4. ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΤΥΡΙΝΗΣ

ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ ΚΥΡΙΑΚΗΣ: ΜΑΤΘ. 6 (14-21)

«…Ἐὰν γὰρ ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, ἀφήσει καὶ ὑμῖν ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος· ἐὰν δὲ μὴ ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, οὐδὲ ὁ πατὴρ ὑμῶν ἀφήσει τὰ παραπτώματα ὑμῶν.

Ὃταν δὲ νηστεύητε, μὴ γίνεσθε ὥσπερ οἱ ὑποκριταὶ σκυθρωποί· ἀφανίζουσι γὰρ τὰ πρόσωπα αὐτῶν ὅπως φανῶσι τοῖς ἀνθρώποις νηστεύοντες· ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι ἀπέχουσι τὸν μισθὸν αὐτῶν. σὺ δὲ νηστεύων ἄλειψαί σου τὴν κεφαλὴν καὶ τὸ πρόσωπόν σου νίψαι, ὅπως μὴ φανῇς τοῖς ἀνθρώποις νηστεύων, ἀλλὰ τῷ πατρί σου τῷ ἐν τῷ κρυπτῷ, καὶ ὁ πατήρ σου ὁ βλέπων ἐν τῷ κρυπτῷ ἀποδώσει σοι ἐν τῷ φανερῷ. 

Μὴ θησαυρίζετε ὑμῖν θησαυροὺς ἐπὶ τῆς γῆς, ὅπου σὴς καὶ βρῶσις ἀφανίζει, καὶ ὅπου κλέπται διαρύσσουσι καὶ κλέπτουσι· θησαυρίζετε δὲ ὑμῖν θησαυροὺς ἐν οὐρανῷ, ὅπου οὔτε σὴς οὔτε βρῶσις ἀφανίζει, καὶ ὅπου κλέπται οὐ διορύσσουσιν οὐδὲ κλέπτουσιν· ὅπου γάρ ἐστιν ὁ θησαυρὸς ὑμῶν, ἐκεῖ ἔσται καὶ ἡ καρδία ὑμῶν…».

Με το σημερινό Ευαγγέλιο, της Κυριακής της Τυροφάγου, η αγία μας Εκκλησία μας εισάγει στον σταυροαναστάσιμο τρόπο ζωής της αγίας και μεγάλης Τεσσαρακοστής.

Όλα τα μέσα που μας προσφέρονται αυτή την περίοδο έχουν σκοπό να μας βοηθήσουν να γίνουμε κοινωνοί στα παθήματα του Κυρίου μας, να μας βοηθήσουν να σηκώσουμε το δικό μας σταυρό – ο καθένας μας στα πλαίσια των αντοχών του και δυνατοτήτων του – έτσι ώστε ακόμα και στο ελάχιστο βαθμό να γίνουμε μιμητές Χριστού.

Ο Χριστό μας έγινε νέος Αδάμ, αλλά ακολούθησε αντίθετο τρόπο ζωής από τον πρώτο! Υπακούοντας στο θέλημα του Πατρός Του και μένοντας απόλυτα αναμάρτητος, αποδέχθηκε εκούσια την έσχατη συνέπεια της πτώσεώς μας, και μέσω του σταυρικού θανάτου, την πτώση μας την ξανάκανε ζωή και ανάσταση. Διάλυσε το κράτος του Άδη «…θανάτω θάνατον πατήσας…» κατακρίνοντας «εν τη σαρκί του» την αμαρτία της παρακοής μας, που έφερε τον θάνατο. Έτσι έσωσε τον άνθρωπο, γιατί πέτυχε τον προορισμό για τον οποίο πλάστηκε, να ‘ναι «εικόνα» και «δόξα» του Θεού.

Η αγία μας Εκκλησία, καλεί άπαντες την περίοδο αυτή, αν θέλουμε να επιστρέψουμε στον Παράδεισο της υπακοής και της αγαπητικής σχέσης και κοινωνίας με το Θεό, να συμμορφωθούμε μιμούμενοι τον σταυρικό τρόπο ζωής του Κυρίου μας.

Τα μέσα για να υπάρξουμε μιμητές Χριστού, μας τα καθορίζει το σημερινό Ευαγγέλιο. Αυτά είναι η νηστεία, η εγκράτεια των επιθυμιών, η συγχωρητικότητα, η υπέρβαση των επίγειων θησαυρών (που φθείρονται και αφανίζονται). Όλα αυτά πρέπει πάντοτε να γίνονται με προσευχή, με τη συμμετοχή στα Μυστήρια και τις Εκκλησιαστικές ακολουθίες, έτσι ώστε να λειτουργήσει η Χάρη του Θεού μέσα μας, να αναγνωρίσουμε τα πάθη μας, να αξιωθούμε να σταυρώσουμε τον «παλαιόν άνθρωπο» και στη θέση του να βάλουμε τον «ανακαινισμένον». Σιγά σιγά τότε, με το πέρασμα του χρόνου και τη συμβολή της θείας Χάριτος, να περιορίσουμε τις αυτόνομες ενέργειες της σαρκικής φύσης μας, που ικανοποιούν το «φρόνημα της σαρκός», που αυτό θα μας οδηγήσει «εκ του θανάτου εις την ζωήν». Αυτή είναι η «δια βίου» μετάνοια των Αγίων, που έζησαν σταυρικά, ώστε να έχουν «κοινωνία ζωής» με το Χριστό.

Το σημερινό Ευαγγέλιο είναι μια προτροπή, να καταβάλουμε τις αντιστάσεις του ανθρώπου της πτώσεως. Είναι μια υπόδειξη, πως ο άνθρωπος θα σταυρώσει τον «παλιό άνθρωπο» και να γίνει καινούριος. Τρία σημεία υποδεικνύει το σημερινό Ευαγγέλιο και είναι:

1. Η συγχωρητικότητα

Το πρώτο σημείο της σταυροαναστάσιμης πορείας μας, είναι η συγχωρητικότητα στους «οφειλέτες» μας, σ’ αυτούς που μας αδίκησαν ή συνεχίζουν να μας αδικούν. Σ΄ αυτούς που μας απαξιούν και μας κατηγορούν καθημερινά με την αδιάλλακτη στάση τους, δυσχεραίνοντας τον αγώνα μας, στην εν Χριστώ ανάβαση.

Η συγχώρεση των δικών μας αμαρτιών περνά μέσα από τον αδερφό μας. Ο Χριστός μας αποκαλύπτει τον πιο σύντομο δρόμο, για να δεχθούμε συγχώρεση από το Θεό. Αν δείξουμε αγάπη και συγχώρεση στα σφάλματα του αδερφού μας, αποκτούμε παρρησία και αγάπη ενώπιον του Θεού, όταν προσευχόμαστε και ζητούμε να συγχωρήσει και τις δικές μας αμαρτίες. Σ΄ αυτή την περίπτωση μπορούμε να Του πούμε: «…ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφήκαμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν… ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφειλήματα ἡμῶν…» δηλ. όπως εμείς αφήσαμε τα παραπτώματα των ετέρων αδερφών μας, άφησε Κύριε Πατέρα μου και τα δικά μου πταίσματα. Όταν η καρδία είναι φωτεινή από το φως το συμφιλίωσης με τους αδερφούς μας, πετυχαίνει τη χάρη των καλών για τα οποία μια ψυχή προσεύχεται. Η συγχώρεση του αδερφού μας, μας βοηθάει και στο έργο της προσευχής και μάλιστα της καρδιακής, που επιτείνεται την περίοδο αυτή, όπως δείχνουν και οι αυξημένες ιερές ακολουθίες της αγίας μας Εκκλησίας.

Ο καθαρός νους αμιλλάται τους αγίους αγγέλους, στο έργο της δοξολογίας του Θεού. Βλέπει τα καθαρά τα «κεκρυμμένα μυστήρια εν ταις Γραφαίς».

Όταν σκεφτόμαστε το κακό που μας έκανε ο αδερφός μας, ο νους μας αντί να ανεβαίνει στο Θεό, σχολιάζει διαρκώς την κακία του αδερφού. Μην αφήνετε φίλοι μου, να φωλιάζει μέσα σας το κακό. Όταν κάποιος σας αδικήσει, όταν κάποιος σας κοροϊδέψει, προσευχηθείτε γι’ αυτόν, εις «ειρήνη» της ψυχής του, εις έλεος και φωτισμό του. Η συμμόρφωση με αυτόν τον κανόνα είναι δύσκολη, πραγματικός σταυρός, αντιστέκεται η έκπτωτη φύση μας, που κυριαρχείται από φιλαυτία, εγωκεντρισμό, σκληρότητα, μνησικακία, με τη «δικαιοσύνη», γι’ αυτό και δεν συγχωρεί εύκολα. Τα πάθη αυτά νεκρώνονται με την οδύνη της αγάπης, τον σταυρό της ταπείνωσης και της επιείκειας, για ν’ ακολουθήσει η συγχωρητικότητα.

Και έτσι εκεί που δέσποζε η έχθρα, η μνησικακία, το μίσος κατά του αδερφού μας, τώρα βασιλεύει η αγάπη και η αδελφοσύνη.

2. Η θεάρεστη νηστεία αλλά και ως μέσο ασκήσεως

Το δεύτερο σημείο που ορίζει το σημερινό Ευαγγέλιο είναι η νηστεία.

Όταν νηστεύουμε να «…μὴ γίνεσθε ὥσπερ οἱ ὑποκριταὶ σκυθρωποί, ἀφανίζουσι γὰρ τὰ πρόσωπα αὐτῶν ὅπως φανῶσι τοῖς ἀνθρώποις νηστεύοντες …» (στιχ. 16). Ας μη γινόμαστε όπως το Φαρισαίο που νήστευε και καυχιόταν. Σε τι τον ωφέλησε; Νήστευε και «δις» το Σάββατο, αλλά αυτό δεν το ωφέλησε σε τίποτα. Η νηστεία που αποσκοπεί στην επίδειξη, είναι διαβολική παγίδα, γιατί αυξάνει την περηφάνια και γίνεται ακερδής και επιζήμια.

Ο σταυρός της νέκρωσης (δηλ. της ταπείνωσης), απαιτεί νηστεία αθέατη, «εν κρυπτώ», που αποβλέπει στο Θεό, που βλέπει τα αθέατα.

Στον αγώνα που κάνουμε για αγιασμό, δεν είναι δυνατό να μετέχει μόνο η ψυχή, αλλά και το σώμα. Ο αγιασμός αναφέρεται τον όλο άνθρωπο, «ψυχή τε και σώματι». Και τα δύο κλήθηκαν στον αγιασμό, στη ζωή και τη δόξα του Θεού, του οποίου το Σώμα σταυρώθηκε, αλλά αναστήθηκε και δοξάσθηκε.

Η νηστεία, η προσευχή, η ελεημοσύνη, οι αγρυπνίες, είναι τα μέσα που μας αναγάγουν, που μας υψώνουν, και μας καθιστούν καθ’ ομοίωση με το Θεό.

Ο πεπτωκώς άνθρωπος αρνείται να νηστέψει, γιατί αυτό που θα φάει το καθορίζει εγωιστικά. Αρνείται την υπακοή στην Εκκλησία που την οδηγεί το Άγιο Πνεύμα, «εις πάσαν την αλήθειαν».

Προς τι η νηστεία; Προς τι η στέρηση του φαγητού την στιγμή που ο άνθρωπος πρέπει να καθαριστεί εσωτερικά;

Η νηστεία είναι παράγωγο της υπακοής. Η υπακοή είναι ανώτερη από προσευχή και νηστεία μαζί! Η νηστεία, είναι υπακοή στην αγία μας Εκκλησία, ακόμη και στο απλό θέμα του φαγητού, γιατί με την υπακοή μας, ακολουθούμε το υπόδειγμα υπακοής του Χριστού και μετέχουμε στον σταυρό Του. Δεν είναι το είδος της τροφής η νηστεία, αλλά η υπακοή στην Εκκλησία, που γνωρίζει πόσο τα πάθη τυραννούν τον άνθρωπο και ορίζει τα φάρμακα για τη νέκρωσή τους.

Ο άνθρωπος μέσα στον Παράδεισο, δεν κανονίζει μόνος του τίποτε, ούτε και το είδος της τροφής του. Ο Θεός του ορίζει «…Από παντός ξύλου του εν τω Παραδείσω βρώσει φάγη…» αλλά το τι να μη τρώγει: «…από δε του ξύλου του γιγνώσκειν καλόν και πονηρόν, ου φάγεσθε απ' αυτού…». Η εντολή λοιπόν του Θεού που απέβλεπε;

Στο να συντηρεί ο άνθρωπος μέσα του την ταπείνωση, για να ακολουθήσει η υπακοή στο Θεό και η συνεχής αγαπητική σχέση και κοινωνία μαζί Του. Ο τρόπος αυτός θα εξασφάλιζε στον άνθρωπο ζωή και αθανασία. Όμως δεν του εξασφάλισε, γιατί κυριάρχησαν μέσα του οι βιολογικές του επιθυμίες και αποφάσισε να τις ικανοποιήσει. Έφαγε από το καρπό τη στιγμή που δεν είχε ευλογία, να φάει. Ο σκοπός εδώ της πλάνης του διαβόλου δεν ήταν να προσθέσει στον άνθρωπο ακόμα μια γεύση τροφής, αλλά μέσω της παρακοής του θελήματος του Θεού, να τους αποσυνδέσει από Αυτόν και να βρουν το θάνατο.

Όταν ο Θεός ορίζει το είδος της τροφής είναι για να μας συνδέει μαζί Του, να μας κρατά σε κοινωνία σχέση και αγάπης, ώστε όχι απλά να ζούμε, αλλά «ίνα Θεώ ζώμεν». Αυτός είναι και ο σκοπός στον οποίο αποβλέπει η νηστεία.

Η νηστεία δεν είναι μια τυπική αλλαγή τροφής, αλλά ενίσχυση της αγάπης και της σχέσης μας με το Θεό και εξάρτηση απ’ Αυτόν.

Ο ίδιος ο Κύριος δίδει το παράδειγμα της νηστείας, όταν νήστεψε σαράντα μέρες και σαράντα νύχτες εν τη ερήμω, προσευχόμενος, για να μας δείξει ότι η νηστεία αποβλέπει στην προσευχή, αλλά και η νηστεία χωρίς προσευχή πάλι διόλου δεν δύναται να επιτευχθεί. Αν το μυαλό αποσπάται, λίγο πολύ το μη επιτρεπτό φαγητό θα το φάμε σε μη κατάλληλη περίοδο γιατί η εγρήγορση και ο βαθμός προσήλωσης μας δεν είναι ο αναμενόμενος.

Η νηστεία είναι επίπονη, κοπιώδης, «κοστίζει», γιατί δίνεις αίμα για να πάρεις Πνεύμα. Η νηστεία είναι η νέκρωση της πείνας από τα γήινα και η ανύψωση στην πείνα για το Θεό. Αυτό είναι η πορεία σταυρού, θυσίας, άσκησης, οδύνης εσωτερικής, κοινωνίας στα παθήματα και τον Σταυρό του Κυρίου μας, που είναι ο σκοπός της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.

Με τη νηστεία του ο Μωυσής, επειδή καθαρίσθηκε από τα γήινα, δέχθηκε τη Χάρη του Θεού και πήρε τις θεόγραφες πλάκες της Διαθήκης. Ο Ηλίας με τη θεάρεστη νηστεία του, είδε το Θεό «ουκ εν πυρί, αλλ’ εν φωνή αύρας λεπτής» και στην συνέχεια ανελήφθη «εις τύπον Χριστού».

Ο άνθρωπος που νηστεύει και διψά το Θεό, διανυκτερεύει εν τη προσευχή και τηρεί τις θείες εντολές, για να μετάσχει στη θεία ζωή.

Περισσότερα περί νηστείας βλέπε θεματική ενότητα «ΝΗΣΤΕΙΑ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ».

3. Η υπέρβαση των επίγειων θησαυρών

Το 3^ο σημείο, που τονίζεται στη σημερινή Ευαγγελική περικοπή, για την κάθαρση του ανθρώπου και συμμετοχή στο σταυρό του Κυρίου, είναι η μη προσήλωση, αλλά η αποστροφή μας, από τους γήινους και φθειρόμενους θησαυρούς. Πρέπει να αρκούμαστε στη χρήση και να αποφεύγουμε τη κατάχρηση. Πρέπει να αποδείξουμε ότι δεν είμαστε μόνο σάρκες και να αποφεύγουμε τη φιλία της ύλης.

Να ζητούμε τον «Άρτον της ζωής», όχι απλά για να ζήσουμε, «αλλ’ ίνα Θεώ ζήσωμεν».

Οι επίγειοι θησαυροί φθείρονται και ο Κύριος μας προτρέπει, όχι μόνο να μη μαζεύουμε τέτοιους θησαυρούς αλλά και να μην τους αγαπάμε γιατί μας παίρνουν την καρδιά  και μας υποδουλώνουν.

Τι όμορφα που μας το περιγράφει το σημερινό Ευαγγέλιο «…ὅπου γάρ ἐστιν ὁ θησαυρὸς ὑμῶν, ἐκεῖ ἔσται καὶ ἡ καρδία ὑμῶν…». Δηλ. όπου ο θησαυρός σας εκεί είναι και η καρδία σας. Αν υποδουλωθούμε στους θησαυρούς αυτούς, αλλοτριούμεθα από τον σταυρό του Κυρίου μας. Οι Πατέρες μας συμβουλεύουν να μην κατέχουμε πολλούς θησαυρούς και πλούτη, αλλά να τους διανέμουμε στους πτωχούς και να τείνουμε, όσο είναι δυνατό, στην ακτημοσύνη.

Ένα γέροντας έλεγε παλιότερα «…αν έχεις λεφτά σκόρπιζε, αν δεν έχεις μην αποθηκεύεις…»!

Αγαπητοί μου αναγνώστες, ακόμα μια Ευαγγελική περικοπή έφθασε στο τέλος της. Αναλύσαμε συνοπτικά τις αξίες της συγχώρεσης, της νηστείας και της ακτημοσύνης, στοιχεία που προσπαθεί να μας διδάξει το σημερινό Ευαγγέλιο.

Δεν θα επεκταθούμε περισσότερο. Καλό αγώνα σας εύχομαι και καλή Τεσσαρακοστή!

Γένοιτο.