11. ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΑ' ΜΑΤΘΑΙΟΥ

Ευαγγέλιο Κυριακής: Ματθαίον (18, 23-35)

«…Εἶπεν ὁ Κύριος τὴν παραβολὴν ταύτην· ὡμοιώθη ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν ἀνθρώπῳ βασιλεῖ, ὃς ἠθέλησε συνᾶραι λόγον μετὰ τῶν δούλων αὐτοῦ. ἀρξαμένου δὲ αὐτοῦ συναίρειν προσηνέχθη αὐτῷ εἷς ὀφειλέτης μυρίων ταλάντων. μὴ ἔχοντος δὲ αὐτοῦ ἀποδοῦναι ἐκέλευσεν αὐτὸν ὁ κύριος αὐτοῦ πραθῆναι καὶ τὴν γυναῖκα αὐτοῦ καὶ τὰ τέκνα καὶ πάντα ὅσα εἶχε, καὶ ἀποδοθῆναι. πεσὼν οὖν ὁ δοῦλος προσεκύνει αὐτῷ λέγων· κύριε, μακροθύμησον ἐπ’ ἐμοὶ καὶ πάντα σοι ἀποδώσω. σπλαγχνισθεὶς δὲ ὁ κύριος τοῦ δούλου ἐκείνου ἀπέλυσεν αὐτὸν καὶ τὸ δάνειον ἀφῆκεν αὐτῷ. ἐξελθὼν δὲ ὁ δοῦλος ἐκεῖνος εὗρεν ἕνα τῶν συνδούλων αὐτοῦ, ὃς ὤφειλεν αὐτῷ ἑκατὸν δηνάρια, καὶ κρατήσας αὐτὸν ἔπνιγε λέγων· ἀπόδος μοι εἴ τι ὀφείλεις. πεσὼν οὖν ὁ σύνδουλος αὐτοῦ εἰς τοὺς πόδας αὐτοῦ παρεκάλει αὐτὸν λέγων· μακροθύμησον ἐπ’ ἐμοὶ καὶ ἀποδώσω σοι. ὁ δὲ οὐκ ἤθελεν, ἀλλὰ ἀπελθὼν ἔβαλεν αὐτὸν εἰς φυλακὴν ἕως οὗ ἀποδῷ τὸ ὀφειλόμενον. ἰδόντες δὲ οἱ σύνδουλοι αὐτοῦ τὰ γενόμενα ἐλυπήθησαν σφόδρα, καὶ ἐλθόντες διεσάφησαν τῷ κυρίῳ ἑαυτῶν πάντα τὰ γενόμενα. τότε προσκαλεσάμενος αὐτὸν ὁ κύριος αὐτοῦ λέγει αὐτῷ· δοῦλε πονηρέ, πᾶσαν τὴν ὀφειλὴν ἐκείνην ἀφῆκά σοι, ἐπεὶ παρεκάλεσάς με· οὐκ ἔδει καὶ σὲ ἐλεῆσαι τὸν σύνδουλόν σου, ὡς καὶ ἐγώ σε ἠλέησα; καὶ ὀργισθεὶς ὁ κύριος αὐτοῦ παρέδωκεν αὐτὸν τοῖς βασανισταῖς ἕως οὗ ἀποδῷ πᾶν τὸ ὀφειλόμενον αὐτῷ. Οὕτω καὶ ὁ πατήρ μου ὁ ἐπουράνιος ποιήσει ὑμῖν, ἐὰν μὴ ἀφῆτε ἕκαστος τῷ ἀδελφῷ αὐτοῦ ἀπὸ τῶν καρδιῶν ὑμῶν τὰ παραπτώματα αὐτῶν.…»

ΑΝΑΛΥΣΗ

Στο σημερινό Ευαγγέλιο, ο Χριστός μας διδάσκει τη συγχώρεση και την αγάπη. Ο χώρος της Βασιλείας του Θεού είναι η κοινωνία αγαπωμένων προσώπων. Είναι αυτό που λένε οι Πατέρες «…είδες τον άνθρωπόν σου; είδες Κύριον τον Θεόν σου…». Αυτό σημαίνει να βλέπουμε τον άλλο σαν να’ ναι ο ίδιος ο Θεός, αφού είναι εικόνα Του, και αυτό που ρυθμίζει τη σχέση μας με τον πλησίον μας, να’ ναι αγάπη ανάλογη της αγάπης του ιδίου με το Θεό.  Αυτό μας υποδεικνύει ο Χριστός στο σημερινό Ευαγγέλιο.

Δυστυχώς στο σημερινό τωρινό γίγνεσθαι γίνεται ακριβώς το αντίθετο. Αδιαφορούμε αν ο άλλος πεινά, αν ο άλλος υποφέρει, αν έχει την ανάγκη μας. Αυτό που ρυθμίζει τα πάντα είναι το «συμφέρον».

   1.   Τα νοήματα της Παραβολής

   

Α. Μια από τις απαντήσεις που έρχεται να δώσει αλλά και να ενισχύσει η σημερινή παραβολή είναι το ερώτημα του Πέτρου «…Κύριε πόσες φορές  να μου φταίσει ο αδελφός μου για να τον συγχωρήσω; Επτά φορές είναι αρκετές;…». Ο Κύριος τότε απάντησε «…Όχι επτά, αλλά εβδομήκοντα φορές επτά, δηλ. αμέτρητες…».

Ο Χριστός μας αποβλέπει στο μέτρο του Τριαδικού Θεού, του οποίου ο άνθρωπος είναι εικόνα και καλείται να γίνει όμοιός Του. Για κείνον που βρίσκεται στο χώρο της Χάριτος, δεν υπάρχουν όρια στην συγχώρηση. Η αγάπη ποτέ δεν λήγει. Είναι χωρίς όρια, όπως και ο Θεός, που όχι μόνο αγαπά αλλά ταυτίζεται και με την αγάπη Α’ Ιωα. (4, 8). Τότε και η συγχώρεση δεν λήγει, γιατί είναι «τρόπος αγάπης» και «απόδειξη αγάπης». (Ιωα. Χρυσόστομος)

Β. Ο Χριστός μας παρομοιάζει το Θεό Πατέρα ως Βασιλιά, που θέλει να λογαριασθεί με τους δούλους και διαχειριστές της περιουσίας Του. Όλοι εμείς οι άνθρωποι, ο κόσμος γενικότερα, είμαστε διαχειριστές της Αυτού περιουσίας. Εργαζόμαστε συνειδητά; Προάγουμε το δίκαιο; Χρησιμοποιούμε αποδοτικά τα της περιουσίας Του ώστε να μας αποδοθεί περισσότερος καρπός; 

Κατά το παράδειγμα του Βασιλιά «…ὡμοιώθη ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν…» δηλ. ο Θεός Πατέρας θα έλθει να ερευνήσει τα της ψυχής του ανθρώπου, τις πράξεις, τα λόγια, τα κρύφια της καρδίας, και νύχτα και ημέρα. Η περιουσία Του είναι όλα τα χαρίσματα, που Εκείνος μας προίκισε, είτε είναι σωματικά, είτε είναι ψυχικά.

Εργασθήκαμε στο εσωτερικό μας ν’ αυξήσουμε τη Χάρη που λάβαμε; Αγαπήσαμε το Θεό και τους συνανθρώπους μας; Ακολουθήσαμε το παράδειγμα του Κυρίου μας και ποιες ήταν οι θυσίες μας;

Ο Κύριος βέβαια όλα τα γνωρίζει, δεν έχει ανάγκη να κάνει έλεγχο όπως όλοι οι επίγειοι άρχοντες. Όλα είναι «…γυμνά και τετραχηλισμένα (=ολοφάνερα) τοις οφθαλμοίς αυτού;…» (Εβρ. 4, 13). Όταν αναφέρεται στην κρίση το κάνει για μας «ίνα γρηγορώμεν», να μην αφήνουμε την αμαρτία να χρονίσει μέσα μας.

 Γ. Είναι η συγχώρεση του πλησίον μας.

Κατά την αφήγηση του Ευαγγελίου πρώτος στην έναρξη του ελέγχου οδηγήθηκε ένας χρεώστης «…μυρίων ταλάντων…» (=10000 ταλάντων). Είναι ο χρεώστης του μεγάλου φορτίου των αμαρτιών, των ανομιών, των πλημμελημάτων, των εγκλημάτων εκουσίων και ακουσίων. Ο χρεώστης αυτός αντιπροσωπεύει τον κάθε λογής άνθρωπο, που ζει αυτόνομα από τον Κύριο, απομακρύνθηκε από κοντά Του και από την κηδεμονία Του.

Ο χωρισμός από τον Θεό και η υποδούλωση στα αμαρτωλά πάθη, οδήγησαν στο χρέος των «μυρίων ταλάντων», του πλήθους των αμαρτιών. Όπως λέει ο Κύριος, ο χρεοφειλέτης δεν είχε τίποτα να δώσει, κάποιο καλό έργο, για να σμικρυνθεί το χρέος. Αλλά το καλό για να’ χει αξία πρέπει να απορρέει από τη σχέση του ανθρώπου με το Θεό, κάτι το οποίο ο οφειλέτης δεν είχε.

Ο Θεός όμως δεν είναι τιμωρός. Ο σκοπός του Θεού είναι να φέρει τον άνθρωπο κοντά Του. Γι’ αυτό στην αρχή κάνει πως θα χρησιμοποιήσει την ανθρώπινη δικαιοσύνη και διατάσσει να πωληθεί ο χρεώστης μαζί με τα μέλη της οικογένειάς του, για να ξεπληρωθεί το χρέος. Το πούλημα του χρεώστη, της γυναίκας και των παιδιών του, που διατάσσει ο Θεός, σημαίνει την πλήρη αλλωτρίωση από τον Θεό, την πλήρη στέρηση κάθε θείου αγαθού, που είναι άκρα δυστυχία και κόλαση.

Ο Θεός δεν θέλει τον θάνατο του αμαρτωλού, ούτε και χαίρεται να τον βλέπει να οδυνάται. Και όπως λέει και ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, «…ου γαρ επί το κολάσαι (=για να μας τιμωρεί) έπλασεν ημάς, αλλά προς το μετασχείν της αγαθότητος αυτού…». Παραχωρεί την παιδεία (τη δοκιμασία) για τη σωτηρία των ψυχών, «εις το μεταλαβείν της αγιότητος αυτού». Αυτή είναι η τεθλιμμένη οδός η απάγουσα εις την Ζωή.

Με την απειλή της πώλησης, χρεώστης δούλος, πέφτει κάτω και παρακαλεί, προσεύχεται. Ο αδιάφορος για το Θεό, τώρα ικετεύει και ζητεί έλεος, αγάπη, μακροθυμία. Του ζητεί να μην ενεργήσει ως βασιλιάς με δικαιοσύνη, αλλά ως πατέρας που αγαπά και μακροθυμεί. Πράγματι και ο Θεός όταν κρίνει χρησιμοποιεί την δικαιοσύνη Του, αλλά τη φιλανθρωπία Του. Η δικαιοσύνη είναι φιλανθρωπία, γι’ αυτό και αμείβει τον «…εργασάμενον από της ενδεκάτης ως τον εργασάμενον από της πρώτης…» Ματθ. (20, 1-16)

Χάρη στην αγάπη Του έκανε κάτι περισσότερο απότι ήλπιζε ο αμαρτωλός χρεώστης. Ο Θεός του χαρίζει όλο το χρέος, δηλ. του συγχωρεί όλες τις αμαρτίες και τον απαλλάσσει από την αιώνια κόλαση.

Χάρη στην αγάπη Του ο Θεός , όχι μόνο προσφέρει στον άνθρωπο όλα τα αγαθά της δημιουργίας, αλλά προσφέρεται και ο Ίδιος σ’ αυτόν, που είναι το «ασύγκριτον αγαθόν». (Γρηγ. Παλαμάς) 

    2.   Ο ανελεήμων άνθρωπος

Ο Θεός προσφέρει αγάπη στον άνθρωπο, ευσπλαχνία και έλεος στον αμαρτωλό άνθρωπο, με την προϋπόθεση να κάνει και ο άνθρωπος το ίδιο. Ο δρόμος προς την Βασιλεία του Θεού, διέρχεται από τον συνάνθρωπο.

Ο χρεώστης δούλος παρότι του συγχωρέθηκαν όλες οι αμαρτίες (οφειλές), παρά ταύτα βρίσκει ένα από τους συνδούλους Του, ο οποίος του χρωστούσε ένα μικρό ασήμαντο ποσό (100 δηνάρια). Είναι τα καθημερινά ανθρώπινα μικροπταίσματα, που συμβαίνουν στις σχέσεις των ανθρώπων και είναι ανάξια λόγου, αν συγκριθούν με όσα όλοι μας πταίουμε στο Θεό.

Ο χρεώστης λοιπόν δούλος δεν ακολούθησε ούτε στο ελάχιστο το παράδειγμα του βασιλιά και Κυρίου Του. Πήρε τόση Χάρη και αρνήθηκε να δώσει ελάχιστη στον συνδούλο Του. Ενώ αυτός χρησιμοποίησε τα ίδια λόγια και συγχωρέθηκε, αυτός δεν σπλαχνίσθηκε τον συνδούλο του. Αυτό τι σημαίνει;

Ότι δεν μετανόησε. Δεν αποστράφηκε την αυτόνομη ζωή του ατομισμού, της φιλαυτίας. Δεν μίσησε την αμαρτία. Δεν δέχθηκε το «ελεείν και ελεήσαι», τη νομοθεσία της φύσεως του καινού ανθρώπου. Έμεινε σκληρός, απάνθρωπος, εκδικητικός.

Σε τέτοια περίπτωση ο Θεός ανακαλεί την αγάπη Του και τη συγχώρεση του τεράστιου χρέους των αμαρτιών του. Τον παραδίδει στους βασανιστές, όπου βασανιστές είναι απανθρωπιά του, η σκληρότητά του, η απουσία αγάπης από την ψυχή του, ο ατομισμός, η φιλαυτία, όλα τα αμαρτωλά πάθη. Αυτά συνθέτουν την φυλακή μέσα στην οποία θα υπάρχει ο «κακός χρεωφειλέτης».

    

    3.   Αγάπη και συγχώρεση

Αν αγαπάμε και σπλαχνιζόμαστε αυτούς που μας φταίνε, εικονίζουμε τον βασιλέα Χριστό. Όταν αγαπάμε «εικονίζομεν το κάλλος το άγιον, εν ω (=προς το οποίο) ωμοιώθημεν» (αββάς Ισαάκ). Η αγάπη είναι κοινωνία στη ζωή του Χριστού που είναι παράδεισος.

Η αγάπη πριν εκδηλωθεί εξωτερικά, συντελείται εσωτερικά. Είναι η συγκεφαλαίωση όλου του κόσμου στον μικρόκοσμο της καρδίας.

Η συγχώρεση των αμαρτιών μας προϋποθέτει την από μέρους μας συγχώρεση του αδελφού μας. Μόνο αν συγχωρήσουμε τον πλησίον μας, θα τύχουμε συγχώρεσης  από το Θεό και συμμετοχής στη Βασιλεία Του. 

«…Καθώς πεποίηκας ούτως εσταί σοί…» (Οβδίου 15) δηλ. ανάλογα με τα όσα έπραξες, θα συμβεί και σε σένα. Η μικρή συγχώρεση που θα δώσουμε, θα γίνει η αιτία να εξασφαλίσουμε τη μεγάλη συγχώρεση από το Θεό.

Ο Θεός δεν οργίζεται αν είναι πολλές οι αμαρτίες μας, αλλά για την άρνησή μας να δείξουμε αγάπη και συγχώρεση στον συνάνθρωπό μας. 

Αν πραγματικά αγαπούμε το Θεό, είναι αδύνατο να μη συμπεριλάβουμε στην αγάπη αυτή και την αγάπη προς τον πλησίον μας, που είναι δική Του εικόνα, ακόμη και τον εχθρό μας.