5. ΑΓΙΑ ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ

Ευαγγέλιο Κυριακής: Ματθ. (3, 13 – 17)

«…13 Τότε παραγίνεται ὁ ᾿Ιησοῦς ἀπὸ τῆς Γαλιλαίας ἐπὶ τὸν ᾿Ιορδάνην πρὸς τὸν ᾿Ιωάννην τοῦ βαπτισθῆναι ὑπ᾿ αὐτοῦ. 14 ὁ δὲ ᾿Ιωάννης διεκώλυεν αὐτὸν λέγων· ἐγὼ χρείαν ἔχω ὑπὸ σοῦ βαπτισθῆναι, καὶ σὺ ἔρχῃ πρός με; 15 ἀποκριθεὶς δὲ ὁ ᾿Ιησοῦς εἶπε πρὸς αὐτόν· ἄφες ἄρτι· οὕτω γὰρ πρέπον ἐστὶν ἡμῖν πληρῶσαι πᾶσαν δικαιοσύνην· τότε ἀφίησιν αὐτόν· 16 καὶ βαπτισθεὶς ὁ ᾿Ιησοῦς ἀνέβη εὐθὺς ἀπὸ τοῦ ὕδατος· καὶ ἰδοὺ ἀνεῴχθησαν αὐτῷ οἱ οὐρανοί, καὶ εἶδε τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ καταβαῖνον ὡσεὶ περιστερὰν καὶ ἐρχόμενον ἐπ᾿ αὐτόν· 17 καὶ ἰδοὺ φωνὴ ἐκ τῶν οὐρανῶν λέγουσα· οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ εὐδόκησα…».

ΑΝΑΛΥΣΗ

Στο σημερινό Ευαγγέλιο ο Χριστός, έρχεται στον Ιορδάνη να βαπτισθεί από τον Ιωάννη.

Ο Χριστός μέσα στο δικό Του άγιο σώμα, κατακρίνει τη δική μας περηφάνεια, με τη δική Του ταπείνωση και μεταποιεί τον θάνατο της παρακοής μας σε αθανασία, γιατί υπακούει στον Πατέρα Του μέχρι θανάτου Σταυρού.

Οι ύβρεις, οι εμπτυσμοί οι ονειδισμοί, οι διωγμοί, η άκρα πτωχεία, η ενανθρώπηση, τα πάθη με αποκορύφωμα το Σταυρό, όλα αυτά είναι φανερώσεις της απόρρητης κένωσής Του. Μπορεί όλα αυτά να προξένησαν θλίψη και οδύνη στον Κύριό μας, ως άνθρωπον, αλλά όλες αυτές τις θυσίες τις υπέμεινε αγόγγυστα, για να καινουργήσει την ανθρώπινη φύση, την οποία «ανήγαγε εις τον ουρανόν» και της χάρισε την Βασιλεία Του την μέλλουσα.

1. Το Βάπτισμα, Μυστήριο της «κενώσεώς» Του

 

Το Βάπτισμα του Κυρίου στον Ιορδάνη ποταμό από τον Ιωάννη, ήταν και αυτό εντεταγμένο στο θείο σχέδιο, ν’ αναπλάσει και να θεουργήσει τον αμαρτωλό άνθρωπο, να τον συνάψει με τη χάρη του Θεού, να τον αναγεννήσει και με την τήρηση του θελήματος του Θεού να τον αναδείξει ως αληθινή θεοφάνεια, «τόπο και δόξα του Θεού» στη γη. Κληρονόμο της Βασιλείας Του, ισότιμο των Αγγέλων στους ουρανούς.

Ποιος μπορούσε να ήταν άλλωστε ο λόγος, που ο Κύριος ως αναμάρτητος, η ίδια η αυτοκάθαρση, «…οὐρανὸς δὲ οὐ καθαρὸς ἐναντίον αὐτοῦ;…»[1], ο «πάσης επέκεινα καθαρότητος[2]», να προσέλθει για να βαπτισθεί;

Η ευτέλεια και η αφάνεια είναι τα όπλα, που φοβάται ο εχθρός, γιατί τον νικούν κατά κράτος. Επειδή είναι «υπεράνω πάντων», ταπεινώνεται «υποκάτω πάντων». Αυτό είναι αληθινό μεγαλείο.

Οι Πατέρες της Εκκλησίας βλέπουν στη Βάπτιση του Χριστού την απαρχή του θανάτου. Κάθε πτυχή της ζωής Του είναι μια θυσία. Η ευτέλεια και η αφάνεια με την οποία έρχεται στον Ιορδάνη είναι θάνατος της έπαρσης του ανθρώπου, ο οποίος παράκουσε το Θεό και δεν έκανε ούτε και μια εντολή Του.

Η κατάδυσή Του στον Ιορδάνη προμηνύει την εις Άδου κάθοδο, η δε ανάδυσή Του, την Ανάσταση. Γι’ αυτό και ο Απ. Παύλος βεβαιώνει ότι «…όσοι εις Χριστόν εβαπτίσθημεν εις τον θάνατον αυτού εβαπτίσθημεν…».

2. «…Καινά ποιεί πάντα…»

Ο Χριστός μας, ως «νέος Αδάμ», κάνει τα πάντα νέα, καινούρια. Και όλα αποβλέπουν στο να γίνει ο άνθρωπος καινός, «κατ’ εικόνα» του νέου Αδάμ.

Ο άγιος Μακάριος γράφει περί τούτο «…Ο Κύριος ημών δια τούτο παραγέγονε ώστε την φύσιν ημων αλλάξαι και μεταβαλείν και ανακαινίσαι και ανακτίσαι την ψυχήν ταύτην την κατεστραμμένην τοις πάθεσι δια την παράβασιν…».

Στο ερώτημα πως θα κάνει καινούρια την ανθρώπινη φύση, συνεχίζει ο άγιος και απαντάει:

«…Κεράσας τω ιδίω αυτού πνεύματι της θεότητος…» δηλ. να την ενώσει με τη δική Του θεία φύση. «…Όποτε ο άνθρωπος αυτός θα γίνει καινός και θ’ αποκτήσει «καινόν νουν, καινήν ψυχή, καινούς οφθαλμούς, καινά ώτα, καινήν γλώσσα πνευματικήν και απαξαπλώς καινούς ανθρώπους τους πιστεύοντας αυτώ ήλθεν απεργάσασθαι…».

Κάθε πτυχή του Μυστηρίου της θείας Οικονομίας, αποβλέπει στο να μεταμορφωθεί ο άνθρωπος σε «καινή κτίση», να ομοιωθεί με το «Νέο Αδάμ», το Θεάνθρωπο Κύριο. Γι’ αυτό και η αγία μας Εκκλησία ψάλλει και εύχεται στον Κύριο για κάθε βαπτιζόμενο «…Απόδυσον αυτού την παλαιότητα και ανακαίνισον αυτόν εις τη ζωήν την αιώνιον…».

3. Ο «Ιορδάνης της Χάριτος»

Ο άνθρωπος και γενικά όλη η κτίσης ήταν κάτω υπό την εξουσία του διαβόλου, κάτω υπό την εξουσία των «δρακόντων» όπως κατονομάζει την αμαρτία και το διάβολο ο προφήτης Δαβίδ στο ψαλμό (73, 14). Ο Χριστός μας μέσα στον Ιορδάνη «συντρίβει τας κεφαλάς των δρακόντων», γιατί δέχθηκε με ταπείνωση και υπακοή το Βάπτισμα, όπως θα δεχθεί κι εκείνο του αίματος στο Σταυρό, όπου θα καταφέρει με την «άκρα κένωσή» Του, τη συντριβή του δράκοντα «κατά κράτος».

Αφού ο Ίδιος συνέτριψε το δράκοντα θα δώσει εξουσία στους βαπτιζομένους, που τον πιστεύουν αληθινά, τη δύναμη και την εξουσία να πατούν «…ἐπάνω ὄφεων καὶ σκορπίων καὶ ἐπὶ πᾶσαν τὴν δύναμιν τοῦ ἐχθροῦ…».  

Ο Χριστός αγιάζει τον Ιορδάνη και τον αναδεικνύει «Ιορδάνην της Χάριτος». Το νερό κάθε κολυμβήθρας, με την επίλυση της Αγίας Τριάδος από την Εκκλησία, μεταποιείται σε «Ιορδάνην της Χάριτος». Το «κατά ύδασιν» βάπτισμα τώρα γίνεται και «εν Πνεύματι Αγίω», για την άφεση των αμαρτιών, αλλά και για τη σύναψη του βαπτιζόμενου με τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος ώστε να δεχθεί τους καρπούς που πηγάζουν από τη δική Του Βάπτιση. 

«…Όσοι εις Χριστόν εβαπτίσθητε, Χριστόν ενεδύσασθε…» διαλαλεί στην επιστολή του προς Γαλάτες ο απ. Παύλος και παρακινεί τον κάθε ένα από μας να πράξουμε ομοίως για να μας δοθεί το χάρισμα της υιοθεσίας.

4. Το χάρισμα της υιοθεσίας

Όταν ο Χριστός μας βαπτίσθηκε, «…ἀνεῴχθησαν αὐτῷ οἱ οὐρανοί, καὶ εἶδε τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ καταβαῖνον ὡσεὶ περιστερὰν καὶ ἐρχόμενον ἐπ᾿ αὐτόν· 17 καὶ ἰδοὺ φωνὴ ἐκ τῶν οὐρανῶν λέγουσα· οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός, ἐν ᾧ εὐδόκησα…». Η παρουσία της Αγίας Τριάδος, του Πατέρα που ομιλεί, του Υιού που βαπτίζεται και του Αγίου Πνεύματος που κατεβαίνει στον Χριστό, μας θυμίζει την 1^η δημιουργία του ανθρώπου που εργάσθηκαν και τα 3 Πρόσωπα για να κάνουν τον κατ’ εικόνα Θεού άνθρωπο. Τώρα παρίστανται και τα 3 Πρόσωπα, γιατί αναδημιουργείται ο άνθρωπος σε καινό, στο πρόσωπο του Χριστού.

Το άγιο Πνεύμα χαρίζει στον βαπτιζόμενο την «υιοθεσίαν» και ανοίγεται ο ουρανός, όπως τον άνοιξε ο Χριστός, για να μας δεχθεί.

Ανοίχθησαν οι ουρανοί λέει ο Ιερός Χρυσόστομος, για να μάθεις και εσύ πως όταν βαπτίζεσαι, γίνεται το ίδιο. Ο Θεός σε καλεί στην άνω πατρίδα και θέλει να σε πείσει ότι δεν έχεις τίποτα κοινό με τη γη. Στέλνει το Άγιο Πνεύμα να μας καλέσει στην άνω πατρίδα, όχι ως ξένους, αλλά ως «υιούς αγαπητούς κατά χάριν, γιατί πήραμε την Χάρη της υιοθεσίας. Χάρη στον Ενανθρωπήσαντα Χριστό λάβαμε το δικαίωμα να καλούμε το Θεό Πατέρα.

5. Παιδιά Θεού

Εφ’ όσο πήραμε το χάρισμα της υιοθεσίας και ανακηρυχθήκαμε από το Θεό υιοί «κατά χάριν», συμμετέχουμε κατά χάριν στην υιότητα του Χριστού, χάρη στη δωρεά του Αγίου Πνεύματος. Γινόμαστε και «κατά χάριν» κληρονόμοι της Βασιλείας Του.

Η εξασφάλιση της υιοθεσίας μπορεί όμως και να μείνει ΑΝΕΝΕΡΓΗΤΗ, εάν υποδουλωθούμε στα αμαρτωλά πάθη. Γι’ αυτό οι Πατέρες μας συνιστούν, μετά την τιμή, που μας χαρίζει ο Θεός στο Βάπτισμα, να επιδείξουμε και «άξιον βίον».

Υπάρχουμε αληθινά, αν γινόμαστε κάθε μέρα «νεκρούμενοι και ανιστάμενοι», εάν αποτασσόμαστε το σατανά και συντασσόμαστε με το Χριστό, που ομολογήσαμε στο Βάπτισμα. Ο απ. Παύλος μας παροτρύνει να είμαστε «ως νεκρών ζώντες», να νεκρώνουμε τον παλαιό άνθρωπο, τον άνθρωπο των παθών, ώστε ν’ ανυψωθούμε και ν’ αναστηθούμε όπως ο Χριστός. Αυτό που έγινε στο Βάπτισμα να μας γίνει βίωμα, καθημερινό γεγονός. Αν το φρόνημα της σαρκός υπερισχύσει να καταφεύγουμε τότε στο Μυστήριο της Μετανοίας για να επαναληφθεί το «…νεκρούμενοι και ανιστάμενοι…» του Βαπτίσματος. 

Είθε όλη η ζωή μας να είναι υποταγμένη στη Χάρη, ώστε αυτή να μας καθοδηγήσει και συνοδεύσει στη Βασιλεία του Θεού. Γένοιτο.

---

[1] «…οὐρανὸς δὲ οὐ καθαρὸς ἐναντίον αὐτοῦ;…» = Χαρακτηριστικό είναι και το χωρίο του προφήτη Ιώβ που το δεικνύει αυτό, στην Παλαιά Διαθήκη (Ιώβ 15, 15) δηλ. Αν οι άγγελοι και οι άγιοι που κατοικούν στον ουρανό, υπολείπονται σε καθαρότητα εν σύγκριση προς την άπειρη καθαρότητα και αγιότητα του Θεού

[2] «πάσης επέκεινα καθαρότητος» = που ξεπερνά κάθε καθαρότητα