ΨΑΛΜΟΣ 48. ΜΗ'.

 

«…Εἰς τὸ τέλος...» η φράση αυτή η οποία ξεκινά ο ψαλμός, οι πατέρες αλληγορώντας, την απέδωσαν στο τέλος του κόσμου, άρα όσοι ψαλμοί ξεκινούν μ’ αυτήν τη φράση είναι προφητικοί.

Το περιεχόμενο του ψαλμού μοιάζει με του Ψαλμού 36. Πρόκειται περί του διαχρονικού θέματος της ανισότητας των ανθρώπων και της ευτυχίας των ασεβών.

Ο ποιητής βλέπει τους ασεβείς να καυχώνται για τα πλούτη τους, για την ακίνητη περιουσία τους, θέτοντας στην κατοχή τους όλο και περισσότερη γη και εξουσία, προσθέτοντας περισσότερη ευμάρεια στην κοσμική ζωή τους. Στη θέα αυτή της άνομης ζωής τους, προειδοποιεί ότι τα πλούτη είναι πρόσκαιρα και δεν θα τους απαλλάξουν από το θάνατο, μήδε μ’ αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν για ν’ ανοίξουν τις πύλες του παραδείσου! Αντιθέτως «πύλαι άδου ου κατισχύσουσιν» τους ευσεβείς και δικαίους που μπορεί να είναι σ’ αυτή την πρόσκαιρη ζωή βυθισμένη στη θλίψη και στη δυστυχία, αλλά έχουν μέσα τους μια εσωτερική παρηγοριά μιας άλλης ζωής καλύτερης και μελλούσης.

Ο Ψαλμός αυτός είναι ο ΜΟΝΟΣ εξ’ όλου του Ψαλτηρίου που κάνει αναφορά για μια πέρα του τάφου ζωή.

Ο ψαλμός αυτός διαιρείται σε τρία μέρη:

1.    Στίχ. 2-5: Πρόλογος – Έκκληση προς τους πάντες ν’ ακούσουν, διότι το θέμα είναι ενδιαφέρον και παιδαγωγικό.

2.    Στίχ. 6-13: Τα πλούτη του ασεβή δεν τον απαλλάσσουν από το θάνατο.

3.    Στιχ. 14-21: Η δόξα των κακών θα τερματιστεί με το θάνατο, ενώ οι δίκαιοι θα ζουν αιώνια ευτυχείς.

1^ον ΜΕΡΟΣ

Στίχ. 2-5: Έκκληση προς πάντες για ν’ ακούσουν.

Ψαλ. 48,2  - Ἀκούσατε ταῦτα, πάντα τὰ ἔθνη, ἐνωτίσασθε πάντες οἱ κατοικοῦντες τὴν οἰκουμένην,

Ψαλ. 48,2  (Νεοελληνική απόδοση) – Όλα τα έθνη ακούστε αυτά τα οποία θα σας πω. Ανοίξτε τα αυτιά σας και ακροασθείτε με προσοχή όλοι οι κάτοικοι της γης,

Ψαλ. 48,3  - οἵ τε γηγενεῖς καὶ οἱ υἱοὶ τῶν ἀνθρώπων, ἐπὶ τὸ αὐτὸ πλούσιος καὶ πένης.

Ψαλ. 48,3  (Νεοελληνική απόδοση) – οι εντόπιοι κάθε περιοχής και οι άλλοι άνθρωποι, όλοι μαζί πλούσιοι και πτωχοί.

Ψαλ. 48,4 - τὸ στόμα μου λαλήσει σοφίαν καὶ ἡ μελέτη τῆς καρδίας μου σύνεσιν·.

Ψαλ. 48,4  (Νεοελληνική απόδοση) -  Το στόμα μου θα λαλήσει σοφία, βαθειά και εμπεριστατωμένη και εκ βάθους μελέτης καρδίας θα εκφρασθούν λόγια σύνεσης.

Ψαλ. 48,5 - κλινῶ εἰς παραβολὴν τὸ οὖς μου, ἀνοίξω ἐν ψαλτηρίῳ τὸ πρόβλημά μου.

Ψαλ. 48,5  (Νεοελληνική απόδοση) - Εγώ ο ίδιος κλίνω το αυτί μου στις αλήθειες, τις οποίες το Πνεύμα του Θεού, υπό μορφή παραβολής μου εμπνέει. Με τη μουσική αρμονία του ψαλτηρίου θα εκθέσω το σκοτεινό και δύσκολο πρόβλημα, που θα διαπραγματευθώ.

2^ον ΜΕΡΟΣ

Στίχ. 06-13: Οι κακοί παρά τα πλούτη τους δεν θα διαφύγουν του θανάτου.

 

Ψαλ. 48,6 - ἱνατί φοβοῦμαι ἐν ἡμέρᾳ πονηρᾷ; ἡ ἀνομία τῆς πτέρνης μου κυκλώσει με.

Ψαλ. 48,6 (Νεοελληνική απόδοση) -  Γιατί να φοβούμαι κατά των ημερών των δοκιμασιών και των κινδύνων; Μόνο η ιδική μου αμαρτία και ο κακός τρόπος της ζωής μου μπορεί να με βλάψει, αλλά δεν μου καταμαρτυρεί κάτι τέτοιο η συνείδησής μου.

Ψαλ. 48,7 - οἱ πεποιθότες ἐπὶ τῇ δυνάμει αὐτῶν καὶ ἐπὶ τῷ πλήθει τοῦ πλούτου αὐτῶν καυχώμενοι,

Ψαλ. 48,7  (Νεοελληνική απόδοση) - Άλλοι είναι, που ζητούν την εξόντωσή μου· εκείνοι που έχουν πεποίθηση εις την δύναμή τους, αυτοί που καυχώνται δια τον πολύν τους πλούτο.

Ψαλ. 48,8  - ἀδελφὸς οὐ λυτροῦται, λυτρώσεται ἄνθρωπος; οὐ δώσει τῷ Θεῷ ἐξίλασμα ἑαυτοῦ

Ψαλ. 48,8  (Νεοελληνική απόδοση) – Θα αντικρύσουν όμως και αυτοί τον θάνατο, από τον οποίον ούτε ο στοργικότερος αδελφός δεν μπορεί να τους σώσει. Πως λοιπόν είναι δυνατόν να τους γλυτώσει ο οποιοσδήποτε ξένος άνθρωπος; Κανείς δεν μπορεί να προσφέρει προς το Θεό εξιλεωτική προσφορά, για να διαφύγει το θάνατο·

Ψαλ. 48,9  - καὶ τὴν τιμὴν τῆς λυτρώσεως τῆς ψυχῆς αὐτοῦ καὶ ἐκοπίασεν εἰς τὸν αἰῶνα,

Ψαλ. 48,9  (Νεοελληνική απόδοση) – να προσφέρει τίμημα, για να εξαγοράσει την ζωή του από το θάνατον, έστω και αν εκοπίασε εις όλη του τη ζωή, ώστε να θησαυρίσει πολλά χρήματα.

Ψαλ. 48,10  - καὶ ζήσεται εἰς τέλος· οὐκ ὄψεται καταφθοράν,

Ψαλ. 48,10  (Νεοελληνική απόδοση) – για να ζήσει παντοτινά ευτυχής μέχρι τέλους. Ο ασεβής δεν θα θελήσει να δει και να εννοήσει τη φθορά του ανθρώπου δια του θανάτου,

Ψαλ. 48,11  - ὅταν ἴδῃ σοφοὺς ἀποθνήσκοντας. ἐπὶ τὸ αὐτὸ ἄφρων καὶ ἄνους ἀπολοῦνται καὶ καταλείψουσιν ἀλλοτρίοις τὸν πλοῦτον αὐτῶν,

Ψαλ. 48,11  (Νεοελληνική απόδοση) – έστω και αν βλέπει και αυτούς ακόμη τους σοφούς να αποθνήσκουν. Κατά τον ίδιον τρόπον, ο άφρων ασεβής και ο ανόητος αμαρτωλός θα αποθάνουν και θα αφήσουν τα πλούτη τους στα χέρια ξένων.

Ψαλ. 48,12  - καὶ οἱ τάφοι αὐτῶν οἰκίαι αὐτῶν εἰς τὸν αἰῶνα, σκηνώματα αὐτῶν εἰς γενεὰν καὶ γενεάν. ἐπεκαλέσαντο τὰ ὀνόματα αὐτῶν ἐπὶ τῶν γαιῶν αὐτῶν.

Ψαλ. 48,12  (Νεοελληνική απόδοση) – Οι τάφοι τους θα είναι οι παντοτινές τους κατοικίες. Αυτή θα είναι η κατασκήνωσης τους, στην οποίαν θα μένουν σε όλες τις γενεές. Κατέγραψαν ανοήτως στο όνομά τους κτήματα και τα οικόπεδά τους νομιζόμενοι ότι έτσι θα τα κατέχουν αιωνίως.

Ψαλ. 48,13  - καὶ ἄνθρωπος ἐν τιμῇ ὢν οὐ συνῆκε, παρασυνεβλήθη τοῖς κτήνεσι τοῖς ἀνοήτοις καὶ ὡμοιώθη αὐτοῖς.

Ψαλ. 48,13  (Νεοελληνική απόδοση) – Ταλαίπωρε άνθρωπε! Ενώ έχεις τιμή και αξία, ως λογικό δημιούργημα του Θεού, δεν κατενόησες τούτο. Αλλά ήλθες και ετάχθης εις την θέση των ανόητων κτηνών, έγινες όμοιος με αυτά κατά την ανοησία και την ζωή.

3^ον ΜΕΡΟΣ

Στίχ. 14-21: Η δόξα των ασεβών θα καταστραφεί και οι δίκαιοι θα ζήσουν αιώνια.

 

Ψαλ. 48,14  - αὕτη ἡ ὁδὸς αὐτῶν σκάνδαλον αὐτοῖς καὶ μετὰ ταῦτα ἐν τῷ στόματι αὐτῶν εὐδοκήσουσιν. (διάψαλμα).

Ψαλ. 48,14  (Νεοελληνική απόδοση) – Αυτός είναι ο τρόπος της ζωής των αμαρτωλών, που τους εξομοιώνει με τα κτήνη και γίνεται εις αυτούς πρόσκομμα δια την αρετή και αιτία της καταστροφής τους. Και παρ' όλα αυτά, αφού αυτοί αποθάνουν, παρουσιάζονται άλλοι ασεβείς, οι οποίοι τους επαινούν με τα λόγια τους, εγκρίνουν την διαγωγή και την ζωή τους και θέλουν να τους μιμηθούν.

Ψαλ. 48,15  - ὡς πρόβατα ἐν ᾅδῃ ἔθεντο, θάνατος ποιμανεῖ αὐτούς· καὶ κατακυριεύσουσιν αὐτῶν οἱ εὐθεῖς τὸ πρωΐ, καὶ ἡ βοήθεια αὐτῶν παλαιωθήσεται ἐν τῷ ᾅδῃ, ἐκ τῆς δόξης αὐτῶν ἐξώσθησαν.

Ψαλ. 48,15  (Νεοελληνική απόδοση) – Σαν πρόβατα προς σφαγή τους έρριψε ο Θεός στον άδη. Ο θάνατος ως άλλος κακός ποιμήν θα τους οδηγεί εκεί. Εξ’ άλλου πολύ σύντομα οι προς το παρόν αφανείς και πτωχοί δίκαιοι θ’ αναδειχθούν υπέρτεροί τους και κύριοί τους και η βοήθεια, την οποίαν εκείνοι αντλούσαν από τα πλούτη τους, θα αποδειχθεί εντελώς άχρηστος μέσα στον άδη. Από την επίγειο δόξα και μεγαλοπρέπειά τους εξεδιώχθησαν και απογυμνώθηκαν.

Ψαλ. 48,16  - πλὴν ὁ Θεὸς λυτρώσεται τὴν ψυχήν μου ἐκ χειρὸς ᾅδου, ὅταν λαμβάνῃ με. (διάψαλμα).

Ψαλ. 48,16  (Νεοελληνική απόδοση) – Αλλά ως προς εμέ, ο Θεός θα ελευθερώσει τη ψυχή μου από την εξουσία του άδου, όταν θα με παραλάβει από την παρούσα ζωή.

Ψαλ. 48,17  - μὴ φοβοῦ, ὅταν πλουτήσῃ ἄνθρωπος, ἢ ὅταν πληθυνθῇ ἡ δόξα τοῦ οἴκου αὐτοῦ·

Ψαλ. 48,17  (Νεοελληνική απόδοση) – Μη καταπλήσσεσαι, λοιπόν, και μη ταράσσεσαι ψυχικώς, όταν ο ασεβής άνθρωπος πλουτίζει, όταν μεγαλώνει η δόξα του οίκου του.

Ψαλ. 48,18  - ὅτι οὐκ ἐν τῷ ἀποθνήσκειν αὐτὸν λήψεται τὰ πάντα, οὐδὲ συγκαταβήσεται αὐτῷ ἡ δόξα αὐτοῦ.

Ψαλ. 48,18  (Νεοελληνική απόδοση) – Διότι, όταν θα αποθάνει, τίποτε δεν θα πάρει μαζί του από τα πλούτη του, ούτε η δόξα του θα κατέβει μαζί με αυτόν στον άδη.

Ψαλ. 48,19  - ὅτι ἡ ψυχὴ αὐτοῦ ἐν τῇ ζωῇ αὐτοῦ εὐλογηθήσεται· ἐξομολογήσεταί σοι, ὅταν ἀγαθύνῃς αὐτῷ.

Ψαλ. 48,19  (Νεοελληνική απόδοση) – Εφ' όσον βέβαια ζει τον παρόντα επίγειο βίο, θα επαινείται από τους κόλακες, αυτός δε ο ίδιος θα επαινέσει και σε, όταν θα εκτραπείς σε κολακείες και επαίνους προς αυτόν.

Ψαλ. 48,20  - εἰσελεύσεται ἕως γενεᾶς πατέρων αὐτοῦ, ἕως αἰῶνος οὐκ ὄψεται φῶς.

Ψαλ. 48,20  (Νεοελληνική απόδοση) – Θα αποθάνει όμως και θα μεταβεί να συναντήσει τους προγόνους του. Ποτέ πλέον δεν θα δει το φως του ηλίου.

Ψαλ. 48,21  - καὶ ἄνθρωπος ἐν τιμῇ ὢν οὐ συνῆκε, παρασυνεβλήθη τοῖς κτήνεσι τοῖς ἀνοήτοις καὶ ὡμοιώθη αὐτοῖς.

Ψαλ. 48,12  (Νεοελληνική απόδοση) – Ταλαίπωρε άνθρωπε! Ενώ έχεις πάρει από τον Θεό την ανυπολόγιστο τιμή της λογικής του φύσεως, δεν συνετίσθηκες, αλλά έταξε τον εαυτό του στην θέση των ανόητων κτηνών, έγινες όμοιος με αυτά κατά τον τρόπον της ζωής και τα ένστικτα.

 

Επιλεκτική ερμηνεία Ψαλμού 48. ΜΗ’.  

 

Η ανάλυση του παρόντος ψαλμού θα γίνει γύρω από αυτούς τους στίχους

1.    «…οἱ πεποιθότες ἐπὶ τῇ δυνάμει αὐτῶν καὶ ἐπὶ τῷ πλήθει τοῦ πλούτου αὐτῶν καυχώμενοι, ἀδελφὸς οὐ λυτροῦται, λυτρώσεται ἄνθρωπος; οὐ δώσει τῷ Θεῷ ἐξίλασμα ἑαυτοῦ…» στιχ. (7-8)

2.    «…καὶ ἄνθρωπος ἐν τιμῇ ὢν οὐ συνῆκε, παρασυνεβλήθη τοῖς κτήνεσι τοῖς ἀνοήτοις καὶ ὡμοιώθη αὐτοῖς…» στιχ. (13)

3.    «…ὅτι ἡ ψυχὴ αὐτοῦ ἐν τῇ ζωῇ αὐτοῦ εὐλογηθήσεται· ἐξομολογήσεταί σοι, ὅταν ἀγαθύνῃς αὐτῷ. εἰσελεύσεται ἕως γενεᾶς πατέρων αὐτοῦ, ἕως αἰῶνος οὐκ ὄψεται φῶς…» στιχ. (19-20)

 

«…οἱ πεποιθότες ἐπὶ τῇ δυνάμει αὐτῶν καὶ ἐπὶ τῷ πλήθει τοῦ πλούτου αὐτῶν καυχώμενοι…» στιχ. (7). Αυτό το συναντάμε κατά κόρον ιδιαίτερα στις μέρες μας, σε όλα τα επίπεδα εξουσίας και εσωτερικής διακυβέρνησης. Ο άνθρωπος αυξάνοντας την ισχύ του δια του πλούτου του, γλυκαίνεται με την ιδέα της ευφάνταστης εξουσίας που του δίνεται - του ανοίγονται όλες οι κοσμικές πύλες τούτου του κόσμου -  και θεοποιεί και θεοποιείται από τους γύρω του, προσθέτοντας στην ευτυχία του θαυμασμό, διότι ο εγωισμός είναι ο ΜΟΝΑΔΙΚΟΣ ρυθμιστής της ζωής των ασεβών (στιχ. 19-20)

Ο δυστυχής όμως άνθρωπος, φουσκωμένος από οίηση και αλαζονεία, ξεχνά πως ο έπαινος είναι μόνο γι’ αυτή τη ζωή. Ακόμα φθάνει στην παραφροσύνη πως με την εξουσία που κατέχει δια της αφθονίας του πλούτου του, θα σταματήσει το θάνατο αλλά «…ομοιώθη τοις κτήνεσι τοις ανοήτοις…» στιχ. 13 και πιστεύει ακόμα πως θα ανοίξει και τις πύλες του παραδείσου.

Η πεποίθηση των ασεβών είναι μάταια, διότι κανείς δεν μπορεί να ξεγελάσει το θάνατο, αλλά ούτε και τα χρήματά τους θα τους κερδίσουν χρόνο, μήτε θα τους εξασφαλίσουν τον παράδεισο. Δεν μπορούν να εξαγοράσουν μ’ αυτά το εισιτήριο του παραδείσου, γιατί εκεί η θεϊκή σφραγίδα χρησιμοποιείται μόνο δια της θυσίας του αγώνα. Πρέπει να δοθεί «αίμα» για να παρθεί πνεύμα!

Ο ασεβής ακόμα και αν χρησιμοποιήσει όλα τα πλούτη του δεν μπορεί να δώσει στο Θεό αντάλλαγμα για την επιμήκυνση της ζωής του. Μάταιος ο πλούτος και μάταια η θνητή δύναμη όσων έχουν εξουσία!

Όλοι οι μεγάλοι και φτωχοί, σοφοί και ανόητοι, άνευ ουδεμίας εξαιρέσεως, θα αποθάνουν. Η τιμή εξαγοράς από το θάνατο είναι πολύ μεγάλη και ουδέποτε θα την βρουν, ότι και να κάνουν!

Όσο η διαγωγή των ασεβών ομοιάζει με τα κτήνη, αυτό αποτελεί εμπόδιο να προκόψουν σε αρετές και να κτίσουν σε ταπείνωση, την μόνη αρετή που εξυψώνει και ανάγει τον άνθρωπο εις τον άνθρωπο, δίδοντας του διάκριση και σύνεση στα πεπραγμένα της ζωής τους. Δυστυχώς όμως όλοι μας οι άνθρωποι, κυριευόμενοι από το «εγώ» μας, καπηλευόμαστε και εξουσιάζουμε εις βάρος των λοιπών συνανθρώπων μας ακόρεστα, λες και δεν μας φθάνουν αυτά που έχουμε.

Παρόλο το άθλιο τέλος που τους επιφυλάσσεται, βρίσκονται κι άλλοι άνθρωποι τόσο ανόητοι, ώστε να θαυμάζουν τους λόγους τους οποίους λέγουν οι ασεβείς. Τυφλοί μεταξύ τυφλών, νεκροί μεταξύ νεκρών, περιπατούν και πράττουν, με το «θάνατο να τους ποιμαίνει» στιχ. 15, κατακυριευμένοι από τα πάθη τους και την ασέβεια προς τους λοιπούς συνανθρώπους τους, πορεύονται προς τους «τάφους τους», στίχ. 12 στις αιώνιες «οικείες» τους, εκεί που το σωτήριο φως δεν πρόκειται πια να τους σκεπάζει «…εως αιώνος ουκ όψεται φως…» στιχ. 20.