ΨΑΛΜΟΣ 16. IΣΤ'.

Ο ψαλμός 16, συνετάχθη κάτω από μέγα κίνδυνο! Ο ικέτης έχει ανάγκη από άμεση βοήθεια την οποία ζητεί εξ’ ουρανού μετά μεγάλης κραυγής.

Δύναται να διαιρεθεί σε τρεις στροφές/μέρη:

• 1.    Στίχ. 1-5: Η έκκληση εις τη θεία δικαιοσύνη, η οποία δεν εγκαταλείπει τον αθώο.
• 2.    Στιχ. 6-12: Νέα θερμότερη έκκληση επί τη προσέγγιση του κινδύνου.
• 3. Στιχ. 13-15: Τρίτη έκκλησης, στην οποία διαφαίνεται η αντίθεσης των επίγειων ικανοποιήσεων των εχθρών και των ουράνιων πόθων του αθώου θύματός τους.

1^ον ΜΕΡΟΣ

Στίχ. 1-5: Έκκληση εις την θεία δικαιοσύνη. Προβολή της αθωότητάς του.

Ψαλ. 16,1  - Εἰσάκουσον, Κύριε, τῆς δικαιοσύνης μου, πρόσχες τῇ δεήσει μου, ἐνώτισαι τὴν προσευχήν μου οὐκ ἐν χείλεσι δολίοις.

Ψαλ. 15,1  (Νεοελληνική απόδοση) – Κάμε δεκτή, Κύριε, την δικαία αίτησιν της προσευχής μου· δώσε προσοχή εις την δέηση μου, με ώτα ευμενή άκουσε την προσευχή μου, την οποίαν εγώ τώρα απευθύνω προς Σε με χείλη άδολα και ειλικρινή.

Ψαλ. 16,2 - ἐκ προσώπου σου τὸ κρῖμά μου ἐξέλθοι, οἱ ὀφθαλμοί μου ἰδέτωσαν εὐθύτητας.

Ψαλ. 16,2  (Νεοελληνική απόδοση) - Από σε προσωπικώς ποθώ και παρακαλώ να εκδοθεί η δικαία απόφασης υπέρ εμού και έτσι τα μάτιά μου να ιδούν την επικράτηση των δικαίων αποφάσεών σου.

Ψαλ. 16,3 - ἐδοκίμασας τὴν καρδίαν μου, ἐπεσκέψω νυκτός· ἐπύρωσάς με, καὶ οὐχ εὑρέθη ἐν ἐμοὶ ἀδικία.

Ψαλ. 16,3  (Νεοελληνική απόδοση) - Εξέτασες τα βάθη της καρδίας μου, όταν με επεσκέφθης κατά τις νυκτερινές ώρας της αυτοεξετάσεώς μου. Ωσάν χρυσόν στο χωνευτήριο με υπέβαλες στο πυρ των δοκιμασιών και εις όλα αυτά δεν βρέθηκε μέσα μου καμία αδικία εναντίον ουδενός.

Ψαλ. 16,4 - ὅπως ἂν μὴ λαλήσῃ τὸ στόμα μου τὰ ἔργα τῶν ἀνθρώπων, διὰ τοὺς λόγους τῶν χειλέων σου ἐγὼ ἐφύλαξα ὁδοὺς σκληράς.

Ψαλ. 16,4 (Νεοελληνική απόδοση) - Δια να μη λαλεί το στόμα μου τίποτε σχετικό με τα πονηρά έργα των ανθρώπων και δια να τηρώ τους λόγους και τα παραγγέλματα του στόματός σου, Κύριε, εγώ βάδισα τους δύσκολους και πλήρεις ταλαιπωρίας οδούς του θείου σου θελήματος.

Ψαλ. 16,5 - κατάρτισαι τὰ διαβήματά μου ἐν ταῖς τρίβοις σου, ἵνα μὴ σαλευθῶσι τὰ διαβήματά μου.

Ψαλ. 16,5  (Νεοελληνική απόδοση) - Καθοδήγησε και προσάρμοσε πλήρως τα βήματα της ζωής μου στους δρόμους των εντολών Σου, δια να μη κλονισθούν ποτέ οι πορείες μου.

2^ον ΜΕΡΟΣ

Στίχ. 6-12: Ο Δαβίδ τονίζει την αθωότητά του, για να εισακουσθεί. 

Ψαλ. 16,6 - ἐγὼ ἐκέκραξα, ὅτι ἐπήκουσάς μου, ὁ Θεός· κλῖνον τὸ οὖς σου ἐμοὶ καὶ εἰσάκουσον τῶν ῥημάτων μου.

Ψαλ. 16,6  (Νεοελληνική απόδοση) - Εγώ φωνάζω τώρα προς Σε, Κύριε, διότι είμαι βέβαιος ότι με έχεις ακούσει και με ακούς. Κλίνε, λοιπόν, το αυτί σου ευμενές εις την φωνή μου και άκουσε τα λόγια των προσευχών μου.

Ψαλ. 16,7 - θαυμάστωσον τὰ ἐλέη σου, ὁ σῴζων τοὺς ἐλπίζοντας ἐπὶ σὲ ἐκ τῶν ἀνθεστηκότων τῇ δεξιᾷ σου.

Ψαλ. 16,7  (Νεοελληνική απόδοση) - Φανέρωσέ μου κατά ένα τρόπον θαυμαστό το έλεός Σου προς εμέ, Συ ο οποίος τους ελπίζοντας εις Σε τους σώζεις από τους εχθρούς Σου, από εκείνους οι οποίοι αντιτάσσονται εις την παντοδύναμο δεξιά Σου.

Ψαλ. 16,8 - φύλαξόν με ὡς κόρην ὀφθαλμοῦ· ἐν σκέπῃ τῶν πτερύγων σου σκεπάσεις με.

Ψαλ. 16,8  (Νεοελληνική απόδοση) - Φύλαξέ με ως κόρη οφθαλμού, σκέπασέ με κάτω από την ακατανίκητο προστασία των πτερύγων Σου, όπως η όρνις σκεπάζει τους νεοσσούς της.

Ψαλ. 16,9 - ἀπὸ προσώπου ἀσεβῶν τῶν ταλαιπωρησάντων με. οἱ ἐχθροί μου τὴν ψυχήν μου περιέσχον·

Ψαλ. 16,9  (Νεοελληνική απόδοση) - Διαφύλαξέ με από τους ασεβείς ανθρώπους, οι οποίοι έως τώρα με έχουν ταλαιπωρήσει. Αυτοί οι εχθροί μου, Κύριε, με περιεκύκλωσαν απ’ όλα τα σημεία και απειλούν την ζωή μου.

Ψαλ. 16,10 - τὸ στέαρ αὐτῶν συνέκλεισαν, τὸ στόμα αὐτῶν ἐλάλησεν ὑπερηφανίαν.

Ψαλ. 16,10 (Νεοελληνική απόδοση) - Έκλεισαν τελείως τα σπλάγχνα τους και έγινε σκληρή η καρδία των ανθρώπων αυτών απέναντί μου. Το στόμα αυτών λάλησε λόγους αλαζονικούς και θρασείς εναντίον μου.

Ψαλ. 16,11 - ἐκβαλόντες με νυνὶ περιεκύκλωσάν με, τοὺς ὀφθαλμοὺς αὐτῶν ἔθεντο ἐκκλῖναι ἐν τῇ γῇ.

Ψαλ. 16,11 (Νεοελληνική απόδοση) - Αφού με έβγαλαν έξω και με εδίωξαν από την πατρίδα μου, με περικύκλωσαν με μοχθηρία και έστρεψαν ολόγυρά των τα βλέμματά των με φονική διάθεση εναντίον μου πως θα με ξαπλώσουν νεκρό κάτω εις την γη.

Ψαλ. 16,12 - ὑπέλαβόν με ὡσεὶ λέων ἕτοιμος εἰς θήραν καὶ ὡσεὶ σκύμνος οἰκῶν ἐν ἀποκρύφοις.

Ψαλ. 16,12 (Νεοελληνική απόδοση) - Με θεώρησαν και με αντίκρισαν, όπως ο λέων αντικρίζει το θύμα του και είναι έτοιμος να επιτεθεί εναντίον του θηράματός του· σαν νεαρό ορμητικό λιοντάρι, που ενεδρεύει εις απόκρυφους τόπους, δια να συλλάβει τη λεία του.

3^ον ΜΕΡΟΣ

Στίχ. 13-15: Τρίτη έκκλησης, στην οποία διαφαίνεται η αντίθεσης των επίγειων ικανοποιήσεων των εχθρών και των ουράνιων πόθων του αθώου θύματός τους. 

Ψαλ. 16,13 - ἀνάστηθι, Κύριε, πρόφθασον αὐτοὺς καὶ ὑποσκέλισον αὐτούς, ῥῦσαι τὴν ψυχήν μου ἀπὸ ἀσεβοῦς, ῥομφαίαν σου ἀπὸ ἐχθρῶν τῆς χειρός σου.

Ψαλ. 16,13 (Νεοελληνική απόδοση) - Σήκω επάνω, Κύριε, και πρόφθασέ τους, πριν με θανατώσουν. Βαλε τους τρικλοποδιά, ρίξε τους κάτω στο χώμα και γλύτωσε την ζωή μου από τον ασεβή αρχηγό τους, τον Σαούλ. Πάρε στο χέρι Σου την ρομφαία εναντίον των εχθρών, που ανθίστανται εις Σε.

Ψαλ. 16,14 - Κύριε, ἀπὸ ὀλίγων ἀπὸ γῆς διαμέρισον αὐτοὺς ἐν τῇ ζωῇ αὐτῶν, καὶ τῶν κεκρυμμένων σου ἐπλήσθη ἡ γαστὴρ αὐτῶν, ἐχορτάσθησαν ὑείων, καὶ ἀφῆκαν τὰ κατάλοιπα τοῖς νηπίοις αὐτῶν.

Ψαλ. 16,14 (Νεοελληνική απόδοση) - Ω, Κύριε, από τους ολίγους ευσεβείς ξεχώρισε και απομάκρυνε το πλήθος των ασεβών. Διασκόρπισέ τους εις την γη, ενώ ευρίσκονται ακόμη εις την παρούσα ζωή. Υλόφρονες και λαίμαργοι, καθώς είναι, γέμισαν την κοιλία τους δε όσα αγαθά, συ έχεις αποκρύψει εις τα βάθη της γης και της θαλάσσης. Χόρτασαν από χοιρινά απαγορευμένα κρέατα και αφού οι ίδιοι έφαγαν και ήπιαν και χόρτασαν, αφήκαν τα υπολείμματα του συμποσίου τους εις τα νήπιά τους.

Ψαλ. 16,15 - ἐγὼ δὲ ἐν δικαιοσύνῃ ὀφθήσομαι τῷ προσώπῳ σου, χορτασθήσομαι ἐν τῷ ὀφθῆναί μοι τὴν δόξαν σου.

Ψαλ. 16,15 (Νεοελληνική απόδοση) - Εγώ όμως θα εργασθώ την αρετή και με αυτήν θα αξιωθώ της χαράς να δω το πρόσωπό Σου, θα χορτάσει η ψυχή μου, όταν θα βλέπω, Κύριε, την δόξα Σου.

  

Επιλεκτική ερμηνεία Ψαλμού 16. ΙΕ’  

Στον παρόντα ψαλμό θα εστιάσω σε 4 συμπτυσσόμενους στίχους.

• «…ἐδοκίμασας τὴν καρδίαν μου, ἐπεσκέψω νυκτός· ἐπύρωσάς με, καὶ οὐχ εὑρέθη ἐν ἐμοὶ ἀδικία…»
• «…διὰ τοὺς λόγους τῶν χειλέων σου ἐγὼ ἐφύλαξα ὁδοὺς σκληράς… κατάρτισαι τὰ διαβήματά μου ἐν ταῖς τρίβοις σου…»
• «…οἱ ἐχθροί μου τὴν ψυχήν μου περιέσχον… ὑπέλαβόν με ὡσεὶ λέων ἕτοιμος εἰς θήραν καὶ ὡσεὶ σκύμνος οἰκῶν ἐν ἀποκρύφοις…»
• «…ἐγὼ δὲ ἐν δικαιοσύνῃ ὀφθήσομαι τῷ προσώπῳ σου, χορτασθήσομαι ἐν τῷ ὀφθῆναί μοι τὴν δόξαν σου…»

«…ἐδοκίμασας τὴν καρδίαν μου, ἐπεσκέψω νυκτός· ἐπύρωσάς με, καὶ οὐχ εὑρέθη ἐν ἐμοὶ ἀδικία…». Ο ψαλμός 16, συνετάχθη κάτω από μέγα κίνδυνο! Ο ικέτης έχει ανάγκη από άμεση βοήθεια την οποία ζητεί εκ του ουρανού μετά μεγάλης κραυγής. Κατά τη νύχτα ο άνθρωπος οπως είναι μόνος και ήσυχος μακριά από τα βλέμματα όλων, εμφανίζεται ενώπιον του Θεού όπως πράγματι είναι. Η νύχτα ως μέτρο, είναι το βαρόμετρο της ζωής της μέρας. Αν το βάθος του ανθρώπου είναι καλό, τότε καλές θα είναι και οι  σκέψεις και αποφάσεις που θα λάβει τη νύχτα! Αν είναι κακός, τότε θα σκεφτεί μοχθηρές ενέργειες. Όταν το βράδυ η συνείδησή μας δεν μας ελέγχει για τις πράξεις της ημέρας, τότε ουδέν κακό ποιούμε ενώπιων του Θεού. Πρέπει ως άνθρωποι να προσπαθήσουμε να ακούσουμε τη φωνή της συνείδησής μας. Φωνή συνείδησης ίσον με φωνή Θεού! Αυτή η φωνή της συνείδησης θα μας οδήγησει επί τριβούς δικαιοσύνης ώστε αλώβητοι να διασφαλίσουμε την πολυπόθητη σωτηρία μας.

Η δεύτερη δοκιμασία είναι του πυρός. Όπως τα μέταλλα δοκιμάζονται δια πυρός μέσα στο χωνευτήρι, έτσι και η ψυχή του ανθρώπου, περνάει μέσα από το πυρ της Χάριτος, γιατί ο Θεός είναι πυρ. Ως πυρ ο Θεός, έχει δύο ιδιότητες, του φωτίζω αλλά και του καίω. Τους μεν αθώους και δίκαιους φωτίζει, τους μεν αμετανόητους και πονηρούς κατακαίει. Μέσα από αυτό το «πυρ» θα περάσουν όλοι οι άνθρωποι, την ημέρα ειδικά της Κρίσεως, και ουαί και αλλοίμονο αν στην κατά κόσμο ζωή μας, τα έργα μας ήσαν από χαρτί και άχυρα. Όσο εύκολα τα υλικά αυτά κατακαίονται στην νυν ζωή, τόσο εύκολα θα κατακαίεται και η μονάκριβη ψυχή μας, γιατί απεμπολήσαμε την ευκαιρία που μας δόθηκε να την κάνουμε ένδοξη. 

Η τρίτη δοκιμασία που είναι «εδοκίμασας την καρδία μου» είναι συμπλήρωμα της δια πυρός δοκιμασίας. Το μόνο πράγμα που ζητά ο Θεός, είναι η καρδία μας για να ‘ρθεί με όλη του τη δόξα και να «…ενοικήσει εν ημιν…». Σκληρή καρδία, άκαρδη και άκαμπτη δεν μπορεί να υπάρξει κατοικητήριο του Θεού. Μια καρδία όμως ταπεινή, ωσάν την φάτνη που υποδέχθηκε τον ενανθρωπήσαντα Χριστό, αποτελεί θρόνο του Αχώρητου Θεού και έλκει συνεχώς το έλεος του Θεού στην κάθε δοκιμασία του ανθρώπου. Ας μην ξεχνούμε και τον 5^ον μακαρισμό, «…οι καθαροί τη καρδία το Θεό όψονται…».

Ας θυμηθούμε μερικούς στίχους ενός ποιήματός μου, με τίτλο, «...ΠΑΛΙΝ ΓΕΝΝΑΤΑΙ ΓΙΑ ΜΕΝΑ…». https://meagapitheou.blogspot.com/2017/11/blog-post_23.html, που καταδεικνύει πως αντανακλάτε η δόξα του Θεού μέσα από τις ταπεινές καρδιές των ανθρώπων.

«…Τρέχω την καρδιά μου να ετοιμάσω,

ώστε τον Χριστό μου να μη χάσω.

Καρδιά μου βάλε «άχυρα»[2] πολλά ,

το Βρέφος να’ ναι άνετο και να μου χαμογελά.

Φτωχά βάλε ρούχα, σεμνά  και απλά,

η δόξα Του βρέφους να μου αντανακλά.

Από ταπείνωση, ενανθρωπήθηκε ο Θεός,

από την ταπείνωσή Του, η γη έγινε ουρανός…».

Όταν μέσα από την τριπλή αυτή εξέταση, δεν βρεθεί σκωρία αδικίας, τότε ο άνθρωπος θεωρείται δίκαιος ενώπιον του Θεού και έλκει το έλεος Αυτού. Δεν σημαίνει και δεν υποδηλεί ότι ο ψαλμωδός και κατ’ επέκταση ο άνθρωπος είναι αναμάρτητος, αλλά μας δηλώνει τις τίμιες διαθέσεις του ικέτη. Προσευχή γινόμενη από χείλη καθαρά, κάμπτει την καρδία του Θεού, και θέτει αυτούς υπό την προστασία της δεξιάς Του.

«…διὰ τοὺς λόγους τῶν χειλέων σου ἐγὼ ἐφύλαξα ὁδοὺς σκληράς… κατάρτισαι τὰ διαβήματά μου ἐν ταῖς τρίβοις σου…». Ο Δαβίδ μας δίνει το παράδειγμα πώς να ελκύσουμε το έλεος του Θεού, με το να φυλάττουμε «…οδούς σκληράς…». Ο Δαβίδ καταδίκασε τον εαυτόν του σε αυστηρά σκληραγωγημένη ζωή για να ελκύσει το έλεος του Θεού. Καλό θα ήταν να μπορούσε ο άνθρωπος για την αγάπη του Θεού να φυλάξει «…οδούς σκληράς…» δείχνοντας με τον τρόπο αυτό την αγάπη του, αλλά και την ακοίμητη καρδία του εις αναζήτηση και κοινωνία με το Θεό. Αυτό που θέλω να υπογραμμίσω εδώ, είναι πως ο κάθε άνθρωπος κάνει τον δικό του προσωπικό αγώνα. Το θέμα είναι να μην κάνουμε εκπτώσεις στον πνευματικό μας αγώνα επουδενί και για κανένα λόγο, ώστε σιγά σιγά με την καθοδήγηση του πνευματικού μας, να οδηγηθούμε στο επόμενο πνευματικό στάδιο που μπορεί να ορίζει περισσότερες θυσίες και κόπο. Σε κάθε πνευματικό στάδιο είμαστε αποδέκτες ανάλογης Χάριτος, γι’ αυτό αν θέλουμε ν’ ακολουθήσουμε τα χνάρια των αγίων μας, που καθημερινά αγωνίζονταν, όχι μόνο να μην χάσουν αλλά και ν’ αυξήσουν αυτήν την παναφρόσυνη χαρά που τους περιέλουζε και που τους έκανε να χαίρονται μέσα στους κόπους και την ταλαιπωρία που είχε η εν κόσμο ζωή τους.

«…οἱ ἐχθροί μου τὴν ψυχήν μου περιέσχον… ὑπέλαβόν με ὡσεὶ λέων ἕτοιμος εἰς θήραν καὶ ὡσεὶ σκύμνος οἰκῶν ἐν ἀποκρύφοις…». Όπως έχουμε δει και σ’ άλλους ψαλμούς, ο διάβολος αλλά και τα όργανα του, δρουν με δόλιο τρόπο, προσπαθώντας να εγκλωβίσουν και να θανατώσουν το θύμα τους. Το «…περιέσχον…» δηλεί ακριβώς αυτό, πως οι εχθροί του ανθρώπου, πνευματικοί και μη, περικυκλώνουν ύπουλα το θύμα τους, και την κατάλληλη στιγμή επιτίθενται. Ο ψαλμός (11, 9) που λέει «…κύκλω οι ασεβείς περιπατούσιν…» δηλεί ακριβώς αυτό και ο δίκαιος πρέπει να είναι σε συνεχή εγρήγορση αν θέλει να σωθεί. Επίσης ο στίχος αυτός, μου θυμίζει την επιστολή του απ. Πέτρου που χαρακτηρίζει το διάβολο λιοντάρι που βρυχάται και αναζητεί με μανία το θήραμά του «…Ὁ ἀντίδικος ὑμῶν διάβολος…», γράφει, «…ὡς λέων ὠρυόμενος περιπατεῖ ζητῶν τίνα καταπίῃ…» (Α΄ Πέτρ. 5,  8)· Χρησιμοποιεί ποικίλες μεθοδείες, που δεν μπορούμε να φαντασθούμε και δεν καταλαβαίνουμε, καχυποψίες, συκοφαντίες, ψεύδη, μίση, διχόνοιες κ.α. και όλα οδηγούν στην αμαρτία. Στόχος του διαβόλου και των οργάνων του, ν’ απογοητευθεί ο άνθρωπος, να κατακρημνιστεί στην αμαρτία και να τον υποδουλώσει σωματικά και ψυχικά.  

Φαίνεται πως είναι ισχυρότερος από μας. Φέρει τον τίτλο «κοσμοκράτωρ» πως αυτός κυβερνά τον κόσμο. Η δύναμη του ωστόσο είναι μεν μεγάλη, αλλά είναι περιορισμένη. Και όσο ζούμε μέσα στη αγία Εκκλησία, όσο γινόμαστε μέτοχοι των αγίων μυστηρίων της, τότε ο δύναμης του μνησίκακου εχθρού, δεν υπερβαίνει τον ιστό της αράχνης.

«…ἐγὼ δὲ ἐν δικαιοσύνῃ ὀφθήσομαι τῷ προσώπῳ σου, χορτασθήσομαι ἐν τῷ ὀφθῆναί μοι τὴν δόξαν σου…». Μέσα από αυτό το ψαλμό προβάλλεται η αντίθεση μεταξύ των ανθρώπων που ευτυχούν εν τω κόσμω, εν σχέση με τους «ευσεβείς», που θα ευτυχήσουν πέραν του κόσμου τούτου.  Η ιδέα αυτή είναι πρωτοφανής στην Παλαιά Διαθήκη, δεδομένου κατά την προχριστιανική εποχή, η μεταθανάτιος ζωή ήτο ασαφής σκοτεινή και στους προφήτες ψαλ. (6, 6) & ψαλ. (29, 10), Ησαΐας (38, 18-19). Επομένως εδώ σ’ αυτόν τον στίχο πρόκειται περί ιδιαίτερης έκλαμψης του Δαβίδ για την μακαριότητα της άλλης ζωής. Το συναντάμε και στην νυν επίκαιρη ζωή, και ιδιαίτερα μέσα στις μαρτυρίες τους βίου των μεγάλων αγίων, που αναφέρουν την αγαλλίαση, την ευφροσύνη, την απερίγραπτη χαρά όταν νιώσουν την παρουσία της θεότητας γύρω τους, που σταματά πλέον γι’ αυτούς ο χρόνος, σταματά πλέον η ανάγκη για βρώση και πόση, σταματά πλέον η ανάγκη για ξεκούραση, σταματούν όλα. Η εκστασιασμένη ψυχή χάνεται μέσα στο άπλετο φώς λες και βρήκε την πηγή της, τον προορισμό της και με τίποτα δεν θέλει ν’ αποκολληθεί απ’ αυτό που βιώνει, απ’ αυτό που αισθάνεται. Γιατί πλέον είναι ΕΝΑ με το Θεό. Αμήν. 

ΠΟΤΕ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤΑΙ Ο ΨΑΛΜΟΣ 16;

1. Κατά των σατανικών πομπών – για τη σωτηρία των δαιμονισμένων.

2. Όταν εχθροί κυκλώνουν την ψυχή σου.  

3. Για μεγάλη συκοφαντία.

4. Αίτηση βοηθείας παρά του Θεού εν περίσταση.