιος προσθέτει πως δεν φθάνει μόνο η αποχή της τροφής για να’ ναι άξια επαίνου η νηστεία μας. Αληθινή νηστεία είναι η απομάκρυνση απ’ οτιδήποτε κακό και εφάμαρτο (η εγκράτεια της γλώσσας, η αποχή από το θυμό, το ψέμα κτλ).

Όταν εργαζόμαστε την αρετή και παράλληλα νηστεύουμε τότε ή νηστεία μας είναι καλή και ωφέλιμη.

---

[1] Χαρακτηρίζεται λευκή νηστεία γιατί καταναλώνουμε γαλακτοκομικά προϊόντα, τρώμε αυγά, ψάρι πλην του κρέατος.

[2] Γαλ. 3,27           «…ὅσοι γὰρ εἰς Χριστὸν ἐβαπτίσθητε, Χριστὸν ἐνεδύσασθε…»

3. ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ Α' ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ (8, 8 - 9, 2) - ΤΗΣ ΑΠΟΚΡΕΩ

Α´ Κορινθίους (8, 8 – 9, 2)

«…Αδελφοί, βρώμα ημάς ου παρίστησι τω Θεώ∙ ούτε γαρ εάν φάγωμεν περισσεύομεν, ούτε γαρ εάν μη φάγωμεν υστερούμεθα. Βλέπετε δε μήπως η εξουσία υμών αύτη πρόσκομμα γένηται τοις ασθενούσιν. Εάν γαρ τις ίδη σε, τον έχοντα γνώσιν, εν ειδωλείω κατακείμενον, ουχί η συνείδησις αυτού ασθενούς όντος οικοδομηθήσεται εις το τα ειδωλόθυτα εσθίειν; Και απολείται ο ασθενών αδελφός επί τη ση γνώσει, δι’ ον Χριστός απέθανεν. Ούτω δε αμαρτάνοντες εις τους αδελφούς και τύπτοντες αυτών την συνείδησιν ασθενούσαν εις Χριστόν αμαρτάνετε. Διόπερ ει βρώμα σκανδαλίζει τον αδελφόν μου, ου μη φάγω κρέα εις τον αιώνα, ίνα μη τον αδελφόν μου, σκανδαλίσω. Ουκ ειμί απόστολος; Ουκ ειμί ελεύθερος; Ουχί Ιησούν Χριστόν τον Κύριον ημών εώρακα; Ου το έργον μου υμείς εστε εν Κυρίω; Ει άλλοις ουκ ειμί απόστολος, αλλά γε υμίν ειμι∙ η γαρ σφραγίς της εμής αποστολής υμείς εστε εν Κυρίω…».

Απόδοση σε απλή γλώσσα

«…Αδελφοί, δεν είναι οι τροφές που θα καθορίσουν τη θέση μας απέναντι στον Θεό∙ ούτε αν δεν φάμε κάποιες απ’ αυτές χάνουμε κάτι ούτε αν φάμε αποκτάμε κάτι παραπάνω. Προσέξτε όμως, μήπως το ελεύθερο αυτό δικαίωμα σας γίνει αιτία να σκοντάψουν και να πέσουν εκείνοι που η πίστη τους είναι αδύνατη. Πράγματι, αν κάποιος, απ’ αυτούς δει εσένα, που έχεις τη «γνώση», να κάθεσαι στο τραπέζι ενός ειδωλολατρικού ναού, η συνείδησή του, αφού αυτός είναι αδύνατος, δεν θα παρασυρθεί από το παράδειγμά σου και δεν θα παρακινηθεί να τρώει τα ειδωλόθυτα; Έτσι, η δική σου «γνώση» θα προκαλέσει τον χαμό αυτού του αδυνάτου, του αδελφού μας, για τον οποίον ο Χριστός έδωσε τη ζωή του. Αμαρτάνοντας όμως μ’ αυτόν τον τρόπο απέναντι στους αδελφούς και πληγώνοντας τη συνείδησή τους που είναι αδύνατη, αμαρτάνετε απέναντι στον ίδιο τον Χριστό. Γι’ αυτό, αν κάποια τροφή μπορεί να γίνεται αιτία να σκοντάφτει και να πέφτει ο αδελφός μου, εγώ δεν θα βάλω ποτέ κρέας στο στόμα μου, για να μην γίνω αιτία να πέσει ο αδελφός μου. Πάρτε παράδειγμα εμένα. Δεν είμαι απόστολος; δεν είμαι ελεύθερος; δεν είδα αναστημένο τον Ιησού, τον Κύριό μας; δεν είστε εσείς ο καρπός του κόπου μου στην υπηρεσία του Κυρίου; Κι αν ακόμα άλλοι αρνούνται να με αναγνωρίσουν ως απόστολο, για σας οπωσδήποτε είμαι∙ γιατί η ίδια η ύπαρξη της Εκκλησίας σας είναι η απόδειξη πως είμαι απόστολος…».

ΑΝΑΛΥΣΗ

Αποφεύγετε το σκάνδαλο και τον σκανδαλισμό

Το καιρώ εκείνο οι άνθρωποι προσέφεραν θυσίες ζώων και ένα μέρος από τα ζώα καιγόταν στο βωμό και τ’ άλλο δινόταν στον κόσμο για κατανάλωση.

Μερικοί Χριστιανοί ελαφρά τη συνειδήσει, είτε αγόραζαν τέτοια κρέατα, είτε κάθονταν και συνέτρωγαν με τους άλλους στους βωμούς, δικαιολογώντας τη στάση τους, πως είδωλα και θεοί δεν υπάρχουν, αφού ένας είναι ο αληθινός Θεός. Επομένως θυσίες σε ανύπαρκτα όντα είναι καθαρή ανοησία, άρα μήτε τα κρέατα αυτά μολύνουν, μήτε έχουν τα είδωλα και οι εκάστοτε θεοί αρνητική επίδραση πάνω τους.

Ο απόστολος Παύλος, σαν μεγάλος παιδαγωγός, προτρέπει όλους αυτούς που δεν έχουν την πρέπουσα διάκριση για να προσεγγίσουν σωστά το όλο ζήτημα το εξής.

«…Εάν γαρ τις ίδη σε, τον έχοντα γνώσιν, εν ειδωλείω κατακείμενον, ουχί η συνείδησις αυτού ασθενούς όντος οικοδομηθήσεται εις το τα ειδωλόθυτα εσθίειν;…» δηλ.  αν κάποιος δει εσένα, που έχεις τη «γνώση», να κάθεσαι στο τραπέζι ενός ειδωλολατρικού ναού, η συνείδησή του, αφού αυτός είναι αδύνατος, δεν θα παρασυρθεί από το παράδειγμά σου και δεν θα παρακινηθεί να τρώει τα ειδωλόθυτα[1];

Πρέπει να υπάρχει πρώτα αγάπη και σεβασμός στον κάθε συνάνθρωπό μας. Μπορεί ναι μεν εμείς να είμαστε άψογοι στην εκτέλεση του θείου Νόμου, αλλά ο αδύνατος στην πίστη ή στη γνώση συνάνθρωπός μας σκανδαλίζεται από το παράδειγμά μας. Και πάνω σ’ αυτό συμπληρώνει ο απόστολος:

«…Και απολείται ο ασθενών αδελφός επί τη ση γνώσει, δι’ ον Χριστός απέθανεν…» δηλ. η δική σου «γνώση» θα προκαλέσει τον χαμό αυτού του αδυνάτου, του αδελφού μας, για τον οποίον ο Χριστός έδωσε τη ζωή του. Δικαιολογημένα θα σκεφθεί, πως αυτοί που είναι άνθρωποι του Νόμου και γνωρίζουν περισσότερα από μένα, κάνουν και ενεργούν αντίθετα με το Νόμο, γιατί και εγώ να μην κάνω τα ίδια;

Αυστηρή και αμείλικτη θα’ ναι η τιμωρία των ανθρώπων εκείνων, που οι πράξεις τους και η ζωή τους να΄ ναι αιτία να σκανδαλίζονται οι αδερφοί του. Τι μας λέει ο Κύριος στο κατά Ματθαίο Ευαγγέλιο; «…ὃς δ᾿ ἂν σκανδαλίσῃ ἕνα τῶν μικρῶν τούτων τῶν πιστευόντων εἰς ἐμέ, συμφέρει αὐτῷ ἵνα κρεμασθῇ μύλος ὀνικὸς εἰς τὸν τράχηλον αὐτοῦ καὶ καταποντισθῇ ἐν τῷ πελάγει τῆς θαλάσσης…» δηλ. Όποιος όμως σκανδαλίσει και παρασύρει εις την αμαρτία ένα από τους μικρούς και απλοϊκούς αυτούς, που πιστεύουν εις εμέ, είναι προτιμότερο δι' αυτόν να κρεμασθεί στον τράχηλό του μυλόπετρα από εκείνες που γυρίζει ο όνος στον μύλον, και να καταποντισθεί εις την ανοικτή θάλασσα. Γι’ αυτό πρέπει να προσέχουμε το τι ποιούμε, πως ενεργούμε, γιατί δεν είμαστε μόνοι μας, αλλά μας περιζώνει πλήθος ανθρώπων, που πολλές φορές εξαρτώνται από μας. Ιδιαίτερα αν έχουμε και κάποιο αξίωμα στην κοινωνία στην οποία υπαγόμαστε και ο λόγος μας έχει και την αντίστοιχη επίδραση και υπόσταση.

Ο απόστολος Παύλος για ν’ αποφύγει το σκανδαλισμό, γνωριζόμενος πόσο ζημιογόνος είναι για την ψυχή του ανθρώπου μας λέει: «…Ει βρώμα σκανδαλίζει τον αδελφόν μου, ου μη φάγω κρέα εις τον αιώνα, ίνα μη τον αδελφόν μου, σκανδαλίσω…» δηλ. αν κάποιο είδος τροφής γίνει αιτία να σκανδαλισθεί και να πέσει ο αδερφός μας, τότε εγώ δεν θα φάω ποτέ κρέατα για να μην σκανδαλίσω τον αδερφό μου. Προτιμά να μείνει νηστικός, να στερηθεί, να ταλαιπωρηθεί για να ΜΗΝ τύχει επ’ ουδενί καμίας υπόνοιας να σκανδαλισθεί ο συνάνθρωπός του.

Η τροφή του κάθε ανθρώπου χαρακτηρίζει την ζωή του; Πως απαντά εδώ ο απόστολος;

«…Bρώμα ημάς ου παρίστησι τω Θεώ…». Εδώ ο απόστολος μάς τονίζει πως δεν είναι τα φαγητά που καθορίζουν την προσωπική θέση του καθενός απέναντι στο Θεό. Ας πάρουμε για παράδειγμα τη νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, που είναι η μεγαλύτερη σε διάρκεια περίοδος νηστειών αλλά και συνάμα η αυστηρότερη. Κάποιος που δεν νηστεύει και τρώει επιδεικτικά καταλύσιμα φαγητά, γίνεται αιτία σκανδαλισμού, έστω και αν ο ίδιος δεν νιώθει ή δεν υφίσταται κάποια ψυχική ενοχή. Με το ίδιο σκεπτικό, αφού κανένας νόμος δεν τον εμποδίζει θα μπορούσε να προχωρήσει και στην κατάργηση κι άλλων εντολών.

Σκάνδαλα και σκανδαλισμοί προκαλούνται με πολλούς τρόπους. Την άμεση ευθύνη έχει ο άνθρωπος, όταν παρασύρει τον συνάνθρωπό του, που έχει ασθενή πίστη. Ο Θεός αποστρέφεται όσους επιδιώκουν να δημιουργούν σκάνδαλα, γιατί η συμπεριφορά τους αυτή, απομακρύνει το χριστιανό από την πίστη. Η αποφυγή των σκανδάλων είναι κατορθωτή, όταν ο άνθρωπος διέπετε από αγάπη. Ο απόστολος Παύλος μάς προτρέπει τα έργα μας και οι πράξεις μας να χαρακτηρίζονται από αγάπη. Ακόμα έστω και με το φαγητό μου στενοχωρώ ή σκανδαλίζω τον συνάνθρωπό μου, τότε η πράξη μου αυτή δεν διέπετε από την καρδιά μας «…πάντα ὑμῶν ἐν ἀγάπῃ γινέσθω…» Α’ Κορ. (16,14) δηλ. τα πάντα τα οποία λέγουμε και κάνουμε να γίνονται με αγάπη.

---

[1] Ειδωλόθυτα = Κρέατα από θυσίες στα είδωλα των θεών