1. ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ

ΚΑΤΑ ΛΟΥΚΑ (18, 10-14)

«…Εἶπεν ὁ Κύριος τὴν παραβολὴν ταύτην ἄνθρωποι δύο ἀνέβησαν εἰς τὸ Ἱερὸν προσεύξασθαι, ὁ εἷς Φαρισαῖος καὶ ὁ ἕτερος τελώνης. Ὁ Φαρισαῖος σταθεὶς πρὸς ἑαυτὸν ταῦτα προσηύχετο· ὁ Θεός, εὐχαριστῶ σοὶ ὅτι οὔκ εἰμι ὥσπερ οἱ λοιποὶ τῶν ἀνθρώπων, ἅρπαγες, ἄδικοι, μοιχοὶ ἢ καὶ ὡς οὗτος ὃ τελώνης· νηστεύω δὶς τοῦ σαββάτου, ἀποδεκάτῳ πάντα ὅσα κτῶμαι. Καὶ ὁ τελώνης μακρόθεν ἑστὼς οὐκ ἤθελεν οὐδὲ τοὺς ὀφθαλμοὺς εἰς τὸν οὐρανὸν ἐπάραι, ἀλλ' ἔτυπτεν εἰς τὸ στῆθος αὐτοῦ λέγων ὁ Θεός, ἰλάσθητί μοι τῷ ἁμαρτωλῷ. Λέγω γὰρ ὑμῖν, κατέβη οὗτος δεδικαιωμένος εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ ἢ ἐκεῖνος· ὅτι πᾶς ὁ ὑψῶν ἑαυτὸν ταπεινωθήσεται, ὁ δὲ ταπεινῶν ἑαυτὸν ὑψωθήσεται…».

Αγαπητοί μου αναγνώστες, η σημερινή Κυριακή του Τελώνη και του Φαρισαίου, είναι η αρχή του Τριωδίου, που είναι καιρός μετανοίας. Μας προετοιμάζει για να μπούμε στη Μ. Εβδομάδα και να ζήσουμε το σταυρικό θάνατο του Κυρίου μας, που σταυρώθηκε για την δική μας σωτηρία.

Για να συναντήσουμε το Κύριο μας πρέπει να ΜΗ μείνουμε δούλοι «της κατά σάρκα ζωής» μας αλλά να μιμηθούμε τον Κύριο και να άρουμε και εμείς το σταυρό που μας δόθηκε ίνα τον υπαντήσουμε.

Ο καιρός της μετάνοιας μέσα στην Εκκλησία για να μην παρεξηγηθούμε είναι πάντοτε, απλά επειδή εμείς σαν άνθρωποι είμαστε ράθυμοι και οκνηροί στην πνευματική μας ζωή, η αγία μας Εκκλησία κηρύσσει Μετάνοια και μας καλεί όλους ν’ αγωνισθούμε στο σκοπό αυτό.

Η πρόσκληση της Εκκλησίας για μετάνοια, σημαίνει να «απολέσωμεν» τον παλαιό εαυτό μας, που κυριαρχείται από τα πάθη και να τον μεταμορφώσουμε σε σχέση αγάπης και κοινωνίας με το Θεό και τον άνθρωπο. Για να επιτευχθεί αυτό, χρειάζεται αλλοίωση, όχι εξωτερική αλλά εσωτερική, μεταμόρφωση της ζωής και της ύπαρξής μας, ριζική αλλαγή όλης της υπόστασής μας.

Σ’ αυτήν την αλλαγή ζωής αποβλέπουν η νηστεία, η προσευχή, η άσκηση, η ελεημοσύνη και η συμμετοχή γενικά στα μυστήρια της Εκκλησίας μας. Μέσω αυτών των τακτικών θα πέσουν οι αντιστάσεις των σαρκικών φρονήματος, και έτσι νεκρωμένοι από τα πάθη και τη «κατά σάρκα» ζωή, συμμετέχουμε στο σταυρό του Χριστού μας και ενεργοποιούμε τη Χάρη Του μέσα στην ύπαρξή μας, που είναι Ανάσταση. «,,,Περιπατούμεν εν καινότητι ζωής…» για να γίνουμε «καινοί άνθρωποι» κατά το πρότυπο μας που είναι ο Χριστός και αυτό είναι σωτηρία.

Στη σημερινή παραβολή του Τελώνου και του Φαρισαίου, ο Χριστός μας δίνει να καταλάβουμε τι είναι και τι δεν είναι μετάνοια.

Η αρχή της μετάνοιας είναι όταν ο άνθρωπος συναισθανθεί την ανεπάρκεια του χωρίς το Θεό. Ο Τελώνης κατέχει πολλά αλλά δεν νοιώθει αυτάρκης, γι’ αυτό αποφασίζει να μετανοήσει. Η νέκρωση αυτή της παλαιάς ζωής του θα έχει κόστος! Θα πρέπει να υποστεί ένα εσωτερικό θάνατο του «θελήματος της σαρκός», αλλά αυτό δεν το φοβίζει. Είναι πρόθυμος να «δώσει αίμα για να πάρει Πνεύμα». Είναι εκείνος ο θάνατος που φέρει ζωή και χαρά γιατί θανατώνεται η φιλαυτία και το αμαρτωλό θέλημα.

Ανεβαίνει στο Ναό μαζί με το Φαρισαίο για να προσευχηθούν. Αλλά η ανάβαση του Τελώνη δεν ήταν φαινομενική, αλλά εσωτερική. «…Ανέβαινε με επίδοση της ψυχής στην αρετή και μάλιστα στην ταπεινοφροσύνη…». Με την ταπεινοφροσύνη αφανιζόταν η «κατά σάρκα» ζωή που διψούσε για πλούτη και επαίνους των ανθρώπων, αλλά ανέβαινε η κατά Θεό ζωή της αγάπης και της κοινωνίας με το Θεό και τον πλησίον.

Η ταπεινοφροσύνη είναι η αρχή, το μέσο αλλά και το τέλος της Μετανοίας. Είναι το ένδυμα που ντύθηκε ο Χριστός με την ενανθρώπησή Του και τώρα το ενδύεται και ο Τελώνης. Γιατί όπως λένε οι Πατέρες «…όποιος ντυθεί την ταπεινοφροσύνη, ντύνεται τον ίδιο τον Χριστό…».

Ο Τελώνης δεν προσποιείται, είναι άνθρωπος αληθινός, όπως αληθινοί ήσαν και οι Άγιοι, που πίστευαν και μιλούσαν για την αθλιότητά τους. Παρουσιάζεται άδικος, άρπαγας, ακάθαρτος στη ψυχή ως «κύων τεθνηκώς» δηλ. ψόφιο σκυλί. Λέγει την αλήθεια όσο και αν είναι πικρή. Με αυτή του την συναίσθηση, όχι μόνο ταπεινοφρονεί, αλλά και συνθλίβεται μπροστά στο Θεό και λαχταρά να συναφθεί μ’ Αυτόν εσωτερικά. Κτυπάει το στήθος του και κράζει «…Ο Θεός ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ…».

Ο Φαρισαίος τον κατακρίνει δημόσια, τον εξευτελίζει για να τον γελοιοποιήσει αλλά αυτός τα δέχεται και δεν οργίζεται. Πιστεύει πως είναι και χειρότερος απ’ ότι του προσάγουν. Δέχεται τις ταπεινώσεις και την αδοξία γιατί μ’ αυτά ο Θεός τον δικαιώνει και τον υπερυψώνει. Τους επαίνους του κόσμου δεν τα επιθυμεί γιατί νεκρώθηκε για τον κόσμο. Έγινε «μωρός δια Χριστόν».

Η μετάνοιά του Τελώνη τον ανέδειξε «εκ νεκρών ζώντα».

Ο Φαρισαίος όμως, που ανέβηκε μαζί με τον Τελώνη στο Ναό για να προσευχηθεί, ανέβηκε μόνο σωματικά. Δεν προσευχόταν στο Θεό αλλά «προς εαυτόν», δηλ. στον εαυτό του.

Ευχαριστεί το Θεό όχι για τις ευεργεσίες Του, αλλά επειδή διαφέρει από τους άλλους. Όλοι είναι άρπαγες, μοιχοί, άδικοι και κατονομάζει τον Τελώνη. Κατακρίνει τους πάντες εκτός του εαυτό του. Χαρακτηριστικό της υπεροψίας του και της υπερηφάνειάς του.

Μπορεί να νήστευε, μπορεί να έδινε ελεημοσύνες, καυχώμενος πάντα για τον εαυτό του, αλλά ξεχνούσε αυτό που είπε ο Κύριος, πως ακόμη κι αν τηρήσουμε «όλο το Νόμο» να λέμε πως είμαστε «αχρείοι δούλοι». Και ο Φαρισαίος δυστυχώς καυχιότανε ότι γνώριζε τον Νόμο αλλά αγνοούσε το Νομοθέτη. Αγνοούσε ότι η αγάπη είναι το «πλήρωμα του Νόμου» τον οποίο ερμήνευε.

Όλες οι αρετές αφανίζονται όταν συζευχθούν με την υπερηφάνεια. Ας μη ξεχνάμε ότι η υπερηφάνεια έκανε δαιμονικό το αγγελικό τάγμα του Εωσφόρου. Και του Φαρισαίου η υπερηφάνεια και η κενοδοξία του δεν έχουν όρια. Υποκρίνεται τον ευσεβή και πλάθει μια ψεύτικη εικόνα για τον εαυτό του και όχι την αληθινή όπως ο Τελώνης.

Πως λοιπόν θα μετανοήσει ο άνθρωπος αυτός, όταν η μετάνοια προϋποθέτει «απαρνησάσθω εαυτόν»; Πώς θα σταυρώσει το εγώ του και να το θέσει κάτω απ’ όλους αφού πασχίζει να είναι πάνω απ’ όλους; Ποτέ του δεν γεύθηκε την υψοποιόν ταπείνωση.

Από την πιο πάνω ευαγγελική περικοπή ας εφαρμόσουμε αγαπητοί μου αναγνώστες τα έργα του Φαρισαίου κρατώντας όμως την ταπείνωση του Τελώνη. Ας ενδυθούμε την ταπείνωση, για να ενδυθούμε τον ίδιο το Χριστό! Γιατί μόνο η ταπείνωση νικά τον μνησίκακο εχθρό και τρέπει τα δαιμόνια προς φυγή. 

Είναι προτιμότερο να αμαρτάνουμε και να μετανοούμε και να ταπεινωνόμαστε, παρά να έχουμε πνευματικά επιτεύγματα και να υπερηφανευόμαστε!

Ο Θεός μαζί μας! Γένοιτο!