1. ΠΕΡΙ ΤΕΛΕΙΟΤΗΤΑΣ

• Έσεσθε ουν υμείς τέλειοι ως ο πατήρ υμών ο ουράνιος 
• τέλειος έστιν.  (Κατά Ματθαίον 5,48)

 

1.          Ρώτησε κάποιος τον αββά Αντώνιο: «…Τι αν φυλάξω θα είμαι αρεστός στο Θεό;…». Και απάντησε ο γέροντας: «…όπου και αν πας το Θεό να έχεις μπροστά στα μάτια σου πάντοτε. Ότι και να κάνεις να στηρίζεσαι στη μαρτυρία των θείων Γραφών και σ’ όποιον τόπο κι αν κατοικείς, μη μετακινείσαι εύκολα από εκεί. Αυτές τις 3 παραγγελίες κράτησέ τις και σώζεσαι…».

 

2.            Είπε ο αββάς Αντώνιος: «…Οι παλιοί πατέρες βγήκαν στην έρημο και γιατρεύθηκαν και έγιναν γιατροί. Επιστρέφοντας κατόπιν από εκεί άλλους γιάτρεψαν. Εμείς όμως με την αναχώρησή μας από τον κόσμο, πριν γιατρευθούμε, θέλουμε άλλους να θεραπεύσουμε. Και μας ξαναβρίσκει η αρρώστια και γίνεται η τελευταία κατάσταση χειρότερη από την πρώτη. Και ακούμε τον Κύριο να μας λέει: «Γιατρέ, θεράπευσε πρώτα τον εαυτό σου[1]»…».

 

3.         Είπε ο αββάς Βησσαρίων: «…Όταν βρίσκεσαι σε περίοδη εσωτερικής ειρήνης και δεν έχεις πόλεμο, τότε περισσότερο να ταπεινώνεσαι, με το φόβο μην μπει μέσα μας αταίριαστη χαρά και καυχηθούμε γι’ αυτό και πέσουμε σε πειρασμό. Γιατί πολλές φορές ο Θεός εξαιτίας της αδυναμίας μας δεν αφήνει να πέσουμε σε πόλεμο, για να μη χαθούμε…».

 

4.             Ο αββάς Βενιαμίν πεθαίνοντας είπε στα πνευματικά παιδιά του: «…Κάντε αυτά που θα σας πω και θα μπορέσετε να σωθείτε: Να είστε πάντοτε χαρούμενοι, να προσεύχεστε αδιάκοπα και να ευχαριστείτε τον Θεό για το κάθε τι[2]…».

 

5.       Είπε ο αββάς Γρηγόριος ο Θεολόγος: «…Ο Θεός από κάθε άνθρωπο που είναι βαφτισμένος αυτά τα 3 ζητάει, από την ψυχή ορθή πίστη, από την γλώσσα την αλήθεια και από το σώμα τη σωφροσύνη…».

 

6.        Ο μακάριος Επιφάνιος έλεγε: «…«…Μεγάλη ασφάλεια για την αποφυγή της αμαρτίας είναι η ανάγνωση της αγίας Γραφής. Η άγνοια της αγίας Γραφής είναι μεγάλος γκρεμός και βαθύ χάσμα. Το να αγνοούν οι άνθρωποι εντελώς τους θείους νόμους είναι μεγάλη προδοσία της σωτηρίας…».

 

7.               Είπε ο αββάς Ευπρέπιος: «…Εφόσον παραδέχεσαι ότι ο Θεός είναι αξιόπιστος και δυνατός πίστευέ Τον και θα μετέχεις στις ευλογίες Του. Αν όμως το παίρνεις αψήφιστα το πράγμα, σημαίνει ότι δεν πιστεύεις. Όλοι πιστεύουμε ότι είναι δυνατός ο Θεός και μπορεί να κάνει τα πάντα. Αλλά είναι ανάγκη να έχεις πίστη μέσα σου και για τις προσωπικές σου υποθέσεις, ότι δηλαδή και σε σένα θα κάνει θαυμαστά σημεία…».

 

8.       Στις αρχές της μοναχικής του ζωής ο αββάς Ευπρέπιος επισκέφθηκε κάποιον γέροντα και του είπε: «…Αββά πες μου κάποιον λόγο πως θα μπορέσω να σωθώ;…». Και ο γέροντας του είπε: «…Όπου κι αν πας, μη βιασθείς να πάρεις το λόγο, πριν σε ρωτήσει κάποιος…». Αυτό ένιωσε συντριβή για το λόγο που του είπε και έβαλε μετάνοια λέγοντας: «…Αληθινά πολλά βιβλία διάβασα και τέτοια ωφέλεια ποτέ δεν γνώρισα…». Κι έφυγε πολύ ωφελημένος.

 

9.         Είπε η αμμάς Ευγενία: «…Μας συμφέρει σαν ζητιάνοι να ζούμε αρκεί μόνο να είμαστε μαζί με τον Ιησού. Γιατί όποιος είναι μαζί με τον Ιησού, είναι πλούσιος κι αν ακόμη υλικά είναι φτωχός. Αυτός ο οποίος προτιμά τα γήινα από τα πνευματικά, θα χάσει και τα δύο, ενώ εκείνος που επιθυμεί τα ουράνια, θα βρει οπωσδήποτε και επίγεια αγαθά[3]…».

 

10.            Είπε ο αββάς Ησαΐας ο ιερέας: «…Ο κόπος ο σωματικός, η πτώχια, η ξενιτιά, η ψυχική γενναιότητα και η σιωπή γεννούν την ταπεινοφροσύνη. Και η ταπεινοφροσύνη προλαμβάνει πολλά σφάλματα. Αλλιώς η αποταγή[4] αυτού που δεν τα τηρεί αυτά είναι μάταιη...».

 

11.             Ένας αδελφός ρώτησε τον αββά Ησαΐα για τη φράση της προσευχής που υπάρχει στο Ευαγγέλιο: «…Τι σημαίνει το αγιασθήτω το όνομά Σου[5];…». Και εκείνος αποκρίθηκε: Αυτό αφορά τους τέλειους… Είναι αδύνατο να αγιασθεί το όνομα του Θεού από εμάς, εφόσον μας εξουσιάζουν τα πάθη…».  

 

12.         Είπε πάλι ο αββάς Ησαΐας: «…Ας μη μας ψηθιρίζει ο διάβολος πονηρούς λογισμούς λέγοντάς μας να μαζέψετε και μετά να κάνετε ελεημοσύνη. Γιατί εκείνος που δεν θέλει να κάνει ελεημοσύνη με τον κονδράτη[6], ούτε με τα χίλια δηνάρια[7] θα κάνει!…».

 

13.            Ρώτησε η αββάς Θεοδώρα τον Πατριάρχη Θεόφιλο για το ρητό του Αποστόλου Παύλου, τι σημαίνει «τον καιρόν εξαγοραζόμενοι[8]». Κι εκείνος της απαντά: «…Οι λέξεις που χρησιμοποιεί δείχνουν το κέρδος. Ας πούμε σου παρουσιάζεται περίπτωση να σε βρίσουν, αγόρασε τότε την ευκαιρία της βρισιάς με ταπεινοφροσύνη και μακροθυμία και πάρε το κέρδος με το μέρος σου. Σου δίνεται ευκαιρία για ατιμία, αγόρασε την ευκαιρία με ανεξικακία και έχεις κέρδος. Και όλα τα αντίθετα αν θέλουμε, γίνονται για μας κέρδη…».

 

14.            Είπε επίσης η ίδια: «…Αυτός που κάνει το έργο του διδασκάλου, οφείλει να είναι ξένος προς τη φιλαρχία και ως προς τη κενοδοξία και μακριά από την υπερηφάνεια. Να μην εμπαίζεται από την κολακεία ή να τυφλώνεται από τα δώρα, να μη νικιέται από την γαστριμαργία, να μην είναι δούλος στην οργή αλλά να είναι μακρόθυμος, επιεικής, όσο πιο μπορεί ταπεινός, αποδεκτός από τους άλλους, υπομονετικός, προνοητικός και στοργικός…».

 

15.       Είπε ο αββάς ο Θηβαίος: «…Τρία πράγματα έχουν μεγάλη αξία ενώπιον του Κυρίου. Όταν ο άνθρωπος ασθενεί και του έρχονται και άλλοι πειρασμοί και ευχαρίστως τους αποδέχεται, είναι το ένα. Το δεύτερο είναι να κάνει κανείς όλα του τα έργα καθαρά ενώπιον του Κυρίου, χωρίς τίποτε το ανθρώπινο. Και το τρίτο, να ζει ως υποτακτικός σε πνευματικό πατέρα και να απαρνείται κάθε δικό του θέλημα…».

 

16.            Διηγήθηκε ο αββάς Κασσιανός για κάποιον αββά Ιωάννη κοινοβιάρχη, ότι υπήρξε σπουδαίος στη ζωή του, και προτού εκδημήσει εις Κύριον, τον περικύκλωσαν οι αδελφοί ζητώντας να τους πει ένα σωτήριο λόγο, που θα τους βοηθούσε να φθάσουν στην κατά Χριστό τελειότητα, και εκείνος τους είπε: «…Ποτέ δεν έκανα το δικό μου θέλημα, ούτε δίδαξα σε κάποιον κάτι που προηγουμένως δεν το τήρησα εγώ[9]…».

 

17.      Ανηφορίζοντας από τη Γεθσημανή στο όρος των Ελαιών, συναντά κανείς το μοναστήρι του αββά Αβραμίου. Σ’ αυτό το μοναστήρι ηγούμενος ήταν ο αββάς Ιωάννης Κυζικηνός. Τον ρωτήσαμε λοιπόν μια μέρα: «…Αββά, πως μπορεί να αποκτήσει κανείς αρετή;…». Και μας απάντησε ο γέροντας: «…Αν θέλει κανείς ν’ αποκτήσει μια αρετή, δεν μπορεί να την κάνει κτήμα του, αν δεν μισήσει την κακία που είναι ο αντίποδάς της.

 

Αν θέλεις  να έχεις πάντοτε πένθος στη ψυχή σου, μίσησε το γέλιο.

Θέλεις να έχεις ταπείνωση; Μίσησε την υπερηφάνεια.

Θέλεις να είσαι εγκρατής; Μίσησε τη λαιμαργία.

Θέλεις να είσαι σώφρων; Μίσησε την ακόλαστη ζωή.

Θέλεις να είσαι ακτήμων; Μίσησε τη φιλαργυρία.

Αυτός που θέλει να είναι κάτοικος της ερήμου, μισεί τις πόλεις εξαιτίας των πειρασμών.

Αυτός που θέλει την ησυχία, μισεί την παρρησία.

Αυτός που θέλει να ζει άγνωστος, μισεί την τάση για επίδειξη.

Αυτός που θέλει να κυριαρχεί στην οργή, μισεί να περνάει τις ώρες του μαζί με πολλούς.

Αυτός που θέλει να έχει αμνησικακία, αποφεύγει να κακολογεί τους άλλους.

Αυτός που θέλει να είναι απερίσπαστος, μένει στη μοναξιά.

Αυτός που θέλει να κυριαρχεί στη γλώσσα, ας κλείνει τ’ αυτιά του να μην ακούει πολλά.

Αυτός που θέλει να έχει το φόβο του Θεού πάντοτε, θα μισήσει τη σωματική ανάπαυση και θα μισήσει τη θλίψη και τη στεναχώρια.

 

18.            Είπε ο αββάς Παφνούτιος, ο επωνομαζόμενος Κεφαλάς, σε 3 γέροντες που τον επισκέφθηκαν: Τι λόγο θέλετε να σας πω, που αφορά την πνευματική ζωή ή την υλική; Την πνευματική, του απάντησαν. Και τους λέει ο γέροντας: Πηγαίνετε αγαπήστε τη θλίψη παραπάνω από την ανάπαυση, την καταφρόνια περισσότερο από τη δόξα, καθώς και το να δίνετε παρά να παίρνετε.

 

19.            Είπε ο αββάς Ποιμήν: «…Η επαγρύπνηση και η προσοχή στον εαυτό μας και η διάκριση, αυτές οι τρεις αρετές είναι οδηγοί της ψυχής…».

 

20.            Είπε επίσης: «…Η φτώχεια, η θλίψη και η διάκριση, αυτά είναι τα εργαλεία του μοναχικού βίου. Γιατί είναι γραμμένο: «…Εάν υπάρχουν οι 3 αυτοί άνδρες, ο Νώε, ο Ιώβ και ο Δανιήλ, ζω εγώ λέει ο Κύριος[10]. Το όνομα Νώε εκπροσωπεί την ακτημοσύνη, το όνομα Ιώβ τον πόνο και το όνομα Δανιήλ τη διάκριση. Εάν λοιπόν υπάρχουν οι 3 αυτές λειτουργίες μέσα στον άνθρωπο, κατοικεί μέσα σ’ αυτόν ο Θεός…».

 

21.            Ρώτησε κάποιος τον αββά Παμβώ: «…Γιατί με εμποδίζουν τα πονηρά πνεύματα να μη κάνω καλό στον πλησίον;…». Και ο γέροντας του λέει: «…Μη μιλάς κατ’ αυτόν τον τρόπον, γιατί έτσι αποκαλείς ψεύτη το Θεό. Καλύτερα πες: «…Δεν θέλω καθόλου να ελεώ. Γιατί ο Θεός έχει πει: Σας έδωσα την εξουσία να πατάτε πάνω σε φίδια και σκορπιούς και σ’ όλη τη δύναμη του εχθρού[11]…».

 

22.            Έλεγε ο αββάς Πιτυρίων, ο μαθητής του αββά Αντωνίου: «…Εκείνος που θέλει να διώχνει δαίμονες, προηγουμένως να υποδουλώσει τα πάθη του. Γιατί όποιο πάθος μπορέσει να νικήσει κανείς, αυτού του πάθους και το δαίμονα διώχνει. Ακολουθεί, λέει, δαίμονας την οργή; Αν νικήσεις την οργή, διώχθηκε ο δαίμονας της οργής. Το ίδιο ισχύει και για κάθε πάθος…».

 

23.            Είπε ο αββάς Σισώης: «…Υπάρχουν μερικοί που περνούν τον καιρό τους με αμέλεια. Με τα λόγια βέβαια και τη σκέψη θέλουν να σωθούν, αλλά στην πράξη δεν φροντίζουν. Απ’ τη μια διαβάζουν τους βίους των πατέρων, απ’ την άλλη όμως δεν μιμούνται την ταπείνωσή τους, την ακτημοσύνη τους, την προσευχή και την αγρυπνία τους, την εγκράτεια και την ησυχία τους, τον ύπνο τους κατάχαμα και τις μετάνοιές τους. Αντίθετα εμφανίζουν ως μη αληθινούς τους βίους των πατέρων με την οίηση που έχουν και λένε πως είναι αδύνατο να τα υπομείνει κανείς αυτά, χωρίς να λογαριάζουν ότι, όπου κατοικεί ο Θεός, με τη χάρη του αγίου βαπτίσματος και την τήρηση των εντολών του, συμβαίνουν τα πράγματα έτσι που ξεπερνούν τα ανθρώπινα μέτρα και αποκτώνται τα χαρίσματα…».

 

24.            Ένας αδελφός ρώτησε κάποτε ένα γέροντα: «…Πως μπορεί να γίνει κάποιος μωρός για την αγάπη του Κυρίου;…». Κι ο γέροντας του είπε: «…Υπήρχε κάποτε σ’ ένα κοινόβιο ένα παιδί και το παρέδωσαν σ’ ένα καλό γέροντα για να το διαπαιδαγωγήσει και να του διδάξει το φόβο του Θεού και του έλεγε: όταν σε βρίσει κάποιος να πεις καλό λόγο γι’ αυτόν, αν καθίσεις σε τραπέζι να φας τα άχρηστα και να αφήσεις τα καλά και, αν πρόκειται να διαλέξεις ένα ρούχο, άσε το όμορφο και πάρε το άσχημο. Οπότε του λέει το παιδί: Ανόητος είμαι και μου λες να τα κάνω όλα αυτά; Και ο γέροντας του απαντά: Γι’ αυτό σου λέω να τα κάνεις αυτά, για να φανείς ανόητος για την αγάπη του Κυρίου, και ο Κύριος με τη σειρά Του να σε κάνει σοφό. Να λοιπόν που έδειξε ο γέροντας τι κάνοντας κάποιος μπορεί να γίνει μωρός για την αγάπη του Κυρίου…».

 

25.            Είπε γέροντας: «…Μη συμφωνείς με κάθε λόγο και μη συγκατατίθεσαι. Αργά να πιστεύεις και γρήγορα να αποδεικνύεσαι αληθινός…».

 

26.            Είπε γέροντας: «…Εάν ο μέσα μας άνθρωπος είναι νηφάλιος, έχει τη δύναμη να προστατεύσει και τον έξω άνθρωπο. Εάν όμως λείπει η εσωτερική προϋπόθεση ας φυλάξουμε με όση δύναμη έχουμε τη γλώσσα μας…».

 

27.            Είπε γέροντας: «…Γνώριζε αυτό παιδί μου, ότι όποιος δεν θα παραδώσει τον εαυτό του τελείως στον σταυρό, με ταπεινό φρόνημα και διάθεση εξουθένωσης και δεν θα ρίξει τον εαυτό του, ώστε να καταπατιέται από όλους και να αδικείται και να εμπαίζεται και να χλευάζεται και όλα αυτά μάλιστα να τα δέχεται με διάθεση καλή και χαρά για τη δόξα του Θεού και να μη διεκδικεί διόλου τα ανθρώπινα δικαιώματα, δηλαδή δόξα ή τιμή ή έπαινο ή ευχαρίστηση φαγητού και ποτού ή ενδυμασίας, δεν μπορεί να γίνει πραγματικός χριστιανός…»

 

28.     Λόγοι αββά Ζωσιμά: «…Δεν βλάπτει το να έχει κανείς, αλλά το να’ ναι προσκολλημένος με πάθος σ’ αυτά που έχει…»

«…Προαίρεση θερμή μέσα σε μια ώρα μπορεί να προσφέρει στον Θεό όσα δεν προσφέρει νωθρή προαίρεση σε 50 χρόνια…»

«…Εάν δεν ήσουν άρρωστη, ψυχή μου, δεν θα υπέφερες…»

«…Οι άγιοι και οι καθαροί είναι άξιοι να ατιμασθούν για το Χριστό. Εμείς δίκαια ατιμαζόμαστε για τις αμαρτίες μας και τα ελεεινά μας έργα…».

«…Η άσκηση βίας στην προσευχή ανήκει στην προαίρεσή μας, ενώ η «ανάπαυση» κατά την προσευχή είναι δώρο της Χάριτος…»¨

«…Μακάρια η ψυχή που με τη δίψα της για το Θεό, ετοίμασε αληθινά τον εαυτό της να δεχθεί τις δωρεές Του…».

---

[1] Λουκά (4, 23)

[2] Α’ Θεσ. (5, 16-18)

[3] Ματθ. (6, 33)

[4] Ο όρος αποταγή σημαίνει την οριστική εγκατάλειψη και απομάκρυνση, τροπική και τοπική από τον κόσμο και τα του κόσμου χάριν της αγάπης του Θεού.

[5] Ματθ. (6, 9)

[6] Ματθ. (5, 26) Το μικρότερο ορειχάλκινο ρωμαϊκό νόμισμα. Συχνά χρησιμοποιείτο με την έννοια του ασήμαντου ποσού, όπως λέμε μια πεντάρα, μια δεκάρα.

[7] Δηνάρια: Αργυρό ρωμαϊκό νόμισμα

[8] Εφ. (5, 16)

[9] Ματθ. (5, 19)

[10] Ιεζ. (14, 14)

[11] Λουκ. (10, 19)