5. Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΗΣ ΠΟΡΝΕΙΑΣ

 

1.               Είπε ο αββάς Γερόντιος της Πέτρας: Πολύ που έχουν τον πειρασμό της σαρκικής ηδονής, χωρίς να έχουν σωματικές σχέσεις, πορνεύουν με την σκέψη. Και ενώ διατηρούν την σωματική τους παρθενία, διαπράττουν το σαρκικό αμάρτημα στην ψυχή. Χρειάζεται λοιπόν, αγαπητοί μου, να εφαρμόζουμε αυτό που αναφέρεται στην Αγία Γραφή και με κάθε τρόπο ο καθένας να επαγρυπνεί για να φυλάει καρδιά του[1].

 

2.               Έλεγε ο αββά Ματώης: Ήρθε κάποιος αδελφός και μου είπε ότι η καταλαλιά είναι χειρότερη από το σαρκικό αμάρτημα. Και είπα: Σκληρός είναι ο λόγος. Με ρωτάει τότε: Και πως νομίζεις πως έχει το θέμα αυτό; Και του εξήγησα: Η καταλαλιά είναι κακό πράγμα, αλλά έχει γρήγορη θεραπεία, γιατί εκείνος που κατηγορεί, μετανοεί πολλές φορές ομολογώντας, κατηγόρησα. Ενώ η πορνεία, είναι ένας φυσικός θάνατος.

 

3.               Ρώτησε ο αββάς Ανούβ τον αββά Ποιμένα για τους ακάθαρτους λογισμούς, που γεννάει η καρδιά του ανθρώπου και για τις μάταιες επιθυμίες και του λέει ο αββάς Ποιμήν: Μήπως θα δοξαστεί το αξινάρι χωρίς αυτόν που το χρησιμοποιεί για να κόβει; Και εσύ μη συνεργάζεσαι με αυτά και θα αδρανήσουν.

 

4.               Ένας άλλος αδελφός, ρώτησε τον αββά Ποιμένα: Τι να κάνω που με πολεμάει ο πειρασμός της πορνείας και με κυριεύει ο θυμός; Του λέει ο γέροντας: Για αυτό ο Δαυίδ έλεγε: Το λιοντάρι το σκότωνα και την αρκούδα την έπνιγα[2]. Και αυτό σημαίνει ότι τον θυμό τον έκοβα και τον σαρκικό πειρασμό τον έθλιβα μέσα σε κόπους. Είπε επίσης, είναι αδύνατον να ζήσεις σύμφωνα με το θέλημα του Θεού, εάν είσαι φίλος της ηδονής και του χρήματος.

 

5.               Διηγούνταν για την αμμά Σάρρα ότι υπέμεινε 13 χρόνια σφοδρό πόλεμο από τον δαίμονα της πορνείας και ποτέ δεν προσευχήθηκε για να απομακρυνθεί ο πόλεμος, αλλά μόνο έλεγε: Θεέ μου, δώσε μου δύναμη. Είπαν επίσης για την ίδια, ότι κάποια φορά, το πονηρό πνεύμα της πορνείας, της επετέθη σφοδρότερα, θυμιάζοντάς την τα μάταια πράγματα του κόσμου αυτού. Αλλά αυτή η ανυποχώρητη, χάρις στο φόβο του Θεού και την άσκησιν της, ευθύς ανέβηκε στο δωμάτιό της να προσευχηθεί. Της παρουσιάζεται τότε το πνεύμα της πορνείας σωματικά και της λέει: Εσύ με νίκησες, Σάρρα. Και εκείνη απαντά: Δεν σε νίκησα εγώ, αλλά ο Δεσπότης μου Χριστός.

 

6.               Για τον ίδιο λογισμό, δηλαδή της πορνείας, είπε ένας γέροντας: Τα παθαίνουμε από την αμέλεια μας. Γιατί εάν θα είχαμε τη βεβαιότητα ότι ο Θεός κατοικεί εντός μας, δεν θα βάζαμε ξένο αντικείμενο εκεί. Γιατί ο Δεσπότης μας Χριστός που κατοικεί μέσα μας και συνυπάρχουμε, βλέπει τη ζωή μας. Για αυτό και εμείς καθώς τον φέρουμε εντός μας και τον βλέπουμε, δεν πρέπει να είμαστε αμελείς αλλά να καθαρίζουμε τον εαυτό μας από την αμαρτία, όπως και εκείνος είναι καθαρός και άγιος[3]. Ας σταθούμε πάνω στο βράχο και ας χτυπήσει ο πονηρός. Μη δειλιάσεις, δεν πρόκειται να σε βλάψει. Ψάλλε με δύναμη λέγοντας: Όσοι έχουν στηρίξει την πεποίθησή τους στον Κύριο μοιάζουν με τον μεγαλόπρεπο όρος Σιών. Δεν θα σαλευθεί ποτέ αυτός που κατοικεί στην Ιερουσαλήμ[4].

 

7.               Πολεμήθηκε κάποτε ένας μαθητής, μεγάλου γέροντα, από σαρκικό πειρασμό και ο γέροντας βλέποντας τον κόπο του, του λέει: Θέλεις να παρακαλέσω τον Θεό να σου ξαλαφρώσει τον πόλεμο; Και αυτός είπε: Όχι αββά, γιατί αν και κοπιάζω, αλλά βλέπω καρπό από τον κόπο μου. Καλύτερα, παρακάλεσε τον Θεό, να μου δίνει υπομονή να τον αντέξω. Και ο αββάς του, τότε του είπε: Σήμερα διαπίστωσα ότι έχεις προκόψει και με έχεις ξεπεράσει.

 

8.               Ένας αδελφός επειδή ενοχλούνταν από τον σαρκικό πειρασμό, πήγε σ’ ένα μεγάλο γέροντα και τον παρακάλεσε: Κάνε αγάπη και προσευχήσου για μένα γιατί ενοχλούμε από τον σαρκικό πειρασμό. Ο γέροντας παρακάλεσε τον Θεό να τον βοηθήσει. Πάλι έρχεται για δεύτερη φορά στον γέροντα και του λέει το ίδιο και ο γέροντας δεν αμέλησε να παρακαλέσει τον Θεό για χάρη του λέγοντας και το εξής: Κύριε φανέρωσέ μου πώς κάνει την πνευματική του εργασία στο κελί ο αδελφός αυτός και από πού προέρχεται η ενέργεια αυτή. Γιατί σε παρακάλεσα και δεν βρήκε ακόμη ανάπαυση. Και του αποκάλυψε ο Θεός τα σχετικά με αυτόν. Τον είδε δηλαδή να κάθεται για πνευματική εργασία και το πνεύμα της πορνείας κοντά του και αυτόν να φλυαρεί με το πονηρό πνεύμα και ένας άγγελος που στεκόταν σταλμένος ειδικά για να τον βοηθήσει και οργιζόταν με τον αδελφό, γιατί δεν έριχνε τον εαυτό του μπροστά στον Θεό αλλά δοκίμαζε ηδονή από τους λογισμούς και εξέθετε όλο του τον νου στην πειρασμική ενέργεια.

Έμαθε λοιπόν ο γέροντας ότι η αιτία προέρχεται από τον αδερφό και όταν ο αδελφός πήγε, του είπε: Εσύ είσαι ο αίτιος που συγκατατίθεσαι στους λογισμούς. Και του δίδαξε πως να αντιστέκεται στους λογισμούς. Έτσι συνήλθε ο αδελφός με τις προσευχές και τη νουθεσία του γέροντα και βρήκε ανάπαυση.

 

9.               Ήλθε στη σκήτη κάποιος για να γίνει μοναχός, έχοντας μαζί του και τον γιο του, ο οποίος μόλις είχε αποκοπεί από τον θηλασμό. Όταν έγινε νέος, άρχισαν οι δαίμονες να του επιτίθενται και είπε στον πατέρα του: Θα πάω στον κόσμο, γιατί δεν μπορώ να υποφέρω τον πόλεμο. Και ο πατέρας του, επέμενε να τον παρακαλεί, να μην το κάνει. Και πάλι του λέει ο νέος: Αββά, δεν αντέχω άλλο. Άσε με να φύγω! Του λέει τότε ο πατέρας του: Άκουσέ με, παιδί μου, μία φορά ακόμη, σε τούτο: Πάρε μαζί σου 40 ζευγάρια ψωμιά και φοινικοβλαστούς για 40 μέρες και πήγαινε στη βαθύτερη έρημο και μείνε εκεί 40 μέρες. Έπειτα, ας γίνει το θέλημα του Θεού. Υπάκουσε πράγματι, στον πατέρα του, σηκώθηκε και μπήκε μέσα στην έρημο και έμεινε εκεί καταβάλλοντας κόπο 20 ημέρες πλέκοντας ξερούς φοινικοβλαστούς και το ψωμί του, το έτρωγε ξερό. Και να, βλέπει την δαιμονική ενέργεια, να κατευθύνεται προς αυτόν. Στάθηκε μπροστά του σαν μία αραπίνα, τόσο βρωμερή, ώστε να μην μπορεί να αντέξει την οσμή της και την έδιωχνε. Του λέει λοιπόν ο δαίμονας: Εγώ στις καρδιές των ανθρώπων φαίνομαι γλυκιά αλλά χάρις στην υπακοή σου και τον κόπο σου, δεν με άφησε ο Θεός να σε εξαπατήσω, αλλά σου φανέρωσε την δυσοσμία μου.

Κι ο αδελφός σηκώθηκε, ευχαρίστησε το Θεό, επέστρεψε στον πατέρα του και του λέει: Δεν θέλω πια να φύγω στον κόσμο, αββά, γιατί είδα τη διαβολική ενέργεια και τη δυσωδία της.

Αλλά και ο πατέρας του είχε λάβει πληροφορία για το γεγονός, λέει στον νεαρό: Εάν θα έμενες τις 40 ημέρες και θα κρατούσες τέλεια την υπακοή, θα έβλεπες μεγαλύτερη θεωρία.

 

10.            Ένας αδελφός ρώτησε κάποιον από τους πατέρες: Τι να κάνω που ο λογισμός μου βρίσκεται πάντοτε γύρω από το σαρκικό αμάρτημα και δεν μ’ αφήνει ούτε μία ώρα να αναπαυθώ και πιέζεται η ψυχή μου; Κι εκείνος του είπε: Όταν οι δαίμονες σπέρνουν τους λογισμούς, μην ανοίγεις συζήτηση μαζί τους. Η δουλειά τους είναι να υποβάλουν αυτοί πάντοτε λογισμούς - δεν το παραλείπουν αυτό - αλλά και δεν εξαναγκάζουν. Στο χέρι σου είναι, να τους δεχτείς ή να μην τους δεχτείς. Είδες τι έκαναν οι Μαδιανίτες; Στόλισαν τις θυγατέρες τους και τις παρουσίασαν στους Ισραηλίτες, κανέναν όμως από αυτούς δεν εξανάγκασαν. Εκείνοι που ήθελαν, ήρθαν σε σχέση με αυτές. Ενώ άλλοι αγανάκτησαν, τους απείλησαν και έφτασαν και στο φόνο. Έτσι συμβαίνει και με τους λογισμούς.

Και ο αδελφός του είπε: Τι να κάνω όμως που είμαι αδύναμος και με νικάει το πάθος; Και εκείνος του είπε: Να τους παρακολουθείς και μόλις αρχίσουν να σου λένε κάτι, μην τους απαντάς, αλλά σήκω, προσευχήσου, βάλε μετάνοια και λεγε: Υιε του Θεού ελέησε με![5] Αλλά ο αδελφός επανέλαβε: Να, αββά μου, μελετώ και δεν έχω κατάνυξη στην καρδιά μου, γιατί δεν καταλαβαίνω το νόημά που κρύβουν τα λόγια. Και ο γέροντας του είπε: Εσύ μην παραλείπεις να διαβάζεις. Άκουσα ότι είπε ο αββάς Ποιμήν και πολλοί από τους πατέρες το εξής: Ο γητευτής δεν ξέρει το νόημα των λόγων που λέει, αλλά το φίδι ακούει και καταλαβαίνει τι σημαίνουν και υποτάσσεται![6] Έτσι και εμείς! Και αν ακόμη δεν γνωρίζουμε το νόημα, αυτών που λέμε με την γλώσσα, οι δαίμονες όμως ακούν και από το φόβο τους φεύγουν.

 

11.            Έλεγαν οι γέροντες, ότι ο λογισμός της πορνείας, μοιάζει με το φυτό πάπυρο[7]. Αν δηλαδή πέσει ο λογισμός σαν σπόρος μέσα μας και δεν τον πιστέψουμε, αλλά τον απορρίψουμε, τον κόβουμε χωρίς κόπο. Αν όμως αισθανθούμε ευχαρίστηση από την παρουσία του και σαν να συμφωνούμε μαζί του, μεταβάλλεται και γίνεται σίδερο και δύσκολα κόβεται. Χρειάζεται να γνωρίζουμε για το λογισμό αυτό, ότι για εκείνους που υπακούνε σε αυτόν, δεν υπάρχει ελπίδα σωτηρίας, ενώ για όσους δεν τον αποδέχονται, τους περιμένει στεφάνι.

 

12.            Έλεγε κάποιος από τους Θηβαίους γέροντες: Εγώ ήμουν παιδί ενός ιερέα των ειδωλολατρών. Όταν ήμουν μικρός, καθόμουν πολλές φορές μέσα στον ναό και έβλεπα τον πατέρα μου που έμπαινε και έκανε θυσίες στο είδωλο. Μία φορά λοιπόν, μπήκα κρυφά από πίσω του και είδα τον σατανά, να κάθεται και γύρω του έστεκε το στράτευμα του και να, ήρθε ένας από τους βαθμοφόρους του και τον προσκύνησε. Απευθύνθηκε ο διάβολος σε αυτόν και του είπε: Από πού έρχεσαι; Και εκείνος απάντησε: Στην τάδε χώρα ήμουν και ξεσήκωσα πόλεμο και μεγάλη ταραχή και έκανα να χυθεί πολύ αίμα και ήρθα να σου το αναγγείλω. Και σε πόσο χρόνο; τον ρωτάει το έκανες αυτό. Σε 30 μέρες, είπε. Διέταξε τότε να τον μαστιγώσουν και είπε: Τόσο χρόνο αυτό μου έκανες;

Και να, άλλος τον προσκυνάει. Ρωτάει κι αυτόν: Από πού έρχεσαι; Και απαντάει ο δαίμονας: Ήμουν στη θάλασσα και ξεσήκωσε ανέμους, βύθισα καράβια και πολλούς ανθρώπους θανάτωσα και ήρθα να σου το αναγγείλω. Και σε πόσο χρόνο - τον ρωτάει - το έκανες; Σε 20 μέρες, απαντά. Έδωσε εντολή και αυτόν να μαστιγώνουν λέγοντάς του: Γιατί τόσες μέρες μόνο αυτό έκανες;

Και να, ήρθε τρίτος και τον προσκύνησε. Ρώτησε και αυτόν: Από πού έρχεσαι και εσύ; Και αυτός είπε: Στην τάδε πόλη γινόταν γάμος και ξεσήκωσα τσακωμούς, σκότωσαν τον γαμπρό και τη νύμφη και έκανα να χυθεί πολύ αίμα και ήλθα να σου το αναγγείλω. Σε πόσες μέρες το έκανες αυτό; Σε 10 απαντάει. Αλλά και αυτόν διέταξε να τον μαστιγώσουν γιατί καθυστέρησε.

Ήρθε και ένας τέταρτος να τον προσκυνήσει. Ρωτάει και αυτόν: Από πού έρχεσαι και εσύ; Και αυτός είπε: Ήμουν στην έρημο και έκανα 40 χρόνια πολεμώντας κάποιον μοναχό και απόψε τον έριξα στην πορνεία. Ο σατανάς μόλις τ’ άκουσε αυτό, σηκώθηκε, τον καταφίλησε, πήρε το στεφάνι που φορούσε και το έβαλε στο κεφάλι του. Ύστερα τον κάθισε στον θρόνο του μαζί του λέγοντας: Μεγάλο έργο έκανες!

Και πρόσθεσε ο γέροντας: Βλέποντας αυτά εγώ είπα: Πράγματι σπουδαία είναι η τάξη των μοναχών! Έτσι ο Θεός ευνόησε τη σωτηρία μου και έφυγα από τον κόσμο και έγινα μοναχός.

 

13.            Ένας αδελφός, ρώτησε κάποιον γέροντα: Εάν ένας μοναχός πέσει σε πειρασμό, στεναχωρείτε γιατί ενώ είχε φτάσει σε κάποια προκοπή, βρέθηκε στα χαμηλά και καταβάλλει πολύ κόπο ώσπου να ξανασηκωθεί. Ενώ, αυτός που έρχεται από τον κόσμο, καθώς πρωτοξεκινάει, προχωρεί και προκόβει. Και ο γέροντας αποκρίθηκε: Ο μοναχός που πέφτει σε πειρασμό, μοιάζει με το σπίτι που γκρεμίζεται. Εάν γενικά είναι νηφάλιος τον λογισμό του και θελήσει να ξαναχτίσει το γκρεμισμένο σπίτι, θα βρει πολλά υλικά: τα θεμέλια, τις πέτρες, τα ξύλα, τα χώματα και μπορεί να προκόψει γρηγορότερα από αυτόν που ακόμα δεν έσκαψε και δεν έριξε θεμέλιο, ούτε έχει κανένα από τα χρειαζούμενα υλικά. Αλλά βάζει αρχή με την ελπίδα, ότι ίσως μπορέσει να το αποτελειώσει. Αυτό λοιπόν συμβαίνει και μ’ εκείνον που ασκεί τη μοναχική ζωή. Εάν πέσει στον πειρασμό και επιστρέψει, έχει πολλά στη διάθεσή του να χρησιμοποιήσει: τη μελέτη, την ψαλμωδία, το εργόχειρο, που αυτά είναι τα θεμέλια. Και στο διάστημα που ο αρχάριος τα μαθαίνει αυτά, εσύ φτάνεις στη σειρά που είχες πρώτα.

 

14.            Ένας αδελφός ανέφερε σε κάποιον γέροντα το εξής: Με πολεμάει ο πειρασμός της πορνείας. Και ο γέροντας του λέει: Εάν αυτό είναι καλό, γιατί απομακρύνθηκες από αυτό; Αν όμως είναι κάτι σάπιο, γιατί το γυρεύεις;

 

15.            Έλεγε γέροντας, ότι οι πονηροί λογισμοί μοιάζουν με τις μύγες που μπαίνουν μέσα στο σπίτι. Αν λοιπόν τις σκοτώνεις τμηματικά, μία-μία καθώς μπαίνουν, δεν κουράζεσαι. Αν όμως αφήσεις να γεμίσει το σπίτι, πολύς κόπος θα χρειαστεί για να τις βγάλεις. Μπορεί βέβαια να το κατορθώσεις, μπορεί όμως να αποκάμεις και να τις αφήσεις να σου ρημάξουν το σπίτι. 

 

16.            Είπε ένας γέροντας: Εάν πολεμείσαι στο σώμα ή στην καρδιά, από τον πειρασμό της πορνείας, ψάξε να βρεις από πού ξεκίνησε ο πόλεμος και διόρθωσε το. Αν δηλαδή ξεκίνησε από καλοπέραση, από πολύ ύπνο, από περηφάνια ή αν θεωρείς τον εαυτό σου καλύτερο από κάποιον άλλο ή αν κατέκρινες κάποιον που αμάρτησε. Γιατί χωρίς αυτά, δεν πολεμείται ο άνθρωπος από τον πειρασμό της πορνείας.

 

17.            Κάποιος αδελφός ρώτησε έναν γέροντα για τα πάθη τα σωματικά, και ο γέροντας του είπε: Αυτοί είναι που ψάλλουν στο άγαλμα του Ναβουχοδονόσορα. Εάν οι αυλητές[8], δεν εξαπατούσαν τους ανθρώπους, δεν θα προσκυνούσαν το άγαλμα[9]. Έτσι και ο εχθρός, τραγουδάει στην ψυχή με τα πάθη[10], μήπως και μπορέσει να τη ρίξει με απάτη στα σωματικά πάθη.  

 

18.            Ένας αδελφός είπε σε κάποιον γέροντα: Τι να κάνω πάτερ, ο ρυπαρός λογισμός με σκοτώνει. Κι ο γέροντας του λέει: Η μητέρα όταν θέλει να ξεκόψει το παιδί από το θηλασμό, βάζει στο μαστό της σκίλλα[11]. Έρχεται το παιδάκι κατά την συνήθειά του να θηλάσει και από την πίκρα που έχει ο μαστός απομακρύνεται. Και συ λοιπόν βάλε σκίλλα. Τον ρωτάει ο αδελφός: Και ποια είναι η σκίλλα που πρέπει να βάλω; Τη μνήμη του θανάτου και των βασάνων στον άλλον κόσμο, απαντά ο γέροντας.

---

[1] Παροιμ. (4, 23)

[2] Α’. Βασ. (17, 35)

[3] Α’. Ιωα. (3, 3)

[4] Ψαλ. (124, 1)

[5] Είναι ένα από τα πρώιμα δείγματα χρήσεως της μονολόγιστης ευχής

[6] Ψαλ. (57, 5-6)

[7] Φυτό πάπυρος: Βύβλος

[8] Αυλητές: Λέγονται αυτοί που έπαιζαν αυλό, πνευστό μουσικό όργανο.

[9] Δαν. (3, 4-7)

[10] Με την ηδονή δηλαδή και γενικά με τα απολαυστικά πράγματα.

[11] Σκίλλα: Πρόκειται για φυτό του οποίο ο βολβός έχει γεύση πικρή.

22. ΠΕΡΙ 12 ΑΝΑΧΩΡΗΤΩΝ

 

1.               Ένας Γέροντας είπε ότι υπήρχε κάποιος αναχωρητής που κατοικούσε στην πιο βαθιά έρημο από αρκετά χρόνια και είχε αποκτήσει χάρισμα διορατικό ώστε να συναναστρέφεται με τους αγγέλους. Και συνέβη το εξής: Δύο αδελφοί μοναχοί άκουσαν τα σχετικά με αυτόν και είχαν την επιθυμία να τον γνωρίσουν και να ωφεληθούν. Βγήκαν από τα κελιά τους και πήγαιναν προς αυτόν με εμπιστοσύνη στην καρδιά. Και αναζητούσαν τον δούλο του Θεού στην έρημο.

Ύστερα από μερικές μέρες πλησίασαν στη σπηλιά του γέροντα. Από μακριά βλέπουν κάποιον σαν άνθρωπο ντυμένο στα λευκά να στέκεται πάνω σε ένα από τους λόφους που ήταν κοντά στον Όσιο, σε απόσταση περίπου τριών σημείων. Τους φώναξε: Αδελφοί, αδελφοί. Αυτοί τον ρώτησαν: Ποιος είσαι και τι θέλεις; Να πείτε, τους αποκρίθηκε, στον αββά εκείνο που θα συναντήσετε: Θυμήσου αυτό που σε παρακάλεσα. Οι αδελφοί ήρθαν, βρήκαν τον Γέροντα τον χαιρέτησαν και πέφτοντας στα πόδια του παρακαλούσαν να ακούσουν από το στόμα του λόγου σωτηρίας. Πράγματι, διδάχτηκαν από αυτόν και ωφελήθηκαν πολύ.

Του μίλησαν και για τον άνθρωπο που είδαν καθώς έρχονταν και την παράκληση του. Ο γέροντας κατάλαβε, ποιος ήταν, αλλά προσποιούνταν ότι δεν τον ήξερε. Μάλιστα έλεγε: Κανένας άλλος άνθρωπος δεν κατοικεί εδώ. Οι αδελφοί όμως βάζοντας συνέχεια μετάνοιες και αγκαλιάζοντας τα πόδια τον υποχρέωναν να πει, ποιος ήταν αυτός που είδαν.

Ο γέροντας τους σήκωσε όρθιους και τους είπε: Δώστε μου τον λόγο σας ότι δεν θα μιλήσετε επαινετικά σε κανένα για μένα σαν για κάποιον Άγιο, μέχρι να φύγω στον Κύριο, και τότε θα σας μιλήσω καθαρά για την υπόθεση. Εκείνοι έκαναν όπως τους ζήτησε. Τους λέει λοιπόν: Αυτός που έχετε δει ντυμένο στα λευκά, είναι Άγγελος Κυρίου που ήρθε εδώ και παρακαλεί εμένα τον αδύναμο και μου λέει: Ικέτευσε τον Κύριο για μένα, να ξαναγυρίσω στον τόπο μου, γιατί έχει πια συμπληρωθεί η προθεσμία που ορίσθηκε σε βάρος μου από το Θεό. Στην ερώτηση μου: Ποια είναι η αιτία της ποινής σου; Απάντησε: Συνέβη σε μία επαρχιακή πόλη, πολλοί άνθρωποι να παροργίζουν το Θεό με τις αμαρτίες τους για μεγάλο χρονικό διάστημα και με έστειλε να τους παιδεύσω με ευσπλαχνία. Εγώ όμως όταν τους είδα πολύ να ασεβούν, τους επέβαλα μεγαλύτερο παιδεμό, με αποτέλεσμα πολλοί να εξοντωθούν. Για αυτό μου επιβληθεί η απομάκρυνση μου, από προσώπου του Θεού που μου είχε αναθέσει την αποστολή.

Όταν του είπα “και πως είμαι άξιος να παρακαλέσω τον Θεό για ένα Άγγελο” εκείνος είπε: Αν δεν ήξερα ότι ο Θεός δέχεται την προσευχή των γνήσιων δούλων του, δεν θα ερχόμουν και δεν θα σε ενοχλούσα. Εγώ αναλογίστηκα εκείνη τη στιγμή το αμέτρητο έλεος του Κυρίου και την άπειρη αγάπη Του προς τον άνθρωπο, που τον έκανε άξιο να μιλάει μαζί του και να τον βλέπει, επίσης οι άγγελοι του να υπηρετούν τους ανθρώπους και να έχουν επαφή μαζί τους, όπως έχει γίνει με τους μακάριους δούλους του Ζαχαρία και Κορνήλιο και τον Προφήτη Ηλία και τους άλλους Αγίους. Ένιωσα κατάπληξη με αυτά και δόξασα την ευπσλαχνία του.

Μετά από το περιστατικό αυτό ο τρισμακάριστος πατέρας μας αναπαύτηκε. Οι αδελφοί τον έθαψαν τιμητικά με ύμνους και προσευχές. Και εμείς ας επιδιώξουμε να μιμηθούμε τις αρετές αυτού του γέροντα με τη δύναμη του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, που θέλει όλοι οι άνθρωποι να σωθούν και να φτάσουν στην επίγνωση της αλήθειας τους.

 

2.               Κάποτε δύο κατά σάρκα αδελφοί συμφώνησαν να γίνουν μοναχοί. Μόλις πραγματοποίησαν την επιθυμία τους, έκριναν πως θα ήταν καλό να χτίσουν δύο κελιά σε απόσταση το ένα από το άλλο και καθένας τους να φύγει και να μονάσει μόνος του για να πετύχει την ησυχαστική ζωή. Για πολλά χρόνια δεν είδε ο ένας τον άλλον, επειδή δεν έβγαιναν από το κελί. Συνέβη όμως ο ένας να αρρωστήσει κι ήρθαν οι πατέρες να τον επισκεφτούν. Τον βρήκαν να χάνει τις αισθήσεις του και πάλι να συνέρχεται. Τον ρώτησαν: Τι είδες; Είδα αγγέλους, απάντησε, να έρχονται. Και πήραν εμένα και τον αδελφό μου και μας πήγαν στον ουρανό. Μας συνάντησαν εχθρικές δυνάμεις, αλλά δεν κυριάρχησαν επάνω μας. Όταν τις προσπεράσαμε, άρχισαν να λένε: Μεγάλη παρρησία έχει η αγνότητα. Αυτό είπε και κοιμήθηκε. Οι πατέρες μόλις το είδα αυτό, έστειλαν ένα μοναχό να κάνει γνωστό στον αδελφό του ότι αναπαύτηκε. Και όταν πήγε, βρήκε και εκείνον αναπαυμένο. Θαύμασαν και δόξασαν το Θεό.

 

3.               Ο επίσκοπος μιας περιοχής έφυγε από τη ζωή. Οι κάτοικοι ήρθαν στον αρχιεπίσκοπο και του ζητούσαν να τους χειροτονήσει επίσκοπο στη θέση αυτού που έφυγε. Ο αρχιεπίσκοπος τους είπε: Φέρτε μου αυτόν που ξέρετε ότι είναι ικανός να ποιμάνει το ποίμνιό του Χριστού και εγώ χειροτονώ. Και εκείνοι είπαν: Δεν έχουμε παρά εκείνον, που ο άγγελος σου θα μας δώσει. Είσαστε όλοι εδώ; τους ρώτησε ο αρχιεπίσκοπος. Απάντησαν: Όχι. Πηγαίνετε, τους λέει, συγκεντρωθείτε όλοι και ελάτε σε μένα, ώστε με τη συμφωνία όλων να γίνει επίσκοπος αυτός που θα ψηφίσετε.

Πήγαν συναθροίστηκαν και γύρισαν όλοι, παρακαλώντας να τους χειροτονηθεί ο επίσκοπος. Τους είπε: Δείξτε μου εκείνον για τον οποίον έχετε πληροφορία και τον χειροτονώ. Δεν έχουμε, είπαν, εμείς παρά αυτόν που θα μας χαρίσει ο άγγελος σου. Τους ρώτησε τότε Είσαστε όλοι εδώ; Όλοι εδώ είμαστε, απάντησαν. Ξαναρωτά ο αρχιεπίσκοπος: Κανένας σας δεν έχει παραληφθεί; Κανένας δεν έμεινε πίσω παρά αυτός που κρατάει το γαϊδουράκι του άρχοντα μας. Τους ρωτάει ο αρχιεπίσκοπος: Θα μείνετε ευχαριστημένοι αν σας δώσω εκείνον που εμένα με αναπαύει; Απαντούν: Μένουμε ικανοποιημένοι. Ο αρχιεπίσκοπος κάλεσε τότε εκείνο που είχε το γαϊδουράκι του αρχηγού και αυτόν χειροτόνησε επίσκοπο. Τον πήραν και με πολύ μεγάλη χαρά σήκωσαν τις άγκυρες και έπλευσαν για τη χώρα τους.

Μετά από λίγο, συνέβη στη χώρα τους να γίνει μεγάλη ανομβρία και αυτός που έγινε επίσκοπος παρακάλεσε τον Θεό να βρέξει. Ο Θεός του είπε: Πήγαινε σε αυτήν εδώ την πύλη της πόλης πολύ πρωί και όποιον δεις να έρχεται πρώτος, αυτόν κράτησε τον να προσευχηθεί, και έρχεται η βροχή. Έκανε όπως του είπε. Πήγε με τους κληρικούς του και κάθισε και να ερχόταν ένας γέροντας Αιθίοπας κουβαλώντας φορτίο από ξύλα, για να τα πουλήσει στην πόλη. Σηκώθηκε τότε ο  επίσκοπος και τον σταμάτησε. Ο γέροντας αμέσως άφησε κάτω το φορτίο με τα ξύλα. Ο επίσκοπος τον παρακάλεσε, ευχήσου να έρθει βροχή. Προσευχήθηκε και να, αμέσως ήρθε η βροχή σαν από τους καταρράκτες του ουρανού και αν δεν προσευχόταν πάλι δεν θα σταματούσε η βροχή. Ο επίσκοπος τότε τον παρακάλεσε να δείξει αγάπη και να εξιστορήσει τη ζωή του για να ωφεληθεί αυτός και οι κληρικοί του ως παράδειγμα. Ο γέροντας είπε: Συγχώρεσέ με, Δέσποτα. Να, καθώς με βλέπεις, βγαίνω έξω και κόβω για μένα το μικρό φορτίο από ξύλα, και μπαίνω στην πόλη και το πουλώ. Και περισσότερο από τα δύο ψωμιά που τρώω, δεν έχω. Κοιμάμαι στην εκκλησία. Την άλλη μέρα πάλι βγαίνω και κάνω το ίδιο. Αν έχει κακοκαιρία μία ή δύο μέρες, μένω νηστικός, μέχρι να καλοσυνέψει πάλι ο καιρός και να μπορέσω να βγω και να κόψω. Ωφελημένος ο επίσκοπος με τους κληρικούς του, δόξασε το Θεό. Σε εκείνο είπαν: Αληθινά, εσύ εκτέλεσες τέλεια τον λόγο της Γραφής: Ξένος κάτοικος είμαι στη γη.

 

4.               Κάποιος από τους πατέρες παρακάλεσε τον Θεό να τον πληροφορήσει σε ποια μέτρα έφτασε. Ο Θεός του αποκάλυψε, στο τάδε κοινόβιο υπάρχει κάποιος αδελφός καλύτερος από αυτόν. Ο γέροντας σηκώθηκε και πήγε στο κοινόβιο. Ο Ηγούμενος τον δέχτηκε με χαρά γιατί ήταν μεγάλος και ονομαστός. Ο γέροντας του είπε: Θέλω να δω όλους τους αδελφούς και να τους χαιρετήσω. Ο Ηγούμενος έδωσε εντολή και ήρθαν οι αδελφοί, αλλά δεν ήρθε εκείνος για τον οποίον είχε την πληροφορία ο γέροντας.

Ο γέροντας πήρε τον λόγο και ρώτησε, αν υπάρχει άλλος αδελφός. Ναι, απαντούν, αλλά είναι σαλός και ασχολείται με τον κήπο. Λέει ο γέροντας: Καλέστε τον για τον κάλεσα. Μόλις τον είδε ο γέροντας, σηκώθηκε και τον ασπάστηκε. Έπειτα τον πήρε ιδιαιτέρως και του είπε: Φανέρωσέ μου ποια είναι η εργασία σου. Εκείνος αποκρίθηκε: Εγώ είμαι ένας σαλός. Ο γέροντας όμως τον παρακάλεσε πολύ, και τότε του είπε: Ο αββάς βάζει στο κελί μου μαζί με εμένα το βόδι που γυρίζει το μαγγανοπήγαδο, και κείνο κάθε φορά κόβει τα σχοινιά της ψάθας που έχω ως εργόχειρο. Τριάντα χρόνια το υπομένω αυτό και ποτέ δεν επέτρεψα στο λογισμό μου να έχω κάτι εναντίον του αββά μου ούτε το βόδι έδειρα ποτέ, αλλά μακροθυμώντας πάλι έπλεκα τα σχοινιά και ευχαριστούσα τον Θεό.

Ακούγοντας το ο γέροντας θαύμασε, γιατί αυτό φανέρωσε και την υπόλοιπη εργασία αυτού του αδελφού.  

 

5.               Κάποτε ενώ έμενε στο κελί του κάποιους από τους πατέρες, ήρθε ένας δαίμονας και μπήκε στον χώρο που είχε για τον ύπνο του ο γέροντας και αποστήθισε τους αριθμούς των βιβλίων. Έχασε όμως την υπομονή του και μετασχηματίστηκε σε φτωχό και βγήκε να πάει στον γέροντα, κουτσαίνοντας και κρατώντας ραβδί και καλαθάκι. Τον ρωτάει ο γέροντας: Ξέρεις τι αποστήθισες; Ναι, είπε, την Παλαιά Διαθήκη. Tην Καινή δεν την γνωρίζετε; ρωτάει ο γέροντας. Μόλις ο δαίμονας άκουσε την Καινή έγινε άφαντος.

 

6.               Ένας γέροντας έλεγε ότι δεν πρέπει κανείς να μέριμνα για τίποτα παρά μόνο για τον φόβο του Θεού. Και προσθέτετε: Και αν αναγκαστώ να φροντίσω για γήινη ανάγκη, ποτέ δεν την σκέφτομαι πριν από την ώρα της.  

21. ΠΕΡΙ ΔΙΑΛΕΞΕΩΝ ΓΕΡΟΝΤΩΝ

 

1.               Πώς πρέπει να είναι ο μοναχός στο κελί;

Να απέχει από τη γνώση των πολλών πραγμάτων, ώστε, καθώς ο λογισμός μένει ελεύθερος από τα διάφορα να κατοικήσει η γνώση του Κυρίου.

 

2.      Αν ένας αδελφός βγει για διακόνημα και στον δρόμο τον συναντήσει μία γυναίκα πως μπορεί να αποφύγει τον πόλεμο της πορνείας;

Τον πόλεμο δεν μπορεί να τον αποφύγει! Την πράξη μπορεί να ξεφύγει, αν την ώρα της συνάντησης σιωπήσει. όπως το πυρέκβολο (τσακμάκι) όταν συγκρουστεί με το θειάφι, βγάζει φωτιά. Έτσι η ομιλία της γυναίκας όταν συναντάται με του άνδρα προκαλεί την αμαρτία.

 

3.               Με ποιο λογισμό έρχεται η πορνεία στον άνθρωπο;

Ούτε ένας δρόμος, ούτε δύο, ούτε 5, ούτε 10, είναι αρκετοί για την πορνεία. Γιατί όλοι οι λογισμοί που προέρχονται από τον διάβολο έχουν κρυμμένη την πορνεία.

 

4.               Είναι καλό να αποκτήσει κανείς δύο χιτώνες;

Απέκτησε δύο χιτώνες. Το κακό, που λερώνει όλο το σώμα, να μην αποκτήσεις. Η ψυχή άλλωστε δεν το χρειάζεται το κακό, ενώ το σώμα έχει ανάγκη να προστατεύεται με τα ενδύματα. Αν λοιπόν έχουμε τα απαραίτητα και αυτά που επαρκούν στις ανάγκες μας, με αυτά ας είμαστε ικανοποιημένοι[1].

 

5.               Πώς πρέπει να γίνεται το έργο της ψαλμωδίας και ποιο είναι το μέτρο της νηστείας;

Τίποτε παραπάνω από αυτό που έχει οριστεί, γιατί πολλοί θέλοντας το παραπάνω, ύστερα ούτε το λίγο μπόρεσαν να εκτελέσουν.

 

6.               Εάν με σκανδαλίσει ο αδελφός με συμβουλεύεις να του βάλω μετάνοια;

Βάλε του μετάνοια και ξέκοψε από αυτόν έχουμε τον αββά Αρσένιο που λέει, με όλους να έχεις αγάπη και από όλους να βρίσκεσαι σε απόσταση.

 

7.               Τι σημασία έχει για τον άνθρωπο το να προσφέρει ευχαριστήριο δώρο στην εκκλησία;

Αυτό το πράγμα είναι θησαυρός φυλαγμένος μπροστά στον Θεό. Ότι βάζεις εδώ αμέσως πηγαίνει επάνω.

 

8.               Έχω επιθυμία να μαρτυρήσω για τον Θεό!

Αν σε ώρα δύσκολη υπομείνει κάνεις τον πλησίον, αυτό είναι ίσο με το καμίνι των τριών Παίδων[2].

 

9.               Γιατί η πορνεία ενοχλεί τον άνθρωπο;

Επειδή ο διάβολος γνωρίζει ότι η πορνεία μας αποξενώνει από το πνεύμα το Άγιο, καθώς ακούει τον Κύριο που λέει, δεν θα παραμείνει το Πνεύμα μου σε αυτούς τους ανθρώπους γιατί αυτοί είναι σάρκες[3].

 

10.            Πως οφείλει να διώχνει ο νους τους πονηρούς λογισμούς;

Είναι εντελώς αδύνατο από μόνος του να το κάνει αυτό ούτε έχει τέτοια δύναμη. Αλλά κι αν η ψυχή πέσει σε λογισμούς αμέσως οφείλει να καταφύγει σε Αυτόν που την έπλασε, ικετεύοντας Τον και Εκείνος τους διαλύει σαν κερί, γιατί ο Θεός μας είναι φωτιά που κατακαίει[4].

 

11.       Αν έρθει λογισμός κενοδοξίας ότι κατόρθωσες αρετή, δεν οφείλει να τον αντικρούσει ο λογισμός;

Οποιαδήποτε ώρα κανείς αντιλέγει στον λογισμό, αμέσως o λογισμός γίνεται πιο ισχυρός και πιο ορμητικός. Εκείνος με την αντιλογία του βρίσκεται σε πλεονεκτικότερη θέση από σένα. Επιπλέον το Πνεύμα το Άγιον δεν σε βοηθάει και τόσο, γιατί παρουσιάζεσαι σαν να καυχιέσαι, ότι δηλαδή μπορώ εγώ να τα βγάλω πέρα με τα πάθη. Όπως εκείνος που έχει πνευματικό πατέρα, στον πατέρα τα αναθέτει και είναι αμέριμνος για όλα και ούτε νοιάζεται πια τι λόγο θα δώσει και στον Θεό, έτσι και εκείνος που παρέδωσε τον εαυτόν του στον Θεό, δεν πρέπει να έχει καθόλου φροντίδα για τον λογισμό ή να αντιπαραταχθεί στον λογισμό ή γενικά να μην τον αφήσει να μπει μέσα του. Αν γίνει και μπει, σύρε τον πάνω στον Πατέρα σου και πες στον λογισμό: Εγώ δεν έχω τίποτα με σένα, να ο Πατέρας μου, αυτός ξέρει. Κι  επίμονα τράβα τον επάνω, οπότε σ’ αφήνει στα μισά του δρόμου και φεύγει, γιατί δεν μπορεί να ‘ρθεί μαζί σου σε Εκείνον, ούτε να σταθεί μπροστά Του. Απ’ αυτήν εργασία ανώτερη και πιο αμέριμνη, δεν υπάρχει σε όλη την Εκκλησία!

 

12.       Με ποιο τρόπο οφείλει να έχει το νου του στη θεωρία αυτός που την διδάχθηκε;

Όπως μας διδάσκουν οι θείες Γραφές: Ο Δανιήλ Τον θεώρησε ως τον Παλαιό των ημερών[5], ο Ιεζεκιήλ πάνω σε χερουβικό άρμα[6], ο Ησαΐας πάνω σε θρόνο ψηλό και μεγαλόπρεπο[7], ο Μωυσής πρόσμενε καρτερικά τον αόρατο ωσάν να τον έβλεπε[8].

 

13.            Πώς μπορεί ο νους να θεωρεί αυτό ποτέ δεν είδε;

Ποτέ δεν είδες βασιλιάς στο θρόνο του, όπως παρουσιάζεται σε πίνακες;

 

14.            Και οφείλει ο νους να αναπαριστά τη Θεότητα;

15.    Δεν είναι καλύτερο να την αναπαριστά και να μην δίνει συγκατάθεση στους ακάθαρτους λογισμούς;

 

16.            Αυτό δεν προκαλεί σάλεμα του νου;

Γενικά καθόλου δεν προκαλεί, αν κάνεις αγωνίζεται αληθινά. Έλεγε ακόμη και αυτό: Πέρασε όλη η εβδομάδα και δεν θυμήθηκα άνθρωπο. Άλλος είπε: Κάποτε περπατούσα στο δρόμο και είδα δύο άγγελοι να περπατούν μαζί μου, από τη μία πλευρά και από την άλλη, και δεν έστρεψα την προσοχή μου σε αυτούς.

 

17.            Γιατί δεν τους πρόσεξες;

Επειδή έχει γράφει ότι: Ούτε Άγγελος, ούτε πνεύμα, δεν μπορεί να μας χωρίσει από την αγάπη του Χριστού[9].

 

18.            Πάντοτε ο νους μπορεί να θεωρεί;

Αν και όχι πάντοτε, όμως όταν ο λογισμός τυραννιέται από τα πάθη, ας μην καθυστερεί να καταφεύγει στον Θεό δια της θεωρίας και προσευχής. Σου λέω ότι, αν ο λογισμός φτάσει στην τελειότητα ως προς αυτό, είναι πιο εύκολο να μετακινήσεις ένα βουνό, παρά να κατέβει από κει ο λογισμός. Όπως δηλαδή ένας κατάδικος φυλακισμένος στο σκοτάδι, όταν απολυθεί και δει το φως, δεν θέλει πια να θυμάται το σκοτάδι, έτσι και ο λογισμός, όταν αρχίζει να βλέπει το δικό του φως. Έλεγε κάποιος από τους πατέρες: Κάποτε, θέλοντας να δοκιμάσω τον λογισμό μου, άραγε θα περιπλανηθεί, αν τον εξαπολύσω στον κόσμο, τον άφησα ελεύθερο. Στάθηκε εκεί που ήταν, μην ξέροντας πού να πάει, μέχρις ότου πάλι τον πήρα επάνω. Γιατί ήξερε ότι αν πήγαινε να περιτριγυρίζει, έπειτα εγώ θα τον χαλιναγωγούσα. Αυτήν την εργασία την πραγματοποιεί με επιτυχία η ησυχαστική ζωή,  όταν συνοδεύεται με ταπείνωση και προσευχή. Διότι η αδιάκοπη προσευχή, που γίνεται με ταπείνωση, γρήγορα φέρνει το νου σε επιτυχία.

 

19.          Πως μπορεί κανείς πάντοτε να προσεύχεται; Γιατί το σώμα παρουσιάζει αδυναμία προκειμένου να προσευχηθεί;

Προσευχή δεν λέγεται μόνο το να στέκεται κάνεις την ώρα προσευχής και να προσεύχεται, αλλά το να προσεύχεται πάντοτε!

 

20.            Πώς πάντοτε;

21.            Είτε τρως, είτε πίνεις, είτε περπατάς σε δρόμο, είτε κάποιο έργο κάνεις, να μην αφήνεις την προσευχή.

 

22.            Εάν ένας συνομιλεί με κάποιον, πως μπορεί να πραγματοποιήσει το να προσεύχεται πάντοτε;

Για αυτό είπε ο Απόστολος, με κάθε προσευχή και δέηση. Έτσι, όταν δεν είσαι ελεύθερος να προσευχηθείς, καθώς συναναστρέφεσαι με άλλον, να προσεύχεσαι με δέηση[10].

 

23.            Ρωτήθηκε ο άγιος πατέρας μας Αθανάσιος ο επίσκοπος της Αλεξάνδρειας, πως είναι ίσως ο Υιός με τον Πατέρα;

Και αποκρίθηκε: Όπως η όραση ενεργείται από δύο μάτια.

 

24.            Έλεγε πάλι ότι, αν θέλει ο Θεός να δείξει το έλεος του σε μία ψυχή, κι αυτή ξεφεύγει από την κανονική πορεία και δεν δέχεται, αλλά κάνει το θέλημα της, επιτρέπει ο Θεός να πάθει εκείνα που δεν θέλει, ώστε με αυτόν τον τρόπο να Τον επιζητήσει.

 

25.            Τον ρώτησαν, τι είναι φιλαργυρία;

Και απάντησε, το να μην εμπιστεύεσαι στον Θεό ότι έχει τη φροντίδα σου, να μην ελπίζεις στις υποσχέσεις του Θεού και να θέλεις να φαίνεσαι σπουδαίος.

 

26.            Ρωτήθηκε πάλι: Τι είναι η οργή;

Και απάντησε: Φιλονικία, ψέμα και έλλειψη γνώσης.

 

27.            Ο αββάς Λογγίνος είπε στον Ακάκιο: Η γυναίκα τότε καταλαβαίνει ότι έχει συλλάβει, όταν σταματήσει το αίμα της. Έτσι και η ψυχή τότε ξέρει ότι έχει συλλάβει Πνεύμα Άγιο! Όταν σταματήσουν τα πάθη τα χαμηλά που ρέουν απ’ αυτήν. Όσο καιρό περιπλέκεται σε αυτά, πώς μπορεί να υπερηφανεύεται σαν να είναι τάχα απαθής; Δώσε αίμα και πάρε πνεύμα!

 

28.            Είπε ο αββάς Ποιμήν πάλι για τους δούλους του Σεμεΐ[11], ότι συμβολίζουν την ύλη και την αυτοδικαίωση, διότι αυτά είναι που οδηγούν στον θάνατο εκείνον που τα απέκτησε.

 

29.            Είπε πάλι, ότι πολλές φορές η απουσία της ντροπής και του φόβου, φέρνουν την αμαρτία.

 

30.            Είπε πάλι, αν εκούσια θελήσεις να παρακούσεις τις εντολές του Θεού, θα βρεις τον διάβολο να σε βοηθάει στην πτώση.

 

31.            Είπε γέροντας: Η αμεριμνησία, η σιωπή και η μυστική εσωτερική μελέτη γεννούν την αγνότητα.

 

32.            Είπε γέροντας: Τον τεμπέλη και τον ακαμάτη, δεν τους θέλει ο Θεός.

 

33.            Άλλος γέροντας είπε: Δώσε διάθεση και θα πάρεις δύναμη!

 

34.            Άλλος είπε: Η αχαριστία μεσιτεύει για χάρη της αδυναμίας ενώπιον του Θεού.

 

35.         Ένας γέροντας είπε: Όπως ο κασσίτερος αφού μαυρίσει πάλι γίνεται λαμπερός, έτσι και αυτοί που πιστεύουν, κι αν μαυρίζουν καθώς αμαρτάνουν, πάλι λαμπρύνονται όταν μετανοούν, γι’ αυτόν τον λόγο ίσως η πίστη παρομοιάστηκε με κασσίτερο.

---

[1] Α’ Τιμ. (6, 8)

[2] Δαν. (3, 12)

[3] Γεν. (6, 3)

[4] Εβρ. (12, 29)

[5] Δαν. (7, 13-14)

[6] Ιεζ. (1, 2)

[7] Ησα. (6, 1)

[8] Εβρ. (11, 27)

[9] Ρωμ. (8, 38-39)

[10] Να προσεύχεσαι με δέηση: Το νόημα εδώ είναι μάλλον ότι η ψυχή η κατανενυγμένη έχει πάντοτε στάση προσευχής, είτε εργάζεται, είτει ομιλεί, είτε ακόμη κι όταν κοιμάται, κατά το: Εγώ καθεύδω και η καρδιά μου αγρυπνεί (Άσμα ασμάτων 5, 2). Έτσι όσο κι αν είναι απασχολημένος ο νους σε άλλο αντικείμενο, η ψυχή κάνει εν σιωπή το έργο της.

[11] Γ’ Βασι. (2, 36-46). Ο Σεμεΐ βγαίνοντας από την Ιερουσαλήμ, όπου ήταν περιορισμένος, για να πιάσει δυο δούλους του δραπέτες, τιμωρήθηκε από τον βασιλιά Σολομώντα με θάνατο.