5. ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ Α' ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΝΗΣΤΕΙΩΝ – Εβρ. (11, 24-26 & 32-40)

Εβρ. (11, 24-26 & 32-40)

«…Αδελφοί, πίστει Μωϋσής μέγας γενόμενος ηρνήσατο λέγεσθαι υιός θυγατρός Φαραώ, μάλλον ελόμενος συγκακουχείσθαι τω λαώ του Θεού ή πρόσκαιρον έχειν αμαρτίας απόλαυσιν, μείζονα πλούτον ηγησάμενος των Αιγύπτου θησαυρών τον ονειδισμόν του Χριστού, απέβλεπεν γαρ εις την μισθαποδοσίαν. Και τι έτι λέγω; έπιλείψει με γαρ διηγούμενον ο χρόνος περί Γεδεών, Βαράκ, Σαμψών, Ιεφθάε, Δαυΐδ τε και Σαμουήλ και των προφητών, οι διά πίστεως κατηγωνίσαντο βασιλείας, ειργάσαντο δικαιοσύνην, επέτυχον επαγγελιών, έφραξαν στόματα λεόντων, έσβεσαν δύναμιν πυρός, έφυγον στόματα μαχαίρας, ενεδυναμώθησαν από ασθενείας, εγενήθησαν ισχυροί εν πολέμω, παρεμβολάς έκλιναν αλλοτρίων· έλαβον γυναίκες εξ αναστάσεως τους νεκρούς αυτών· άλλοι δε ετυμπανίσθησαν, ου προσδεξάμενοι την απολύτρωσιν, ίνα κρείττονος αναστάσεως τύχωσιν·  έτεροι δε εμπαιγμών και μαστίγων πείραν έλαβον, έτι δε δεσμών και φυλακής· ελιθάσθησαν, επρίσθησαν, επειράσθησαν, εν φόνῳ μαχαίρας απέθανον, περιήλθον έν μηλωταίς, εν αιγείοις δέρμασιν, υστερούμενοι, θλιβόμενοι, κακουχούμενοι, ων ουκ ήν άξιος ο κόσμος, εν ερημίαις πλανώμενοι και όρεσι και σπηλαίοις και ταις οπαίς της γης. Και ούτοι πάντες μαρτυρηθέντες διά της πίστεως ουκ εκομίσαντο την επαγγελίαν,  του Θεού περί ημών κρείττόν τι προβλεψαμένου, ίνα μη χωρίς ημών τελειωθώσι…».

Απόδοση σε απλή γλώσσα

«…Αδελφοί, δεν είναι οι τροφές που θα καθορίσουν τη θέση μας απέναντι στον Θεό∙ ούτε αν δεν φάμε κάποιες απ’ αυτές χάνουμε κάτι ούτε αν φάμε αποκτάμε κάτι παραπάνω. Προσέξτε όμως, μήπως το ελεύθερο αυτό δικαίωμα σας γίνει αιτία να σκοντάψουν και να πέσουν εκείνοι που η πίστη τους είναι αδύνατη. Πράγματι, αν κάποιος, απ’ αυτούς δει εσένα, που έχεις τη «γνώση», να κάθεσαι στο τραπέζι ενός ειδωλολατρικού ναού, η συνείδησή του, αφού αυτός είναι αδύνατος, δεν θα παρασυρθεί από το παράδειγμά σου και δεν θα παρακινηθεί να τρώει τα ειδωλόθυτα; Έτσι, η δική σου «γνώση» θα προκαλέσει τον χαμό αυτού του αδυνάτου, του αδελφού μας, για τον οποίον ο Χριστός έδωσε τη ζωή του. Αμαρτάνοντας όμως μ’ αυτόν τον τρόπο απέναντι στους αδελφούς και πληγώνοντας τη συνείδησή τους που είναι αδύνατη, αμαρτάνετε απέναντι στον ίδιο τον Χριστό. Γι’ αυτό, αν κάποια τροφή μπορεί να γίνεται αιτία να σκοντάφτει και να πέφτει ο αδελφός μου, εγώ δεν θα βάλω ποτέ κρέας στο στόμα μου, για να μην γίνω αιτία να πέσει ο αδελφός μου. Πάρτε παράδειγμα εμένα. Δεν είμαι απόστολος; δεν είμαι ελεύθερος; δεν είδα αναστημένο τον Ιησού, τον Κύριό μας; δεν είστε εσείς ο καρπός του κόπου μου στην υπηρεσία του Κυρίου; Κι αν ακόμα άλλοι αρνούνται να με αναγνωρίσουν ως απόστολο, για σας οπωσδήποτε είμαι∙ γιατί η ίδια η ύπαρξη της Εκκλησίας σας είναι η απόδειξη πως είμαι απόστολος…».

ΑΝΑΛΥΣΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Χαιρετώ εν Κυρίω! Φθάσαμε κιόλας την Κυριακή Α’ Νηστειών, σε πολλούς γνωστή και ως «Κυριακή της Ορθοδοξίας». Το σημερινό αποστολικό ανάγνωσμα λέγετε ακόμα δύο φορές μέσα στο εκκλησιαστικό έτος, την Κυριακή προ της Χριστού Γεννήσεως και την Κυριακή των αγίων Πάντων.

Όπως αναφέραμε και στην ανάλυση της σημερινής Ευαγγελικής περικοπής, η αγία μας Εκκλησία σήμερον γιορτάζει. Γιορτάζει το θρίαμβο που επιτευχθεί στην πανηγυρική αναστήλωση των αγίων εικόνων, αλλά το νόημα της νίκης αυτής αποκτά ένα γενικότερο συμβολισμό. Συμβολίζει τις κατά καιρούς νίκες της Πανώριας Νύμφης του Θεού, κατά των «αλλοτρίων», αυτών που κατά καιρούς προσπάθησαν να προκαλέσουν ρήγματα στην εκκλησιαστική τάξη και να επιφέρουν κάθε λογής σχίσμα. 

Παρόλες τις μεθοδεύσεις και τους μηχανισμούς που χρησιμοποιήθηκαν η αγία μας Εκκλησία έμεινε αλώβητη, καθάρια, πανώρια. Μέσα από την κάθε λογής δοκιμασία αντί να λαβωθεί, φώτιζε περισσότερο και καθοδηγούσε περισσότερους. Η καθαρότητα της Αλήθειας που έκβλυζε μέσα από τις τάξεις της, τη λάμπρυνε ακόμη περισσότερο, φωτίζοντας ακόμη περισσότερους να την ακολουθήσουν. Κι όλα αυτά έγιναν και θα συνεχίσουν να γίνονται μέχρι να επέλθει ο πολυπόθητος γάμος, του Νυμφίου, με την Πανώρια Νύμφη Του.

Το σημερινό αποστολικό ανάγνωσμα επιλέχθηκε να λέγεται σήμερα, γιατί αναδεικνύει και προβάλει ακριβώς αυτό. Την σύσσωμη και γεμάτη Χάρη Χριστού Εκκλησία, μέσα από το διάβα των αιώνων, μέσα από τους αγώνες, τον ιδρώτα, τον πόνο, τις μαρτυρίες, τις θυσίες, τα βάσανα, τους εμπαιγμούς, από τους «εκ ζητούντες» τω Κύριω, που αδιαφόρησαν ακόμα και για την ίδια τους τη ζωή. Και γιατί αυτό; Γιατί είχαν «…άνω σχώμεν τας καρδίας…»! Μπορεί να ήταν εκ τούτου του κόσμου αλλά ζούσαν ισάγγελα.

Στην αδιαφορία τους ακόμα και για την ίδια την ζωή του κρύβετε το μεγαλείο της πίστεως τους!!!! Είδατε ποτέ κανένα άθεο να δίνει τη ζωή του για τα πιστεύω του; Είδατε ποτέ κανένα άθεο (ειδωλολάτρη) να μοιράζει ποτέ την περιουσία Του ως απόδειξη της αλληλεγγύης και φιλανθρωπίας προς το συνάνθρωπό του; Οι άθεοι και οι κάθε λογής αιρέσεις, δεν έχουν δική τους υπόσταση, δεν υπάρχουν! Υφίστανται γιατί αντλούν και αυτοί τροφή από τον χριστιανισμό, υπάρχουν γιατί υπάρχει και ζει υπερούσιο το ορθόδοξο χριστιανικό πνεύμα και σαν παρασιτικές υποστάσεις αντλούν τροφή ύπαρξης.  

ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Ο απόστολος απευθυνόμενος στους παραλήπτες χριστιανούς, επισημαίνει την αναγκαιότητα στηριγμού τους στην πίστη και απορρίπτει κάθε σκέψη αποστασίας απ’ αυτήν. Για να μας στηρίξει στην πίστη μας προβάλλει μια σειρά από ηρωικά παραδείγματα ανδρών της Π.Δ., που έζησαν και αγωνίστηκαν με όπλο την πίστη στον ένα και αληθινό Θεό.

Το αποστολικό ανάγνωσμα όπως κι αυτό της Τυρινής χωρίζεται σε 2 μέρη. Το 1^ο μέρος στιχ. (24-26), προβάλλει το παράδειγμα του προφήτη Μωυσή και το 2^ο μέρος στιχ. (32-40)προβάλλονται μεταγενέστεροι ήρωες της πίστεως.

Στίχ. 24 «…Αδελφοί, πίστει Μωϋσής μέγας γενόμενος ηρνήσατο λέγεσθαι υιός θυγατρός Φαραώ…»

Ο Μωυσής ως μορφή κυρίαρχη μέσα στην ιστορία του αρχαίου Ισραήλ, ήταν πολύ φυσικό ως υπόδειγμα ενάρετου και δίκαιου άνδρα, να προβληθεί από τον απόστολο, για να μας θυμίσει το βίο του που είναι άξιος θαυμασμού.

Τα γεγονότα (σημεία) στα οποία αναφέρεται ο απόστολος, περιγράφονται στα 2 πρώτα κεφάλαια του βιβλίου της Εξόδου. Το αναφέρω για όσους θέλουν να το ανατρέξουν, γιατί δεν θα επεκταθούμε σε περαιτέρω αναφορά και ανάλυση του βίου του. Θα εστιάσουμε στο εξής: «…Μήτε οι σπουδές, μήτε η πριγκιπική λαμπρότητα, ούτε η άνετη και τρυφηλή ζωή των ανακτόρων, δεν μπορούσαν να τον κάνουν να μείνει μακριά από τον κακουχούμενο λαό του, αλλά και από τον ίδιο το Θεό που τόσο αγάπησε.

Στίχ. 25 «…μάλλον ελόμενος συγκακουχείσθαι τω λαώ του Θεού ή πρόσκαιρον έχειν αμαρτίας απόλαυσιν …»

Στον στίχ. 25 ο απόστολος μας λέει ξεκάθαρα τι προτίμησε! Προτίμησε τις κακουχίες και τις θλίψεις τους λαού του Θεού, κι αυτό το πράττε «εκκών», ως άνθρωπος που δεν μπορεί να δεχθεί την καλοπέρασή του, όταν ο ίδιος  ο λαός του υποφέρει!! Πόσοι από μας αρνούμαστε την «άνετη» ζωή μας, για να προτιμήσουμε τη ζωή της «θυσίας» και της προσφοράς;

Η άρνηση να συγκακοπαθήσει με τους συνανθρώπους του είναι ΑΜΑΡΤΙΑ και δεν προβαίνει σ’ αυτήν ο Μωυσής. Προτιμά το «συμπάσχειν» και το «συνυποφέρειν», για να παραμείνει ενωμένος με το Θεό.

Το μεγαλείο της πράξης του δεν διαφαίνεται στο ότι προτίμησε τις κακουχίες παρά την καλοπέραση! ΟΧΙ! Το μεγαλείο της πράξης του διαφαίνεται στο ότι ο Μωυσής κατείχε «πριγκιπική ζωή», «ζωή των ανακτόρων», και αυτήν απαρνήθηκε για να κακοπαθήσει. Δεν ήταν φτωχός, ούτε μέσης τάξης άνθρωπος, μήτε ακόμα και πλούσιος. Είχε εξουσία και δύναμη πάνω και από αυτές τις προαναφερθείσης τάξεις, την οποία απαρνήθηκε και αυτό κάνει την πράξη του ακόμα πιο ένδοξη!

Ο Μωυσής προεικονίζει το Χριστό, και το παράδειγμά του προαναγγέλει τα όσα θα συμβούν αργότερα και σ’ Εκείνον. Όπως ο Μωυσής αρνήθηκε τα πάντα και προτιμά να κακοπαθήσει με το λαό του Θεού, για να τον απελευθερώσει από τη δουλεία, έτσι και ο Χριστός «…ἀντὶ τῆς προκειμένης αὐτῷ χαρᾶς ὑπέμεινε σταυρόν, αἰσχύνης καταφρονήσας…» Εβρ. (12, 2), δηλ. για να εισάγει τον άνθρωπο στην ουράνια βασιλεία του, καταδέχθηκε να σταυρωθεί, αψηφώντας την καταισχύνη και την ατίμωση του σταυρικού θανάτου.

Στίχ. 32 «…Και τι έτι λέγω; έπιλείψει με γαρ διηγούμενον ο χρόνος περί Γεδεών, Βαράκ, Σαμψών, Ιεφθάε, Δαυΐδ τε και Σαμουήλ και των προφητών…».

Μεταξύ των ανδρών που αναφέρει εδώ ο απόστολος είναι οι 4 Κριτές του Ισραήλ, οι Γεδεών, Βαράκ, Σαμψών και Ιεφθάε, ο βασιλιάς και προφήτης Δαβίδ και ο προφήτης και κριτής Σαμουήλ.

Η αναφορά εδώ είναι ονομαστική, δεν μνημονεύονται τα κατορθώματα τους. Δεν σημαίνει ότι αποδοκιμάζει τη ζωή τους ή και μερικές αξιοκατάκριτες αδυναμίες που ορισμένοι είχαν. Αναφέρεται αποκλειστικά στην πίστη που υπέδειξαν.

Ο βασιλιάς Δαβίδ υπέμεινε τους διωγμούς και την αχαριστία του Σαούλ και αντιπαρατάσσεται γενναία έναντι των εχθρών του Ισραήλ.

Ο Γεδεών νίκησε τους Μαδιανίτες.

Ο Βαράκ μαζί με τη Δεββώρα πολέμησε τον Σισάρα και τους Χαναναίους.

Ο Σαμψών αγωνίστηκε εναντίον των Φιλισταίων.

Ο Ιεφθάε αντιμετώπισε νικηφόρα τους υιούς Αμμών.

Στίχ. 33-34 «…οι διά πίστεως κατηγωνίσαντο βασιλείας, ειργάσαντο δικαιοσύνην, επέτυχον επαγγελιών, έφραξαν στόματα λεόντων, έσβεσαν δύναμιν πυρός, έφυγον στόματα μαχαίρας, ενεδυναμώθησαν από ασθενείας, εγενήθησαν ισχυροί εν πολέμω, παρεμβολάς έκλιναν αλλοτρίων…».

Οι στίχοι εισάγονται με την αναφορική αντωνυμία, που περικλείει όλους τους «δίκαιους» άνδρες, που βάδισαν την «οδό» του Θεού.

Στίχ. 35 «…έλαβον γυναίκες εξ αναστάσεως τους νεκρούς αυτών· άλλοι δε ετυμπανίσθησαν, ου προσδεξάμενοι την απολύτρωσιν, ίνα κρείττονος αναστάσεως τύχωσιν…»

Δια της πίστεως επιτεύχθηκαν και άλλα κατορθώματα. Αναστήθηκαν παιδιά, υπέμειναν «τυμπανισμούς»[1], και κάθε λογής χτυπήματα και κακουχίες που ενώ ήσαν επίπονα, φάνταζαν λυτρωτικά!

Στίχ. 36-37 «…έτεροι δε εμπαιγμών και μαστίγων πείραν έλαβον, έτι δε δεσμών και φυλακής· ελιθάσθησαν, επρίσθησαν, επειράσθησαν, εν φόνῳ μαχαίρας απέθανον, περιήλθον έν μηλωταίς, εν αιγείοις δέρμασιν, υστερούμενοι, θλιβόμενοι, κακουχούμενοι…»

Εδώ ο απόστολος αναφέρει μαρτυρικούς θανάτους, για την αγάπη του Θεού. Μιας «υπερ φύσιν» αγάπης, που το ίδιο το αντίτιμο της ζωής, δεν μπορούσε να υπερκεράσει. Αυτού το είδος αγάπης, είναι μια τρανταχτή απόδειξη, στους «κλυδωνιζόμενους τη πίστει», πως η πίστη μας δεν είναι θεωρητική, ούτε φιλολογική αλλά μήτε και ψυχολογική. Είναι βιωματική, εμπειρική, ζωτική, «τροφός Ζωής Αιώνιου».

Η θρησκευτική πίστη δεν είναι παρατήρηση με τα φυσικά μας μάτια. Δεν είναι γνώση που προέρχεται από πειραματικές εξετάσεις και λογικές αποδείξεις. Δεν είναι μια αυθαίρετη  προσωπική γνώμη, που εμείς οι ίδιοι διαμορφώσαμε και που δεν έχει κανένα αντικειμενικό κύρος. Η ΠΙΣΤΗ ΕΙΝΑΙ ΔΩΡΕΑ ΚΑΙ ΧΑΡΙΣΜΑ! ΕΙΝΑΙ ΦΩΣ ΟΥΡΑΝΙΟ ΚΑΙ ΘΕΪΚΟ, ΠΟΥ ΑΠΛΩΝΕΙ ΜΕΣΑ ΣΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΒΑΘΗ Ο ΖΩΝ ΘΕΟΣ.

Στίχ. 38 «…ων ουκ ήν άξιος ο κόσμος, εν ερημίαις πλανώμενοι και όρεσι και σπηλαίοις και ταις οπαίς της γης…»

Ο απόστολος με μια εμβόλιμη αναφορική πρόταση επιχειρεί να συγκρίνει τον κόσμο[2] και τους δίκαιους άνδρες, τους οποίους νωρίτερα εξυμνεί. Η σύγκριση που κάνει ο Παύλος μπορεί να εννοηθεί με δύο τρόπους.

Τον 1^ον τρόπο προτείνει ο ίδιος ο Χρυσόστομος«…καν τον κόσμον αντιστήσης όλον, εκείνους ευρίσκω καθελκόντας τον ζυγόν και τιμιωτέρους όντας…». Δηλ. στη ζυγαριά σύγκρισης και μέτρησης, αν από τη μια μεριά μπει ο κόσμος και από την άλλη το πλήθος των δικαίων ανδρών, η ζυγαριά θα κλίνει προς τους δίκαιους.

Η 2^η ερμηνεία, η λιγότερη επικρατούσα, είναι πως ο κόσμος δεν είναι άξιος να κατέχει τέτοιας αξίας ανθρώπους. Η αγάπη και η αρετή ξεπερνά σε αξία οποιανδήποτε άλλη πραγματικότητα του κόσμου τούτου. Αυτό που μένει και έχει ανυπολόγιστη αξία στα μάτια του Θεού, είναι η πίστη και η υπομονή των αγίων, το αίμα των μαρτύρων, τα δάκρυα των οσίων και ο ιδρώτας των δικαίων.

Στίχ. 38 «…Και ούτοι πάντες μαρτυρηθέντες διά της πίστεως ουκ εκομίσαντο την επαγγελίαν,  του Θεού περί ημών κρείττόν τι προβλεψαμένου, ίνα μη χωρίς ημών τελειωθώσι…»

Οι δίκαιοι της Π.Δ. χάρη στην πίστη που υπέδειξαν ευαρέστησαν το Θεό, ωστόσο δεν πέτυχαν ν’ απολαύσουν τα ουράνια αγαθά που τους είχε υποσχεθεί ο Θεός. Ενώ έζησαν με την προσδοκία της εκπλήρωσης της θείας επαγγελίας, δεν είδαν να εκπληρώνεται η επαγγελία αυτή. Κάποιος εδώ μπορεί ν’ αναρωτηθεί γιατί να γίνεται αυτό;

Γιατί ο Θεός προέβλεψε κάτι καλύτερο! Για να μη φανεί ότι αυτοί είναι σε πλεονεκτικότερη θέση από μας, ο Κύριος όρισε έναν, τον ίδιο καιρό απονομής των στεφάνων για όλους. Και για τους δίκαιους της Παλαιάς και για τους αγίους της Καινής Διαθήκης, η οικονομία αυτή του Θεού φανερώνει το βάθος της αγάπης και το μέγεθος της Πρόνοιάς Του.

Η οικονομία του Θεού για τη σωτηρία του κόσμου είναι και παραμένει μυστήριο γιατί υπερβαίνει τις δυνατότητες την ανθρώπινης ερμηνείας. Είναι μυστήριο πίστης και προσδοκία ελπίδας που δεν ολοκληρώθηκε ακόμη. Και οι δίκαιοι της Παλαιάς και οι άγιοι της Καινής ζούμε με την ελπίδα της ΝΕΑΣ και ΕΝΔΟΞΗΣ έλευσης του Θεού και την πολυπόθητο είσοδο στην «κρείττονα πατρίδα».

---

[1] Τυμπανισμός = είδος βασανιστηρίου

[2] Κόσμος εδώ περικλείει  το πλήθος των ανθρώπων μαζί με την ίδια τη κτίση