ΜΕ ΑΓΑΠΗ ΘΕΟΥ: 11. ΠΕΡΙ ΝΗΦΑΛΙΟΤΗΤΑΣ

Τρίτη 12 Οκτωβρίου 2021

11. ΠΕΡΙ ΝΗΦΑΛΙΟΤΗΤΑΣ

1. Είπε ο αββάς Αγάθων: Είναι ανάγκη ο άνθρωπος να έχει όλη την ώρα στραμμένη τη σκέψη του στο ότι θα τον κρίνει ο Θεός.

2. Είπε ο αββάς Αλώνιος: Εάν θέλει ο άνθρωπος, από το πρωί ως το δειλινό φθάνει σε μέτρα θεϊκά.

3. Είπε ο αββάς Ησαΐας: Η ολιγοωρία και το ότι κατακρίνουμε κάποιον με τον λογισμό μας, δεν μας αφήνουν να δούμε το φως του Θεού.

4. Είπε ακόμη: Ας ζητήσουμε από τον Θεό να μας δώσει πένθος για τις αμαρτίες μας, και μ’ όλη μας τη δύναμη να αποφεύγουμε τη συντυχία με τους ανθρώπους. Να μη ξεθαρρεύουμε με τους κοσμικούς στη συμπεριφορά μας και να μη λέμε κουβέντες μάταιες, ώστε να μη σκοτισθεί ο νους ως προς τη γνώση του Θεού. Γιατί αυτός που ακούει ή μιλάει ότι και οι κοσμικοί, είναι αδύνατον να έχει η καρδιά του παρρησία ενώπιον του Θεού.

5. Είπε επίσης: Αγωνίσου να γλυτώσεις απ’ αυτά τα τρία πάθη, που καταστρέφουν την ψυχή και αυτά είναι η φιλαργυρία, η δόξα και η καλοπέραση. Γιατί αυτά εάν κερδίσουν έδαφος στη ψυχή, δεν την αφήνουν να προκόψει.

6. Είπε ο αββάς Πέτρος: Όποιος αναζητεί τον Κύριο με πόνο καρδίας, θα εισακουσθεί αυτός και ότι ζητήσει με επίγνωση και φροντίδα και πόνο καρδίας, ελεύθερος από κάθε τι κοσμικό και φροντίζοντας για την ψυχή του πως θα την παραστήσει στο βήμα του Κυρίου ακατάκριτη, σ’ αυτόν θα τα δώσει ο Κύριος.

7. Ο αββάς Θεόδωρος του 9^ου είπε: Εάν λογαριάσει ο Θεός την αμέλειά μας στις προσευχές και τν αιχμαλωσία του νου σε λογισμούς τις ώρες της ψαλμωδίας, σωτηρία μην περιμένουμε.

8. Είπε ο αββάς Θεόδωρος της Σκήτης: Έρχεται ο λογισμός με ταράζει και με απασχολεί, δεν έχει βέβαια τη δύναμη να προχωρήσει στην πράξη, αλλά ωστόσο γίνεται εμπόδιο στην αρετή. Ο άνθρωπος όμως που επαγρυπνεί στην ψυχή του, πετάει πέρα τον λογισμό και σηκώνεται για προσευχή.

9. Είπε ο αββάς Θεωνάς: Επειδή αποσπάσαμε τον νου μας από την θεωρία του Θεού, αιχμαλωτιζόμαστε στα σαρκικά πάθη.

10. Πήγαν κάποτε μερικοί αδελφοί να δοκιμάσουν τον Ιωάννη τον Κολοβό, γιατί δεν άφηνε τον λογισμό του να σκορπίζεται ούτε μιλούσε για κάτι που αφορά τη ζωή αυτή, και του λένε: Ευχαριστούμε το Θεό που έβρεξε φέτος πολύ, ήπιαν οι φοινικιές και βγάζουν βλαστάρια και έχουν έτσι υλικό οι αδελφοί για το εργόχειρό τους. Και τους λέει ο αββάς Ιωάννης: Έτσι συμβαίνει και με το Άγιο Πνεύμα. Όταν κατέρχεται στις καρδιές των αγίων, ανανεώνονται και ξεπετούν βλαστάρια μέσα στο φόβο του Θεού.

11. Είπε ο αββάς Ιωάννης: Μοιάζω με άνθρωπο που πέφτει να κοιμηθεί κάτω από δένδρο μεγάλο και βλέπει να έρχονται προς το μέρος του πολλά θηρία και ερπετά. Και αν δει ότι δεν θα μπορέσει να τα αντιμετωπίσει, τρέχει πάνω στο δένδρο και σώζεται. Έτσι κι εγώ κάθομαι στο κελί μου και βλέπω τους πονηρούς λογισμούς πάνω μου. Και όταν δεν μπορώ να τους αντιμετωπίσω, καταφεύγω στο Θεό με την προσευχή και γλυτώνω από τον εχθρό.

12. Έλεγε επίσης: Να τιμήσουμε τον ένα και όλοι θα μας τιμούν. Αν όμως καταφρονήσουμε τον ένα, που αυτός είναι ο Θεός, θα μας καταφρονήσουν οι πάντες και πάμε για απώλεια.

13. Έλεγε ακόμη ότι, φυλακή είναι το να μένει κανείς στο κελί και να μνημονεύει αδιάλειπτα το Θεό. Και αυτό σημαίνει το «ήμουν φυλακισμένος και ήλθατε σε μένα[1]».

14. Κάποτε ο αββάς Ισαάκ ρωτήθηκε από τους αδελφούς γιατί μετά τη Λειτουργία τους αποφεύγει, αποκρίθηκε: Δεν αποφεύγω τους αδελφούς, αλλά τα δόλια τεχνάσματα των δαιμόνων. Είναι γνωστό ότι αν κρατάει κανείς αναμμένη λαμπάδα και παραμείνει πολλή ώρα στον αέρα, θα σβήσει από τον αέρα. Έτσι και εμείς παίρνοντας φωτισμό από τη Θεία Ευχαριστία, αν χρονοτροβίσουμε έξω απ’ το κελί, θα σκοτεινιάσει ο νους μας. Τέτοια ήταν η ζωή του αββά Ισαάκ.

15. Είπε ο αββάς Μωυσής: «…Δεν μπορεί κανείς να μπει στον στρατό του Χριστού, αν δεν γίνει σαν φωτιά όλος, αν δεν καταφρονήσει τη δόξα και την καλοπέραση, αν δεν ξεριζώσει τις απαιτήσεις του παλαιού ανθρώπου και δεν τηρήσει όλες τις εντολές του Θεού…».

16. Είπε ο αββάς Νισθερώος: Εκείνος ο οποίος εκτιμάται ή επαινείται περισσότερο απ’ ότι αξίζει, βλάπτεται.

17. Είπε ο αββάς Ξανθίας: Ο ληστής στον σταυρό ήταν και δικαιώθηκε από ένα λόγο[2]. Και ο Ιούδας ήταν ένας από τους Αποστόλους[3] και σε μια νύχτα έχασε όλο τον κόπο του και από τα ουράνια κατέβηκε στον άδη. Γι’ αυτό όταν βρίσκεται κανείς σε καλή κατάσταση, ας μην καυχάται. Γιατί όλοι, όσοι στηρίχθηκαν στον εαυτό τους, έπεσαν.

18. Ο αββάς Ολύμπιος είπε: Κάποτε κατέβηκε στη Σκήτη ένας ιερέας των ειδωλολατρών και ήλθε στο κελί μου όπου και κοιμήθηκε. Παρατηρώντας αυτός τη ζωή των μοναχών μου λέει: Κάνοντας τέτοιο τρόπο ζωής, δεν βλέπετε τίποτε από τα μυστήρια του Θεού σας; Όχι του απάντησα. Εμείς όμως – μου είπε ο ιερέας – όταν ιερουργούμε στον θεό μας, δεν μας κρύβει τίποτε, αλλά μας αποκαλύπτει τα μυστήρια του. Και εσείς με τόσο κόπο που κάνετε, αγρυπνίες, μόνωση, ασκήσεις, λες και δεν βλέπουμε τίποτε; Οπωσδήποτε αν δεν βλέπετε τίποτε, έχετε λογισμούς πονηρούς στην καρδιά σας, που σας χωρίζουν από το Θεό σας και γι’ αυτό δεν σας φανερώνει τα μυστήρια Του. Πήγα κατόπιν και ανέφερα στους γέροντες τα λόγια του ιερέα και εξεπλάγησαν και είπαν: Έτσι είναι. Οι ακάθαρτοι λογισμοί χωρίζουν τον άνθρωπο από το Θεό.

19. Είπε ο αββάς Ορσίσιος: «…Νομίζω πως εάν ο άνθρωπος δεν φυλάξει την καρδιά του, όλα όσα ακούει θα τα λησμονήσει και θα πέσει σε αμέλεια. Και έτσι ο εχθρός βρίσκει τόπο μέσα του και τον καταβάλλει. Όπως ακριβώς ένα λυχνάρι που τακτοποιήθηκε και φέγγει, εάν παραμεληθεί από λάδι, λίγο λίγο σβήνει και κατά συνέπεια δυναμώνει το σκοτάδι γύρω του. Και δεν συμβαίνει μόνο αυτό αλλά και καμιά φορά και ένα ποντίκι που γυρνάει γύρω από το λυχνάρι και ζητάει ν’ αρπάξει και να φάει το φυτίλι, όσο δεν έχει σωθεί το λάδι δεν το κατορθώνει. Αν όμως δει ότι όχι μόνο φως δεν έχει αλλ’ ούτε και τη θερμότητα της φλόγας, τότε θέλοντας να αποσπάσει το φυτίλι, ρίχνει κάτω και το λυχνάρι. Και αν το λυχνάρι είναι πήλινο, γίνεται κομμάτια, αν όμως τύχει να είναι χάλκινο, ο νοικοκύρης το τακτοποιεί. Έτσι συμβαίνει και με τη ψυχή εάν αυτή αμελεί, λίγο λίγο το Άγιο Πνεύμα υποχωρεί, μέχρις ώτου χάσει οριστικά τη θερμότητά της. Και στη συνέχεια ο εχθρός αφού καταφάει τη προθυμία της ψυχής, καταστρέφει και το σώμα με την αμαρτία. Αν όμως η προαίρεση του ανθρώπου είναι καλή προς τον Θεό και απλώς παρασύρθηκε σε αμέλεια χωρίς καλά καλά να τα συνειδητοποιήσει, ο Θεός ως εύσπλαχνος βάζει μέσα του τον φόβο Του και την μνήμη της κόλασης και τον προετοιμάζει να νήψει και να επιτηρεί στο εξής τον εαυτό του με ασφάλεια πολλή, ως την ώρα της επισκέψεώς Του…».

20. Είπε ο αββάς Ποιμήν, ότι ρώτησε κάποιος τον αββά Παΐσιο: «…Τι να κάνω για την ψυχή μου που είναι αναίσθητη και δεν έχει φόβο Θεού; Κι εκείνος του είπε: Πήγαινε να προσκολληθείς σ’ ένα άνθρωπο που φοβάται τον Θεό και στην αναστροφή σου μ’ αυτόν θα σε μάθει και σένα να φοβάσαι τον Θεό…».

21. Τον καιρό που έμενε ο αββάς Ισαάκ κοντά στον αββά Ποιμένα ακούσθηκε κάποια μέρα λάλημα πετεινού, και τον ρώτησε: Υπάρχουν πετεινάρια εδώ, αββά; Κι εκείνος του αποκρίθηκε: Ισαάκ, γιατί μ’ αναγκάζεις να μιλήσω; Εσύ και οι όμοιοί σου τ’ ακούτε αυτά. Εκείνος όμως που έχει νήψη, δεν ενδιαφέρεται γι’ αυτά.

22. Ένας αδελφός παρακάλεσε τον αββά Ποιμένα: Πες μου έναν λόγο. Και του είπε: Όταν το καζάνι είναι πάνω στη φωτιά, δεν μπορεί να το αγγίξει η μύγα ή κάποιο από τα ζωύφια. Μόλις όμως κρυώσει, τότε πάει και κάθεται επάνω του. Έτσι και ο μοναχός, όσο μένει σταθερά στις πνευματικές πράξεις, δεν βρίσκει τρόπο ο εχθρός να τον ρίξει.

23. Ο αββάς Σεραπίων ότι όπως οι στρατιώτες του βασιλιά στέκονται μπροστά του, δεν μπορούν να στρέφουν την προσοχή τους δεξιά ή αριστερά, έτσι και ο άνθρωπος εάν στέκεται ενώπιον του Θεού με στραμμένη παντοτινά την προσοχή του με φόβο σ’ Αυτόν, καμία ενέργεια του εχθρού δεν μπορεί να τον φοβίσει.

24. Είπε η μακαρία Συγκλητική: Να είμαστε άγρυπνοι στην ψυχή. Γιατί από τις αισθήσεις μας, όσο κι αν δεν το θέλουμε οι κλέφτες εισέρχονται. Πως μπορεί π.χ. ένα σπίτι όταν έξω αρχίσει να καπνίζει, να μη μαυρίσει από τον καπνό, εφόσον τα παράθυρά του είναι ανοικτά;

25. Είπε ακόμη: Πρέπει πάντοτε να είμαστε οπλισμένοι εναντίον των δαιμόνων γιατί και απ’ έξω έρχονται, αλλά και από μέσα μας ξεκινούν. Και η ψυχή, όπως ακριβώς το καράβι, άλλοτε βουλιάζει από τις τρικυμίες, που ξεσηκώνει έξω η θάλασσα, και άλλοτε από τα νερά που μαζεύονται στο αμπάρι βυθίζεται και χάνεται. Έτσι λοιπόν κι εμείς άλλοτε καταστρεφόμαστε από τις αμαρτίες που εξωτερικά πραγματοποιούνται, και άλλοτε χανόμαστε με τους λογισμούς που ξεκινούν από μέσα. Πρέπει λοιπόν να προσέχουμε και τις προκλήσεις των ανθρώπων απ’ έξω, αλλά και τους λογισμούς, που αναβλύζουν από μέσα, να τους πετούμε έξω.

26. Είπε ο αββάς Υπερέχιος: Η σκέψη σου ας είναι παντοτινά στη Βασιλεία των Ουρανών και γρήγορα θα την κληρονομήσεις.

27. Είπε γέροντας: Ο άνθρωπος που έχει διαπαντός ενώπιον του τον θάνατο, νικάει την ολιγοψυχία.

28. Είπε γέρων: Αν χάσει κάποιος χρυσάφι ή ασήμι, μπορεί να το αντικαταστήσει. Εκείνος όμως που χάνει χρόνο δεν μπορεί να τον αντικαταστήσει.

29. Είπε γέρων: Όπως κανένας δεν μπορεί να βλάψει αυτόν που στέκεται κοντά στον βασιλιά, έτσι ούτε ο Σατανάς μπορεί να κάνει κάτι εις βάρος μας, αν η ψυχή μας είναι κοντά στον Θεό. Γιατί λέει: Πλησιάστε με και θα σας πλησιάσω κι εγώ[4]. Αλλά επειδή συνεχώς παίρνουν αέρα τα μυαλά μας, εύκολα αρπάζει ο εχθρός την ταλαίπωρη ψυχή μας και τη ρίχνει στα άτιμα πάθη[5].

30. Έλεγαν για κάποιον γέροντα ότι όταν του έλεγε ο λογισμός: Άσε την σημερινή ημέρα και αύριο μετανοείς, αντέκρουε τον λογισμό λέγοντας: Όχι σήμερα θα μετανοήσω και αύριο ας γίνει το θέλημα του Θεού.

31. Έλεγαν οι γέροντες ότι 3 είναι οι δυνάμεις του σατανά που προηγούνται από κάθε αμαρτία: Η λήθη, η αμέλεια και η επιθυμία. Όταν εμφανισθεί η λήθη, προκαλεί την αμέλεια, από την αμέλεια προκύπτει η επιθυμία και την επιθυμία ακολουθεί η πτώση του ανθρώπου. Εάν όμως ο νους επαγρυπνεί, τη λήθη δεν την ακολουθεί η αμέλεια. Εάν δεν αμελήσει, δεν φθάνει την επιθυμία και εφόσον δεν εγκλωβισθεί στην επιθυμία, με τη Χάρη του Χριστού δεν πέφτει ποτέ.

32. Έλεγε κάποιος γέροντας: Όταν σκεπάσουν (με παρωπίδες) τα μάτια του βοδιού, περπατάει κυκλικά γύρο από το μαγγανοπήγαδο. Αν δεν τα σκεπάσουν, δεν παίρνει τις στροφές. Έτσι και ο διάβολος, αν καταφέρνει να σκεπάσει τα μάτια του ανθρώπου, τον ταπεινώνει παρασύροντας τον σ’ όλες τις αμαρτίες. Αν όμως φωτισθούν τα μάτια του, εύκολα μπορεί να ξεφύγει απ’ αυτόν.

33. Σ’ ένα άγιο άνδρα την ώρα ακριβώς που ξεψυχούσε παρουσιάσθηκε ο σατανάς και του λέει: Εσύ μου ξέφυγες. Και ο γέροντας απαντά: Δεν το ξέρω ακόμη. Δεν, μέχρι ποιου σημείου επαγρυπνούσαν οι πατέρες, ώστε να μην καυχώνται καθόλου.

34. Είπε γέροντας: Ήταν κάποιος αδελφός πολύ ζηλωτής και συνεπής στην προσευχή του, αμελής όμως στα υπόλοιπα. Κάποια φορά λοιπόν εμφανίζεται ο σατανάς σε ένα γέροντα και του λέει: Πολύ παράδοξο, ο τάδε μοναχός με σφίγγει κάτω από τη μασχάλη του για να μην τον εγκαταλείψω, κάνει τα θελήματά του και όλη την ώρα προσεύχεται λέγοντας στον Θεό: Κύριε, σώσε με από τον πονηρό.

35. Είπε γέροντας: Να σκέφτεσαι πάντοτε τα καλά, για να τα κάνεις και πράξη. Καμιά σκέψη του ανθρώπου δεν ξεφεύγει από τον Θεό. Να κρατάς τον νου σου καθαρό από κάθε κακό.

36. Είπε επίσης: Ας αγωνισθούμε χάριν των μελλοντικών αγαθών και ας ετοιμασθούμε για την έξοδό μας από τον κόσμο και μην ξοδεύουμε μάταια τον χρόνο μας.