21. ΠΕΡΙ ΔΙΑΛΕΞΕΩΝ ΓΕΡΟΝΤΩΝ

 

1.               Πώς πρέπει να είναι ο μοναχός στο κελί;

Να απέχει από τη γνώση των πολλών πραγμάτων, ώστε, καθώς ο λογισμός μένει ελεύθερος από τα διάφορα να κατοικήσει η γνώση του Κυρίου.

 

2.      Αν ένας αδελφός βγει για διακόνημα και στον δρόμο τον συναντήσει μία γυναίκα πως μπορεί να αποφύγει τον πόλεμο της πορνείας;

Τον πόλεμο δεν μπορεί να τον αποφύγει! Την πράξη μπορεί να ξεφύγει, αν την ώρα της συνάντησης σιωπήσει. όπως το πυρέκβολο (τσακμάκι) όταν συγκρουστεί με το θειάφι, βγάζει φωτιά. Έτσι η ομιλία της γυναίκας όταν συναντάται με του άνδρα προκαλεί την αμαρτία.

 

3.               Με ποιο λογισμό έρχεται η πορνεία στον άνθρωπο;

Ούτε ένας δρόμος, ούτε δύο, ούτε 5, ούτε 10, είναι αρκετοί για την πορνεία. Γιατί όλοι οι λογισμοί που προέρχονται από τον διάβολο έχουν κρυμμένη την πορνεία.

 

4.               Είναι καλό να αποκτήσει κανείς δύο χιτώνες;

Απέκτησε δύο χιτώνες. Το κακό, που λερώνει όλο το σώμα, να μην αποκτήσεις. Η ψυχή άλλωστε δεν το χρειάζεται το κακό, ενώ το σώμα έχει ανάγκη να προστατεύεται με τα ενδύματα. Αν λοιπόν έχουμε τα απαραίτητα και αυτά που επαρκούν στις ανάγκες μας, με αυτά ας είμαστε ικανοποιημένοι[1].

 

5.               Πώς πρέπει να γίνεται το έργο της ψαλμωδίας και ποιο είναι το μέτρο της νηστείας;

Τίποτε παραπάνω από αυτό που έχει οριστεί, γιατί πολλοί θέλοντας το παραπάνω, ύστερα ούτε το λίγο μπόρεσαν να εκτελέσουν.

 

6.               Εάν με σκανδαλίσει ο αδελφός με συμβουλεύεις να του βάλω μετάνοια;

Βάλε του μετάνοια και ξέκοψε από αυτόν έχουμε τον αββά Αρσένιο που λέει, με όλους να έχεις αγάπη και από όλους να βρίσκεσαι σε απόσταση.

 

7.               Τι σημασία έχει για τον άνθρωπο το να προσφέρει ευχαριστήριο δώρο στην εκκλησία;

Αυτό το πράγμα είναι θησαυρός φυλαγμένος μπροστά στον Θεό. Ότι βάζεις εδώ αμέσως πηγαίνει επάνω.

 

8.               Έχω επιθυμία να μαρτυρήσω για τον Θεό!

Αν σε ώρα δύσκολη υπομείνει κάνεις τον πλησίον, αυτό είναι ίσο με το καμίνι των τριών Παίδων[2].

 

9.               Γιατί η πορνεία ενοχλεί τον άνθρωπο;

Επειδή ο διάβολος γνωρίζει ότι η πορνεία μας αποξενώνει από το πνεύμα το Άγιο, καθώς ακούει τον Κύριο που λέει, δεν θα παραμείνει το Πνεύμα μου σε αυτούς τους ανθρώπους γιατί αυτοί είναι σάρκες[3].

 

10.            Πως οφείλει να διώχνει ο νους τους πονηρούς λογισμούς;

Είναι εντελώς αδύνατο από μόνος του να το κάνει αυτό ούτε έχει τέτοια δύναμη. Αλλά κι αν η ψυχή πέσει σε λογισμούς αμέσως οφείλει να καταφύγει σε Αυτόν που την έπλασε, ικετεύοντας Τον και Εκείνος τους διαλύει σαν κερί, γιατί ο Θεός μας είναι φωτιά που κατακαίει[4].

 

11.       Αν έρθει λογισμός κενοδοξίας ότι κατόρθωσες αρετή, δεν οφείλει να τον αντικρούσει ο λογισμός;

Οποιαδήποτε ώρα κανείς αντιλέγει στον λογισμό, αμέσως o λογισμός γίνεται πιο ισχυρός και πιο ορμητικός. Εκείνος με την αντιλογία του βρίσκεται σε πλεονεκτικότερη θέση από σένα. Επιπλέον το Πνεύμα το Άγιον δεν σε βοηθάει και τόσο, γιατί παρουσιάζεσαι σαν να καυχιέσαι, ότι δηλαδή μπορώ εγώ να τα βγάλω πέρα με τα πάθη. Όπως εκείνος που έχει πνευματικό πατέρα, στον πατέρα τα αναθέτει και είναι αμέριμνος για όλα και ούτε νοιάζεται πια τι λόγο θα δώσει και στον Θεό, έτσι και εκείνος που παρέδωσε τον εαυτόν του στον Θεό, δεν πρέπει να έχει καθόλου φροντίδα για τον λογισμό ή να αντιπαραταχθεί στον λογισμό ή γενικά να μην τον αφήσει να μπει μέσα του. Αν γίνει και μπει, σύρε τον πάνω στον Πατέρα σου και πες στον λογισμό: Εγώ δεν έχω τίποτα με σένα, να ο Πατέρας μου, αυτός ξέρει. Κι  επίμονα τράβα τον επάνω, οπότε σ’ αφήνει στα μισά του δρόμου και φεύγει, γιατί δεν μπορεί να ‘ρθεί μαζί σου σε Εκείνον, ούτε να σταθεί μπροστά Του. Απ’ αυτήν εργασία ανώτερη και πιο αμέριμνη, δεν υπάρχει σε όλη την Εκκλησία!

 

12.       Με ποιο τρόπο οφείλει να έχει το νου του στη θεωρία αυτός που την διδάχθηκε;

Όπως μας διδάσκουν οι θείες Γραφές: Ο Δανιήλ Τον θεώρησε ως τον Παλαιό των ημερών[5], ο Ιεζεκιήλ πάνω σε χερουβικό άρμα[6], ο Ησαΐας πάνω σε θρόνο ψηλό και μεγαλόπρεπο[7], ο Μωυσής πρόσμενε καρτερικά τον αόρατο ωσάν να τον έβλεπε[8].

 

13.            Πώς μπορεί ο νους να θεωρεί αυτό ποτέ δεν είδε;

Ποτέ δεν είδες βασιλιάς στο θρόνο του, όπως παρουσιάζεται σε πίνακες;

 

14.            Και οφείλει ο νους να αναπαριστά τη Θεότητα;

15.    Δεν είναι καλύτερο να την αναπαριστά και να μην δίνει συγκατάθεση στους ακάθαρτους λογισμούς;

 

16.            Αυτό δεν προκαλεί σάλεμα του νου;

Γενικά καθόλου δεν προκαλεί, αν κάνεις αγωνίζεται αληθινά. Έλεγε ακόμη και αυτό: Πέρασε όλη η εβδομάδα και δεν θυμήθηκα άνθρωπο. Άλλος είπε: Κάποτε περπατούσα στο δρόμο και είδα δύο άγγελοι να περπατούν μαζί μου, από τη μία πλευρά και από την άλλη, και δεν έστρεψα την προσοχή μου σε αυτούς.

 

17.            Γιατί δεν τους πρόσεξες;

Επειδή έχει γράφει ότι: Ούτε Άγγελος, ούτε πνεύμα, δεν μπορεί να μας χωρίσει από την αγάπη του Χριστού[9].

 

18.            Πάντοτε ο νους μπορεί να θεωρεί;

Αν και όχι πάντοτε, όμως όταν ο λογισμός τυραννιέται από τα πάθη, ας μην καθυστερεί να καταφεύγει στον Θεό δια της θεωρίας και προσευχής. Σου λέω ότι, αν ο λογισμός φτάσει στην τελειότητα ως προς αυτό, είναι πιο εύκολο να μετακινήσεις ένα βουνό, παρά να κατέβει από κει ο λογισμός. Όπως δηλαδή ένας κατάδικος φυλακισμένος στο σκοτάδι, όταν απολυθεί και δει το φως, δεν θέλει πια να θυμάται το σκοτάδι, έτσι και ο λογισμός, όταν αρχίζει να βλέπει το δικό του φως. Έλεγε κάποιος από τους πατέρες: Κάποτε, θέλοντας να δοκιμάσω τον λογισμό μου, άραγε θα περιπλανηθεί, αν τον εξαπολύσω στον κόσμο, τον άφησα ελεύθερο. Στάθηκε εκεί που ήταν, μην ξέροντας πού να πάει, μέχρις ότου πάλι τον πήρα επάνω. Γιατί ήξερε ότι αν πήγαινε να περιτριγυρίζει, έπειτα εγώ θα τον χαλιναγωγούσα. Αυτήν την εργασία την πραγματοποιεί με επιτυχία η ησυχαστική ζωή,  όταν συνοδεύεται με ταπείνωση και προσευχή. Διότι η αδιάκοπη προσευχή, που γίνεται με ταπείνωση, γρήγορα φέρνει το νου σε επιτυχία.

 

19.          Πως μπορεί κανείς πάντοτε να προσεύχεται; Γιατί το σώμα παρουσιάζει αδυναμία προκειμένου να προσευχηθεί;

Προσευχή δεν λέγεται μόνο το να στέκεται κάνεις την ώρα προσευχής και να προσεύχεται, αλλά το να προσεύχεται πάντοτε!

 

20.            Πώς πάντοτε;

21.            Είτε τρως, είτε πίνεις, είτε περπατάς σε δρόμο, είτε κάποιο έργο κάνεις, να μην αφήνεις την προσευχή.

 

22.            Εάν ένας συνομιλεί με κάποιον, πως μπορεί να πραγματοποιήσει το να προσεύχεται πάντοτε;

Για αυτό είπε ο Απόστολος, με κάθε προσευχή και δέηση. Έτσι, όταν δεν είσαι ελεύθερος να προσευχηθείς, καθώς συναναστρέφεσαι με άλλον, να προσεύχεσαι με δέηση[10].

 

23.            Ρωτήθηκε ο άγιος πατέρας μας Αθανάσιος ο επίσκοπος της Αλεξάνδρειας, πως είναι ίσως ο Υιός με τον Πατέρα;

Και αποκρίθηκε: Όπως η όραση ενεργείται από δύο μάτια.

 

24.            Έλεγε πάλι ότι, αν θέλει ο Θεός να δείξει το έλεος του σε μία ψυχή, κι αυτή ξεφεύγει από την κανονική πορεία και δεν δέχεται, αλλά κάνει το θέλημα της, επιτρέπει ο Θεός να πάθει εκείνα που δεν θέλει, ώστε με αυτόν τον τρόπο να Τον επιζητήσει.

 

25.            Τον ρώτησαν, τι είναι φιλαργυρία;

Και απάντησε, το να μην εμπιστεύεσαι στον Θεό ότι έχει τη φροντίδα σου, να μην ελπίζεις στις υποσχέσεις του Θεού και να θέλεις να φαίνεσαι σπουδαίος.

 

26.            Ρωτήθηκε πάλι: Τι είναι η οργή;

Και απάντησε: Φιλονικία, ψέμα και έλλειψη γνώσης.

 

27.            Ο αββάς Λογγίνος είπε στον Ακάκιο: Η γυναίκα τότε καταλαβαίνει ότι έχει συλλάβει, όταν σταματήσει το αίμα της. Έτσι και η ψυχή τότε ξέρει ότι έχει συλλάβει Πνεύμα Άγιο! Όταν σταματήσουν τα πάθη τα χαμηλά που ρέουν απ’ αυτήν. Όσο καιρό περιπλέκεται σε αυτά, πώς μπορεί να υπερηφανεύεται σαν να είναι τάχα απαθής; Δώσε αίμα και πάρε πνεύμα!

 

28.            Είπε ο αββάς Ποιμήν πάλι για τους δούλους του Σεμεΐ[11], ότι συμβολίζουν την ύλη και την αυτοδικαίωση, διότι αυτά είναι που οδηγούν στον θάνατο εκείνον που τα απέκτησε.

 

29.            Είπε πάλι, ότι πολλές φορές η απουσία της ντροπής και του φόβου, φέρνουν την αμαρτία.

 

30.            Είπε πάλι, αν εκούσια θελήσεις να παρακούσεις τις εντολές του Θεού, θα βρεις τον διάβολο να σε βοηθάει στην πτώση.

 

31.            Είπε γέροντας: Η αμεριμνησία, η σιωπή και η μυστική εσωτερική μελέτη γεννούν την αγνότητα.

 

32.            Είπε γέροντας: Τον τεμπέλη και τον ακαμάτη, δεν τους θέλει ο Θεός.

 

33.            Άλλος γέροντας είπε: Δώσε διάθεση και θα πάρεις δύναμη!

 

34.            Άλλος είπε: Η αχαριστία μεσιτεύει για χάρη της αδυναμίας ενώπιον του Θεού.

 

35.         Ένας γέροντας είπε: Όπως ο κασσίτερος αφού μαυρίσει πάλι γίνεται λαμπερός, έτσι και αυτοί που πιστεύουν, κι αν μαυρίζουν καθώς αμαρτάνουν, πάλι λαμπρύνονται όταν μετανοούν, γι’ αυτόν τον λόγο ίσως η πίστη παρομοιάστηκε με κασσίτερο.

---

[1] Α’ Τιμ. (6, 8)

[2] Δαν. (3, 12)

[3] Γεν. (6, 3)

[4] Εβρ. (12, 29)

[5] Δαν. (7, 13-14)

[6] Ιεζ. (1, 2)

[7] Ησα. (6, 1)

[8] Εβρ. (11, 27)

[9] Ρωμ. (8, 38-39)

[10] Να προσεύχεσαι με δέηση: Το νόημα εδώ είναι μάλλον ότι η ψυχή η κατανενυγμένη έχει πάντοτε στάση προσευχής, είτε εργάζεται, είτει ομιλεί, είτε ακόμη κι όταν κοιμάται, κατά το: Εγώ καθεύδω και η καρδιά μου αγρυπνεί (Άσμα ασμάτων 5, 2). Έτσι όσο κι αν είναι απασχολημένος ο νους σε άλλο αντικείμενο, η ψυχή κάνει εν σιωπή το έργο της.

[11] Γ’ Βασι. (2, 36-46). Ο Σεμεΐ βγαίνοντας από την Ιερουσαλήμ, όπου ήταν περιορισμένος, για να πιάσει δυο δούλους του δραπέτες, τιμωρήθηκε από τον βασιλιά Σολομώντα με θάνατο.