ΛΘ'. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΑΝΤΙΔΩΡΟ;

 

Για πάρε το στο χέρι σου και κάντο κουβέντα:

-Πώς σε λένε;

-Με λένε αντίδωρο…

-Δηλαδή τι πάει να πει;

-Δεν είμαι το δώρο...

-Καλά το δώρο που είναι;

-Στο Άγιο Ποτήριο μέσα! Από εκεί να πας να το πάρεις...

-Εσύ τί είσαι;

-Εγώ είμαι ευλογία.

-Εκείνο τί είναι;

-Εκείνο είναι το δώρο «…εις άφεσιν αμαρτιών και ζωήν αιώνιον…».

Είναι η είσοδος για τη Βασιλεία των Ουρανών!

-Εσύ τι είσαι;

-Είμαι ευλογία και έλεος Κυρίου. Σε περιμένω να εξομολογηθείς, να μετανοήσεις, να αλλάξεις ζωή και να Κοινωνήσεις το Σώμα και το Αίμα του Χριστού για να σωθείς. Το αντίδωρο είναι η κοιλία της Θεοτόκου. Ευλογία από τη Θεοτόκο παίρνουμε με το αντίδωρο. Το δώρο είναι εκείνο που γέννησε η Θεοτόκος και μετουσιώθηκε μέσα «εις άφεσιν αμαρτιών» και είναι ο Χριστός.

Έπειτα δίνεται μία μικρή ευλογία, για να μην κόψεις τελείως την επαφή σου με την Εκκλησία. Όχι όμως ότι στο αντίδωρο υπάρχει σωτηρία, έστω και αν φας ένα καφάσι αντίδωρα, δεν σώζεσαι!

Ο Χριστός σώζει, η Θεοτόκος πρεσβεύει. «Ταις πρεσβείαις της Θεοτόκου Σώτερ σώσον ημάς», δεν λέμε;

Προσέξτε την πλάνη που κυκλοφορεί τα τελευταία χρόνια, που παρουσιάζει την Παναγία, ότι σώζει τον άνθρωπο.

Η Παναγία μας, δεν σώζει, αλλά πρεσβεύει για τη σωτηρία μας. Δυστυχώς υπάρχουν άνθρωποι που πιστεύουν, ότι η Παναγία σώζει.

Ώστε ήρθε η εποχή της μεγαλυτέρας πλάνης και να μεταφερθεί ο άνθρωπος από την Χριστοσωτηρία, στην Παναγιοσωτηρία. Είναι του τελευταίου αιώνος αυτή η πλάνη… Γλυκιά πλάνη…

Όμορφη πλάνη… Πολλούς ανθρώπους έχει πλανέψει…

Είναι ένα τέχνασμα μελετημένο από τον Διάβολο.

Ο Διάβολος επειδή εμείς σεβόμεθα την Παναγία και διότι δεν μπορούμε να αισθανθούμε Εκκλησία χωρίς την Παναγία, κοιτάζει να μας κάνει Παναγιολάτρες και να μην είμαστε Χριστολάτρες.

Προσέξτε το αυτό το πράγμα!

Δεν σώζει η Παναγία!

Διότι και η Παναγία μας, από τον Κύριο εσώθη. Είπε η Παναγία «ηγαλλίασε το πνεύμα μου επί τω Θεώ τω σωτήρι μου» (Λουκ.1,47). Είπε τον Θεό, Σωτήρα της. Πώς λοιπόν σώζει η Παναγία;

Και στον Ακάθιστο Ύμνο, πως την λέει την Παναγία μας ο Υμνωδός; «Χαίρε ακτίς νοητού Ηλίου». Βάλε μία ακτίνα τώρα, μπροστά στον Ήλιο. Αυτός είναι ο Χριστός (ο Ήλιος) και αυτή είναι η Παναγία μας (η ακτίνα).

Θέλετε και άλλο; Τραβάτε να δείτε που κάνει προσκομιδή ο Πάτερ. Βγάζει μερίδα για μένα, βγάζει για σένα, βγάζει για τον άλλον, βγάζει για τους κεκοιμημένους…

Βγάζει μερίδα και για την Παναγία μας και έπειτα αυτή η μερίδα μαζί με τις άλλες πέφτει στο Αίμα του Χριστού στο Άγιο Ποτήριο.

Εάν η Παναγία σώζει, τί θέλει μέσα στο Αίμα του Χριστού;

Πώς λοιπόν σώζει; Πρεσβεύει η Παναγία μας, δεν σώζει.

Εμείς οι Ορθόδοξοι λέμε: «…ταις πρεσβείαις της Θεοτόκου Σώτερ σώσον ημάς»… έτσι δεν λέμε;

Τι άλλο λέμε;

«Σώσον ημάς Υιέ Θεού». Δεν λέμε: «Σώσον ημάς Παναγία».

Εάν εμείς λέμε στην Παράκληση: «…Υπεραγία Θεοτόκε σώσον ημάς», εννοούμε να μας σώσει η Παναγία από σεισμούς, από αρρώστιες, από τον εχθρό κ.λπ. και όχι να μας σώσει την ψυχή.

Την ψυχή θα την σώσει ο Χριστός και το Αίμα του Χριστού. Η Παναγία μας πρεσβεύει και ο Χριστός σώζει. Αυτή είναι η διδασκαλία η σωστή.

Μεγάλο πρόσωπο η Παναγία μας, μεγάλη δύναμη, μεγάλο σκαλοπάτι, αλλά δεν προσφέρει σωτηρία…ο Χριστός σώζει!

Προσέξτε τα!

Είναι τεχνάσματα των ημερών μας αυτά και πολλές ψυχές από αγάπη στην Παναγία μας, χάνουν στα μονοπάτια αυτά της πλάνης, την ύπαρξή τους…

 

+ Δημήτριος Παναγόπουλος, Ιεροκήρυκας

(1916 - 1982).

17. ΠΕΡΙ ΑΓΑΠΗΣ

 

1.               Είπε ο αββάς Αντώνιος: Εγώ δεν φοβάμαι πια τον Θεό, αλλά τον αγαπώ, γιατί η αγάπη διώχνει πέρα τον φόβο[1].  

 

2.               Είπε πάλι: Η ζωή και ο θάνατος της ψυχής εξαρτάται από τον πλησίον[2]. Αν κερδίσουμε τον αδελφό, τον Θεό κερδίζουμε, ενώ αν σκανδαλίσουμε τον αδελφό, στον Χριστό αμαρτάνουμε.

 

3.               Ο αββάς Αγάθων είπε: Ποτέ δεν πλάγιασα να κοιμηθώ, έχοντας δυσαρεστηθεί με κάποιον, αλλά ούτε και άφησα – όσο μπορούσα – άλλον να κοιμηθεί, έχοντας κάτι με μένα.

 

4.               Έλεγε ο αββάς Αγάθων: Αν γινόταν να βρω ένα λεπρό και να του δώσω το δικό μου σώμα και να πάρω το δικό του, ευχαρίστως θα το έκαμνα. Γιατί αυτή είναι η τέλεια αγάπη.

 

5.               Επισκέφθηκε κάποτε τον αββά Αντώνιο ο αββάς Αμμούν, ο Νιτριώτης και του λέει: Εγώ έχω κοπιάσει πιο πολύ από σένα, και πως έγινε και οι άνθρωποι δόξασαν περισσότερο το δικό σου όνομα από το δικό μου; Του λέει ο αββάς Αντώνιος: Επειδή αγαπώ τον Θεό παραπάνω απ’ ότι εσύ.  

 

6.               Είπε ο αββάς Ποιμήν: Δεν μπορεί κανείς να βρει μεγαλύτερη αγάπη από το να δίνει κάποιος τη ζωή του για τον πλησίον[3]. Δηλαδή αν κανείς ακούσει λυπηρό λόγο σε βάρος του από τον πλησίον και, ενώ μπορεί και ο ίδιος να του πει παρόμοιο, αγωνιστεί και δεν πει ή αν αδικηθεί και σηκώσει την αδικία, χωρίς να την ανταποδώσει, αυτός είναι που προσφέρει τη ζωή του για τον πλησίον.

 

7.               Είπε γέρων: Αν κάποιος σου ζητήσει ένα πράγμα και συ βιάζοντας τον εαυτό σου του το προσφέρεις, φρόντισε και ο λογισμός σου να ευαρεστηθεί με αυτό που δίνεις, καθώς είναι γραμμένο: Αν κάποιος σε αγγαρεύσει να πας μαζί του ένα μίλι, πήγαινε δυο[4]. Δηλαδή αν κάποιος σου ζητήσει κάτι, να του το δώσεις με όλο σου το είναι.  

 

8.               Ένας αδελφός ρώτησε κάποιο γέροντα: Πως συμβαίνει και τώρα, ενώ μερικοί αδελφοί κοπιάζουν κάνοντας πολλή άσκηση, όμως δεν παίρνουν τη χάρη όπως οι παλαιοί; Τότε υπήρχε αγάπη, απαντά ο γέροντας, και ο καθένας τραβούσε τον πλησίον προς τα πάνω. Τώρα πάγωσε η αγάπη[5] και ο καθένας σέρνει τον πλησίον προς τα κάτω. Γι’ αυτό δεν παίρνουμε Χάρη.

 

9.               Ένας αδελφός έκανε την εξής ερώτησε σ’ έναν γέροντα: Είναι δυο αδελφοί. Ο ένας ζει ως ησυχαστής, νηστεύοντας τις 6 ημέρες της εβδομάδος και κοπιάζοντας πολύ. Ο άλλος υπηρετεί αρρώστους. Με ποιου το έργο ο Θεός ευαρεστείται περισσότερο; Ο γέροντας απαντά: Ο αδελφός που νηστεύει τις έξι, κι αν κρεμαστεί από το ρουθούνι, δεν μπορεί να είναι ίσος μ’ εκείνον που υπηρετεί αρρώστους.

 

10.            Κάποιος από τους γέροντες πήγε στην πόλη να πουλήσει το εργόχειρό του και εκεί βρήκε ένα φτωχό που ήταν γυμνός. Τον σπλαχνίστηκε ο γέροντας και του έδωσε το επανωφόρι του. Όμως ο φτωχός πήγε και το πούλησε, κάτι που λύπησε τον γέροντα όταν το έμαθε. Εκείνη τη νύχτα παρουσιάστηκε στο γέροντα – σε όνειρο – ο Χριστός, φορώντας το επανωφόρι. Του λέει: Μη λυπάσαι. Να φορώ αυτό που μου έχεις δώσει.

 

11.            Οι γέροντες έλεγαν: Ο καθένας οφείλει τα προβλήματα του πλησίον να τα κάνει δικά του και σε όλα να συμπάσχει με αυτόν. Και να χαίρεται και να κλαίει μαζί μ’ αυτόν, και με τέτοια διάθεση να στέκεται απέναντί του, σαν να φοράει το σώμα του πλησίον και σαν να πρόκειται για τον εαυτό του, αν ποτέ συμβεί κάτι κακό σ’ εκείνον. Αυτά είναι σύμφωνα με τη Γραφή που λέει: Χάρη στον Χριστό όλοι είμαστε ένα σώμα[6]. Και: Όλοι όσοι πίστευσαν στον Χριστό είχαν μια καρδιά και μια ψυχή[7].

 

12.            Ένας ασκητής είχε κάτω από την ευθύνη του άλλου ασκητή, που έμενε σε κελί δέκα μίλια μακριά από το δικό του. Ο λογιμσός του είπε να καλέσει κάποτε τον αδελφό να έρθει να πάρει το ψωμί. Αλλά πάλι συλλογίστηκε: Να κάνω τον αδελφό να ταλαιπωρηθεί βαδίζοντας δέκα μίλια για το ψωμί; Καλύτερα να του πάω εγώ το μισό ψωμί. Το πήρε και πήγαινε στο κελί του αδελφού.

Καθώς προχωρούσε κ΄τυπησε στο δάκτυλο του ποδιού. Έτρεξε αίμα και άρχισε να κλαίει από τον πόνο. Ξαφνικά εμφανίζεται ένας άγγελος και του λέει: Γιατί κλαις; Πληγώθηκε το δάχτυλό μου και πονώ, απαντά ο μοναχός. Και γι’ αυτό κλαις; είπε ο άγγελος. Μη κλαίς, γιατί ακόμη και τα βήματα που κάνεις για τον Κύριο μετριούνται και φαίνονται ενώπιον του Θεού άξια για μεγάλο μισθό. Να, μπροστά στα μάτια σου – για να ξέρεις – παίρνω από το αίμα σου και το φέρνω επάνω στο Θεό.

Τότε εκείνος ευχαριστώντας, συνέχισε τον δρόμο για τον άλλο αδελφό. Του έδωσε το μισό από το ψωμί και του περιέγραψε τη φιλανθρωπία του Θεού. Έπειτα γύρισε στο κελί του.

Μετά από μια μέρα πήρε το άλλο μισό ψωμί πάλι και έφυγε για άλλο μοναχό. Συμπτωματικά όμως και ο άλλος αδελφός, που του είχε πάει το μισό ψωμί, προσπαθώντας να τον μιμηθεί έκανε το ίδιο και πήγαινε σε άλλο αδελφό. Συναντήθηκαν λοιπόν στον δρόμο. Αρχίζει ο 1^ος αδελφός που είχε κάνει το καλό: Είχα θησαυρό και αυτόν ζήτησες να ληστέψεις; Και απαντά ο άλλος: Που είδες να’ ναι γραμμένο ότι η στενή θύρα μόνον εσένα χωράει; Άσε κι εμάς μαζί με σένα να μπούμε απ’ αυτήν.

Ξαφνικά και ενώ αυτοί συζητούσαν εμφανίζεται άγγελος Κυρίου και τους λέει: Η φιλονικία σας αυτή ως οσμή ευωδίας ανέβηκε στο Θεό.

---

[1] Α’ Ιωα. (1, 18)

[2] Α’ Ιωα. (3, 14)

[3] Ιωα. (15, 13) & Α’ Ιωα. (3, 16)

[4] Ματθ. (5, 41)

[5] Ματθ. (24, 12)

[6] Ρωμ. (12, 5)

[7] Πραξ. (4, 32)

16. ΠΕΡΙ ΑΝΕΞΙΚΑΚΙΑΣ

 

1.               Κάποιοι επισκέφθηκαν τον αββά Αντώνιο και του είπαν: Πες μας κάποιο λόγο, πως θα μπορέσουμε να σωθούμε; Κι ο γέροντας τους είπε: Ακούσατε τι λέει η Γραφή; Καλά δεν σας τα λέει; Και εκείνοι είπαν: Και από σένα, πάτερ, θέλουμε ν’ ακούσουμε. Τότε ο γέροντας τους είπε: Λέει το Ευαγγέλιο: Εάν κάποιος σε κτυπήσει στο δεξί μάγουλο, γύρισέ του και το άλλο[1]. Κι αυτοί είπαν: Αυτό δεν μπορούμε να το κάνουμε. Τότε τους είπε ο γέροντας: Εάν αυτό δεν μπορείτε να το κάνετε, τουλάχιστον ανεχθείτε το ένα κτύπημα. Ούτε αυτό μπορούμε, του είπαν. Εάν ούτε αυτό μπορείτε, μην ανταποδώσετε γι’ αυτά που σας έκαναν[2]. Και είπαν: Ούτε αυτό μπορούμε. Τότε λέει ο γέροντας στο μαθητή του: Φτιάξε τους λίγη σούπα, γιατί είναι άρρωστοι. Εάν αυτό δεν μπορείτε και εκείνο δεν το θέλετε, τι να σας κάνω; Έχετε ανάγκη από προσευχές.

 

2.               Είπε ο αββάς Ζήνων: Εκείνος που θέλει ν’ ακούσει γρήγορα ο Θεός την προσευχή του, μόλις σταθεί όρθιος και υψώσει τα χέρια του για να προσευχηθεί προς τον Θεό, πριν απ’ όλα και προτού ακόμα ευχηθεί για τη δική του ψυχή, ας προσευχηθεί κατάβαθα της ψυχής του για τους εχθρούς του. Και μ’ αυτή του την πράξη, για ότι κι αν παρακαλέσει τον Θεό, θα εισακουσθεί.   

 

3.           Είπε ο αββάς Ποιμήν: Οποιαδήποτε ταλαιπωρία κι αν πέσει πάνω σου, θα τη νικήσεις με τη σιωπή. Ακόμα είπε: Η πονηρία δεν εξουδετερώνει την πονηρία, αλλά εάν κάποιος σου κάνει κακό, εσύ ευεργέτησέ τον, για να εξαφανίσεις την κακία με τα καλά έργα.  

 

4.               Κάποιος αδελφός που αδικήθηκε από άλλον αδελφό, ήλθε στον αββά Σισόη και του είπε: Αδικήθηκα από κάποιον αδελφό και θέλω να πάρω πίσω το δίκιο μου. Ο γέροντας όμως τον παρακαλούσε λέγοντας: Μη τέκνον, καλύτερα άφησέ τα στο Θεό το θέμα του δίκιου σου. Κι εκείνος επέμεινε: Δεν θα σταματήσω την υπόθεση, ώσπου να πάρω το δίκιο μου πίσω. Τότε ο γέροντας του είπε: Ας σηκωθούμε για προσευχή, αδελφέ. Και αφού σηκώθηκε, είπε ο γέροντας: Θεέ, δεν σ’ έχουμε πλέον ανάγκη να φροντίζεις για μας, γιατί εμείς οι ίδιοι παίρνουμε πίσω το δίκιο μας. Μόλις λοιπόν τ’ άκουσε αυτό ο αδελφός, έπεσε στα πόδια του γέροντα λέγοντας: Συγχώρεσε με αββά, δεν θα ζητήσω πλέον το δίκιο μου απ’ τον αδελφό.

 

5.               Έλεγαν για κάποιον μοναχό ότι όσο περισσότερο κάποιος τον κακολογούσε ή φαινόταν να τον ερεθίζει, τόσο περισσότερο έτρεχε προς αυτόν λέγοντας πως αυτού του είδους οι άνθρωποι γίνονται αίτιοι στους εκλεκτούς για να προκόψουν, ενώ αυτοί που τους επαινούν τους παραπλανούν και ταράζουν την ψυχής τους. Γιατί έχει γραφεί ότι αυτοί που σας επαινούν σας παραπλανούν[3].

 

6.               Κάποιος γέροντας έπιασε ληστές στη Σκήτη να αδειάζουν το κελί του, και τους είπε: Βιαστείτε, μην έρθουν οι αδελφοί και μ’ εμποδίσουν να πραγματοποιήσω την εντολή του Χριστού που είπε: Μη ζητάς πίσω απ’ αυτόν που πήρε τα δικά σου[4].

 

7.               Είπε γέρων: Αν ακούσεις ότι κάποιος σε μισεί και σε κακολογεί, στείλε ή δώσ’ μου κάποια ευλογία ανάλογη με τη δύναμή σου, για να μπορείς να πεις την ώρα της κρίσεως με παρρησία: Συγχώρεσε μας, Κύριε, αυτά που οφείλουμε, όπως και εμείς συγχωρήσαμε σ’ αυτούς που μας οφείλουν[5].  

 

8.               Είπε κάποιος από τους Πατέρες: Εάν κάποιος σε κακολογήσει, εσύ πες του καλά λόγια[6]. Εάν τα δεχθεί, θα είναι καλό και για τους δυο. Εάν πάλι δεν τα δεχθεί, αυτός θα λάβει απ’ τον Θεό για τα υβριστικά του λόγια και συ για τα καλά σου λόγια.  

 

9.               Είπε άλλη φορά: Αυτός που θέλει να γιατρευθεί απ’ τα φοβερά τραύματα της ψυχής, προκειμένου ν’ απαλλαγεί απ’ την αρρώστια, οφείλει να υπομένει όσα θα του κάνει ο γιατρός. Γιατί ούτε κι αυτός που πάσχει σωματικά δέχεται ευχαρίστως να τον κόβουν ή να τον καυτηριάζουν ή να πάρει καθαρτικό, αλλά και μόνο που τα θυμάται αηδιάζει. Όμως πείθει τον εαυτό του πως χωρίς αυτό του είναι αδύνατον ν’ απαλλαγεί από την αρρώστια. Και υπομένει όσα του κάνει ο γιατρός, γιατί γνωρίζει πως δοκιμάζοντας προσωρινά κάτι όχι ευχάριστο, θα απαλλαγεί από την μακροχρόνια ασθένεια. Όργανο του Χριστού που καυτηριάζει είναι αυτός που σε προσβάλλει ή σε κακολογεί και σε απαλλάσει απ’ την κενοδοξία. Καθαρτικό που σου στέλνει ο Χριστός είναι αυτός που σου προκαλεί υλική ζημιά, γιατί σε απαλλάσει απ’ την πλεονεξία. Και αυτός που αποφεύγει έναν πειρασμό απ’ τον οποίο θα έχει ωφέλεια, αποφεύγει ζωή αιώνια. Και ποιος άλλος χάρισε στον άγιο Στέφανο τέτοια δόξα, σαν αυτή που απέκτησε απ’ αυτούς που τον λιθοβόλησαν;

 

10.            Άλλη φορά είπε: Εγώ δεν κατακρίνω αυτούς που με κατηγορούν, αλλά τους αποκαλώ ευεργέτες μου. Κι ούτε πάλι κάνω πέρα τον γιατρό των ψυχών την ώρα που προσφέρει το φάρμακο της ατιμίας στην κενόδοξη ψυχή μου.

 

11.             Άλλοτε είπε: Βλέπουμε τον σταυρό του Χριστού, διαβάζουμε για τα πάθη Του, κι όμως εμείς δεν σηκώνουμε καμιά προσβολή.

---

[1] Ματθ. (5, 39)

[2] Ρωμ. (12, 17)

[3] Ησ. (3, 12)

[4] Λουκ. (6, 35)

[5] Ματθ. (6, 12)

[6] Α’ Κορ. (4, 12)

15. ΠΕΡΙ ΤΑΠΕΙΝΩΣΕΩΣ

 

1.               Είπε ο αββάς Αντώνιος: Είδα όλες τις παγίδες του διαβόλου απλωμένες πάνω στη γη και στενάζοντας είπα: Ποιος άραγε μπορεί να τις προσπεράσει αυτές; Και άκουσα μια φωνή να μου λέει: Η ταπείνωση. Είπε πάλι: Όποιος δεν δοκίμασθηκε σε πειρασμούς δεν θα μπορέσει να μπει στη Βασιλεία του Θεού.

 

2.            Έλεγε ο αββάς Αρσένιος: Πολλές φορές μετάνιωσα γιατί μίλησα, ενώ ποτέ (δεν μετάνιωσα) γιατί σιώπησα.   

 

3.            Είπε ο αββάς Ποιμήν με την κοίμηση του αββά Αρσενίου: Μακάριος είσαι αββά Αρσένιε, γιατί έκλαυσες τον εαυτό σου σ’ αυτόν τον κόσμο. Όποιος δεν κλαίει τον εαυτό του εδώ, θα τον κλαίει εκεί αιώνια. Είτε λοιπόν εδώ εκούσια, είτε εκεί από τα βάσανα της κολάσεως, είναι αδύνατο να μην κλάψει κανείς.

 

4.       Ρωτήθηκε ο αββάς Αμμωνάς τι είναι «η στενή και τεθλιμμένη οδός[1]». Και αποκρίθηκε: Η στενή και τεθλιμμένη οδός είναι να πολεμάει ο άνθρωπος τους λογισμούς του και να κόβει τα δικά του θελήματα από αγάπη για τον Θεό. Και αυτό σημαίνει το ρητό: Εγκαταλείψαμε εμείς τα πάντα και σε ακολουθήσαμε[2].

 

5.          Έλεγε ο αββάς Επιφάνιος: Η Χαναναία κραυγάζει[3] και εισακούεται. Η αιμορροούσα σωπαίνει[4] και καλοτυχίζεται. Ο Φαρισαίος μιλάει δυνατά και καταδικάζεται. Ο Τελώνης ούτε ανοίγει το στόμα και δικαιώνεται[5].  

 

6.               Είπε ο άββας Ευάγριος: Αρχή σωτηρίας είναι το να καταδικάζεις τον εαυτό σου.

 

7.          Είπε ο αββάς Καρίων: Υποβλήθηκα σε πολύ περισσότερους κόπους από τον γιο μου Ζαχαρία και δεν έφθασα στα μέτρα που έφθασε αυτός με την ταπείνωση και την σιωπή του.   

 

8.              Είπε ο αββάς Ησαΐας: Η αγάπη για την ανθρώπινη δόξα γεννά την απάτη. Ενώ η κατάργησή της με την ταπείνωση μεγαλώνει τον φόβο του Θεού στην καρδιά. Μη ζητήσεις να γίνεις φίλος των ενδόξων της γης, για να μην ατονήσει μέσα σου η δόξα του Θεού.

 

9.               Είπε άλλοτε: Αυτός που απέκτησε ταπεινοφροσύνη, έχει τη συνείδηση των δικών του αμαρτιών. Αν μάλιστα συμπορευθεί και το πένθος με την ταπεινοφροσύνη και παραμείνουν μέσα του και οι δυο αρετές, διώχνουν από την ψυχή του κάθε δαιμονικό λογισμό και τρέφουν την ψυχή με τη δική της αξία και με τις άγιες αρετές. Αυτός που έχει πένθος και ταπεινοφροσύνη αδιαφορεί για τους ονειδισμούς από μέρους των ανθρώπων γιατί αυτές οι αρετές είναι η πανοπλία του και τον προφυλάσσουν  από την οργή και την εκδίκηση και τον διδάσκουν να υπομένει όσα του συμβαίνουν. Αλήθεια, ποια ντροπή ή θυμός  μπορούν να πλησιάσουν τον άνθρωπο, ο οποίος πενθεί ενώπιον του Θεού για τις αμαρτίες του;

 

10.            Είπε επίσης: Η συνειδητή παράδοση του εαυτού μας στο Θεό, και η υπακοή στις εντολές Του με ταπείνωση, φέρνουν την αγάπη και η αγάπη φέρνει την απάθεια.

 

11.            Ρώτησαν τον αββά Ησαΐα τι είναι ταπείνωση, κι εκείνος είπε: Ταπείνωση είναι να θεωρούμε τον εαυτό μας πιο αμαρτωλό απ’ όλους τους ανθρώπους και να εξουθενώνουμε τον εαυτό μας ότι τίποτε το καλό δεν κάναμε ενώπιον του Θεού. Και η εργασία της ταπείνωσης είναι η εξής: 

Να σιωπούμε, να μη ψηφίζουμε τον εαυτό μας σε καμιά περίπτωση, να μην είμαστε φιλόνικοι, να είμαστε έτοιμοι για υποταγή, με το βλέμμα χαμηλωμένο, τον θάνατο να έχουμε προ-οφθαλμών, να μην χρησιμοποιούμε το ψέμα και τον αργό λόγο. Να μην αντιμιλούμε στον μεγαλύτερο, να μη θέλουμε να περάσει ο λόγος μας, να υπομένουμε τις περιφρονήσεις, να μισήσουμε στην ανάπαυση, να βιάζουμε τον εαυτό μας σε κάθε περίπτωση, να είμαστε νηφάλιοι, να κόψουμε το θέλημά μας, να μην προκαλούμε κανέναν και να μη φθονούμε κανένα.

 

12.            Είπε πάλι: Εκείνος που αποκτά την ταπεινοφροσύνη, παίρνει επάνω του το σφάλμα του αδελφού του, λέγοντας, εγώ έσφαλα. Ενώ εκείνος που καταφρονεί τον αδελφό του, πιστεύει ότι ο ίδιος είναι σοφός και κατηγορεί και ελέγχει τον πλησίον του. Εκείνος όμως που μέμφεται τον εαυτό του δεν πληγώνει ποτέ κανέναν.

 

13.            Είπε ο αββάς Ησαΐας για την ταπεινοφροσύνη: Ας θυμόμαστε Αυτόν που δεν είχε να γείρει το κεφάλι[6]. Κατάλαβέ το άνθρωπε και μη μεγαλοφρονείς. Ποιος είναι και τι έγινε για σένα ο Δεσπότης σου; Ξένος και άστεγος. Ω, η άφατη φιλανθρωπία Σου, Κύριε! Γιατί τόσο πολύ ταπεινώθηκες για μένα το πλάσμα Σου! 

Εάν Αυτός που με τον Λόγο Του, δημιούργησε τα πάντα δεν έχει που να γείρει το κεφάλι, για ποιον λόγο να περισπάσαι, στην απόκτηση κτημάτων; Γιατί τυφλώνεσαι από την απληστία[7]; Γιατί κυνηγάς φαντασίες; Γιατί δεν μαζεύεις και δεν κάνεις δικό σου τον πλούτο που μας περιμένει εκεί; Τα πάντα να γνωρίζεις και να κάνεις κτήμα σου το καλό[8].

 

14.            Έλεγε ο αββάς Ιωάννης: Η πόρτα του ουρανού είναι η ταπείνωση. Και οι πατέρες μας, περνώντας με χαρά μέσα από πολλές καταφρονήσεις, μπήκαν στην πόλη του Θεού. Είπε επίσης: Η ταπεινοφροσύνη και ο φόβος του Θεού είναι πάνω απ’ όλες τις αρετές.

 

15.            Είπε ο Ιωάννης ο Κολοβός ότι κάποιος γέροντας προχωρημένος στην πνευματική ζωή έγινε έγκλειστος, αλλά ήταν πολύ γνωστός στους κατοίκους της πόλεως και είχε μεγάλη φήμη. Του ανακοινώθηκε λοιπόν ότι κάποιος άγιος άνθρωπος είναι ετοιμοθάνατος. Του ζήτησαν να πάει να τον ασπασθεί πριν κοιμηθεί. Ο γέροντας σκέφθηκε: Αν πάω μέρα, θα τρέχουν από πίσω μου οι άνθρωποι και θα μου γίνει πολλή δόξα και δεν αναπαύομαι σε τέτοια πράγματα. Θα βγω το βράδυ, που δεν θα με δει κανείς. Βγήκε πράγματι αργά το βράδυ από το κελί  του καθώς ήθελε να μην τον δουν. Και να που στέλλονται από το Θεό δυο άγγελοι με λαμπάδες που έφεγγαν προς αυτόν. Έτσι όλη η πόλη βλέποντας την λαμπρότητα αυτή, έτρεξαν να τον δουν. Όσοι λοιπόν ήταν αποφασισμένος να αποφύγει τη δόξα των ανθρώπων, τόσο πιο πολύ δοξάσθηκε. Στο πρόσωπο του εκπληρώθηκε το ρητό: Όποιος υψώσει τον εαυτό του θα ταπεινωθεί και όποιος ταπεινώσει τον εαυτό του θα υψωθεί[9].

 

16.            Είπε ο αββάς Ιωάννης ο Θηβαίος: Οφείλει ο μοναχός πάνω απ’ όλα ν’ αποκτήσει την ταπεινοφροσύνη, γαιτί αυτή είναι η 1η εντολή του Σωτήρος που είπε: Μακάριοι όσοι έχουν ταπεινό φρόνημα, γιατί η δική τους είναι η Βασιλεία των Ουρανών[10].

 

17.         Ρώτησε αδελφός τον αββά Κρόνιο: Με ποιον τρόπο φθάνει ο άνθρωπος στην ταπεινοφροσύνη; Με τον φόβο του Θεού, απαντά ο γέροντας. Και τι κάνοντας φθάνει κανείς στο φόβο του Θεού; Όπως τα βλέπω εγώ λέει ο γέροντας: Με το να περιμαζεύει τον εαυτό του από κάθε τι και να τον δίνει σε κόπο σωματικό με όσο δύναμη έχει, και να θυμάται την έξοδό του από τον κόσμο αυτό και την κρίση του Θεού.

 

18.            Είπε ο αββάς Ματώης: Όσο περισσότερο προσεγγίζει ο άνθρωπος τον Θεό, τόσο πιο πολύ αμαρτωλό χαρακτηρίζει τον εαυτό του. Ο προφήτης Ησαΐας όταν είδε τον Θεό αποκαλούσε τον εαυτό του ταλαίπωρο και βρωμερό[11].

 

19.        Αδελφός ρώτησε ένα γέροντα: Είναι καλό να κάνει κανείς πολλές μετάνοιες; Κι απάντησε ο γέροντας: Βλέπουμε πως ο Θεός φάνηκε στον Ιησού του Ναυή, όταν ήταν πεσμένος με το πρόσωπο στη γη[12].

 

20.            Μην πιστέψεις μέσα σου πως επαγρυπνείς για την σωτηρία σου πιο πολύ απ’ τον αδελφό σου και πως είσαι πιο ασκητικός απ’ αυτόν, αλλά μ’ ένα πνεύμα πτώχειας εν Χριστώ[13], και με αγάπη ανυπόκριτη, να είσαι υποταγμένος στη χάρη του Χριστού για να μην σε βρει πνεύμα υπερηφάνειας και χάσεις τον κόπο σου. Γιατί έχει γραφεί: Αυτός που νομίζει ότι στέκεται καλά στα πόδια του, ας προσέξει μην πέσει[14]. Να είναι αρτυμένη η ζωή σου με αλάτι μέσα στο πνεύμα του Κυρίου[15].

 

21.            Σ’ άλλο γέροντα έλεγαν οι δαίμονες: Θέλεις να δεις τον Χριστό; Κι εκείνος τους είπε: Να χαθείτε και εσείς και αυτά που λέτε. Εγώ πιστεύω στο Χριστό μου που είπε: Εάν σας πει κάποιος, να εδώ ο Χριστός, να, εκεί ο Χριστός, μην πιστέψετε[16]. Κι αμέσως εξαφανίστηκαν.

 

22.            Είπε κάποιος γέροντας: Εάν κανείς με φόβο Θεού και με ταπείνωση προστάξει κάποιον αδελφό να κάνει κάτι, ο λόγος εκείνος που βγαίνει για τον Θεό, κάνει τον αδελφό να υποταχθεί και να φτιάξει αυτό που του ορίζουν να κάνει. Εάν όμως κάποιος θέλει να προστάξει τον αδελφό όχι με φόβο Θεού, αλλά να επιβληθεί επιτακτικά ως εξουσία, ο Θεός που βλέπει τα βαθύτερα της καρδίας, δεν πληροφορεί τον αδελφό ν’ ακούσει, διότι είναι φανερό το έργο που γίνεται για τον Θεό, φανερό επίσης αυτό που γίνεται με διάθεση να επιβληθείς στον άλλο. Του Θεού το έργο γίνεται με ταπείνωση και με ήπιο τρόπο, ενώ εκείνο που γίνεται επιτακτικά, είναι όλο θυμό και ταραχή, γιατί προέρχεται από τον πονηρό.

 

23.            Είπε γέροντας: Αν ο μυλωνάς δεν έβαζε σκέπασμα στα μάτια του ζώου, τότε θα γύριζε το ζώο και θα έτρωγε την αξία που θα έβγαζε με τη δουλειά. Έτσι και εμείς κατ’ οικονομίαν Θεού, δεχόμαστε από το Θεό σκεπάσματα, για να μην βλέπουμε τα καλά που κάνουμε και καλοτυχίσουμε τους εαυτούς μας και εξαιτίας αυτού χάσουμε τον μισθό μας. Γι’ αυτό κάθε τόσο είμαστε στην επήρεια ρυπαρών λογισμών. Και βλέπουμε μόνο τους ρυπαρούς λογισμούς, για να κατακρίνουμε τους εαυτούς μας. Έτσι αυτοί οι ρυπαροί λογισμοί γίνονται σκεπάσματα στο λίγο καλό που έχουμε. Και όταν ο άνθρωπος κατηγορήσει τον εαυτό του, δεν χάνει τον μισθό του.

 

24.            Ρώτησαν έναν γέροντα: Πως λένε μερικοί ότι βλέπουν οπτασία αγγέλων; Και αποκρίθηκε: Ευτυχής είναι εκείνος που βλέπει πάντοτε τις αμαρτίες του.

 

25.         Είπε κάποιος γέροντας: Εάν φροντίζουμε για την ταπεινοφροσύνη, δεν θα χρειαζόμασταν παιδαγωγικές τιμωρίες. Όλα τα δεινά μας βρίσκουν, επειδή έχουμε υπερηφάνεια. Γιατί, αν στον απόστολο, για να μην υπερηφανευθεί δόθηκε υπηρέτης του σατανά για να τον ταλαιπωρεί[17] , πόσο περισσότερο θα δοθεί σ’ εμάς τους φαντασμένους ο ίδιος ο σατανάς για να μας ποδοπατεί, ώσπου να ταπεινωθούμε;

 

26.            Είπε γέροντας: Δεν είναι ταπεινός στο φρόνημα αυτός που ταπεινολογεί, αλλ’ εκείνος που δέχεται με χαρά τις βρισιές και ατιμίες από τον πλησίον του.

 

27.         Είπε γέρων: Εάν δεν έχεις ταπείνωση πνευματική ή προσευχή πνευματική, απόκτησε αυτά έστω και σωματικά. Και με τα σωματικά θα σου έρθουν και τα πνευματικά αλλιώς κοπιάζεις άδικα.

 

28.            Έλεγε κάποιος από τους πατέρες μια παραβολή για την ταπεινοφροσύνη, πως είπαν δηλαδή οι κέδροι στα καλάμια: Πως εσείς ενώ είστε ασθενικά και αδύναμα δεν σπάζετε τον χειμώνα, ενώ εμείς παρόλο που είμαστε τόσο μεγάλοι σπάζουμε, μερικές φορές μάλιστα και ξεριζωνόμαστε; Και αποκρίθηκαν τα καλάμια λέγοντας: Εμείς όταν έρθει κακοκαιρία και φυσήξουν οι άνεμοι, γέρνουμε μαζί  με τον άνεμο, πότε έτσι, πότε αλλιώς και γι’ αυτό δεν σπάζουμε. Εσείς όμως, επειδή αντιστέκεστε στους ανέμους, κινδυνεύετε». Αυτά έλεγε ο γέροντας για να διδάξει πως όταν υβριστούμε, πρέπει να παραμερίζουμε, να δίνουμε τόπο στην οργή, να μην ερχόμαστε σε αντίθεση και πέφτουμε σε ανάρμοστους λογισμούς και ενοχλήσεις.

---

[1] Ματθ. (7, 14)

[2] Ματθ. (19, 27)

[3] Ματθ. (15, 22-28)

[4] Ματθ. (9, 20-22)

[5] Λουκ. (18, 10-14)

[6] Ματθ. (8, 20)

[7] Λουκ. (12, 15-21)

[8] Α’ Θεσ. (5, 21)

[9] Ματθ. (23, 12)

[10] Ματθ. (5, 3)

[11] Ησαΐα (6, 5)

[12] Ιησ. Ναυή (7, 6 & 10)

[13] Ματθ. (5, 3)

[14] Α’ Κορ. (10, 12)

[15] Κολ. (4, 6)

[16] Ματθ. (24, 23)

[17] Β’ Κορ. (12, 7)