2. Β’ ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΕΤΑ ΤΑ ΦΩΤΑ

Ευαγγέλιο Κυριακής: Ματθ. (4, 12 – 17)

«…12 Τώ καιρώ εκείνω, ακούσας ὁ ᾿Ιησοῦς ὅτι ᾿Ιωάννης παρεδόθη, ἀνεχώρησεν εἰς τὴν Γαλιλαίαν, 13 καὶ καταλιπὼν τὴν Ναζαρὲτ ἐλθὼν κατῴκησεν εἰς Καπερναοὺμ τὴν παραθαλασσίαν ἐν ὁρίοις Ζαβουλὼν καὶ Νεφθαλείμ, 14 ἵνα πληρωθῇ τὸ ρηθὲν διὰ ῾Ησαΐου τοῦ προφήτου λέγοντος· 15 γῆ Ζαβουλὼν καὶ γῆ Νεφθαλείμ, ὁδὸν θαλάσσης, πέραν τοῦ ᾿Ιορδάνου, Γαλιλαία τῶν ἐθνῶν, 16 ὁ λαὸς ὁ καθήμενος ἐν σκότει εἶδε φῶς μέγα καὶ τοῖς καθημένοις ἐν χώρᾳ καὶ σκιᾷ θανάτου φῶς ἀνέτειλεν αὐτοῖς. 17 ᾿Απὸ τότε ἤρξατο ὁ ᾿Ιησοῦς κηρύσσειν καὶ λέγειν· μετανοεῖτε· ἤγγικε γὰρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν…».

ΑΝΑΛΥΣΗ

«…Μετανοεῖτε· ἤγγικε γὰρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν…» λέγει ο Κύριος, διδάσκοντας μετάνοια και εγρήγορση.

Ποια η επικαιρότητα της Μετάνοιας τώρα που οι γιορτές έχουν τελειώσει; Γιατί η αγία μας Εκκλησία όρισε να διαβάζετε το Ευαγγέλιο αυτό, περί Μετανοίας, ανήμερα των γιορτών;

Ευκολότερα θα το κατανοούσαμε πριν από τις γιορτές, ως προετοιμασία πνευματική, για να καθαρθούμε, και να δεχθούμε μέσα μας, δια της Ευχαριστίας, τον Ενανθρωπήσαντα Θεό. 

Τώρα που μεσολάβησαν και τελείωσαν οι γιορτές, και μπήκαμε αισίως στη ροή της καθημερινότητας, τι λόγο έχει η Μετάνοια;

Ας το δούμε μαζί βήμα βήμα.

1. Όλη η ζωή μας πρέπει να’ ναι γιορτή

Κι αυτές οι γιορτές παρήλθαν και ο άνθρωπος καλείται να μπει ξανά στην καθημερινότητά του. Για τον κοσμικό άνθρωπο, γιορτές θα πει ευκαιρία για ξεκούραση, διασκέδαση, επισκέψεις, ανταλλαγή δώρων. Αυτή όμως είναι η εγκοσμιοποίηση των γιορτών, η αλλοίωση του εκκλησιαστικού χαρακτήρα τους.

Με την έννοια που δίνει η Εκκλησία, οι γιορτές ποτέ δεν τελειώνουν. Υπάρχουν για να μας θυμίζουν πως ο Θεός έγινε άνθρωπος για να μας κάνει «κατά Χάριν» παιδιά Του. Μας έδωσε το χάρισμα της υιοθεσίας και μπορούμε να λέμε το Θεό Πατέρα. Από επίγειοι γίναμε επουράνιοι. Πήρε τη σάρκα μας, την έκανε δική Του και τη θέωσε. (Ακριβώς εδώ έγγυται ο σκοπός της ενανθρωπήσεως όπου κατά τον Μέγα Αθανάσιο: «Αυτός γάρ ενηνθρώπησε, ίνα ημείς θεοποιηθώμεν»).

Με τις γιορτές παίρνουμε μια γεύση, μια εμπειρία της αιωνιότητος, ανάλογα βέβαια με τον βαθμό της δεκτικότητάς μας, τη μετάνοια, την άσκηση, την κάθαρση, την πείνα και τη δίψα μας για το Θεό. Οι γιορτές υπάρχουν για να μας υπενθυμίζουν ότι η Βασιλεία του Θεού εγκαινιάστηκε ανάμεσα στους ανθρώπους, επειδή ήρθε κοντά μας ο άναρχος Θεός, που είναι Βασιλεία και Βασιλέας. Και το σημερινό Ευαγγέλιο αυτό βεβαιώνει,  ότι «…ἤγγικε γὰρ ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν…», επειδή ήλθε κοντά μας ο Κύριος.

Το «…ήγγικε…» δεν είναι σε όλους το ίδιο. Είναι ανάλογο με το βαθμό της «Μετανοίας». Αν αποδεχόμαστε να βασιλεύσει ο Χριστός μέσα μας και να κατευθύνει τη ζωή μας, αντί τα αμαρτωλά πάθη, τότε «ηγγικε», διαφορετικά θα είναι μακριά μας. 

Με τη γιορτή των Χριστουγέννων και των Θεοφανείων, λαμβάνει αρχή μέσα μας μια νέα ζωή, η «εν Χριστώ», η πνευματική μας αναγέννηση, ο «αρραβών της αιωνίου κληρονομίας». Η συμμετοχή μας σε κάθε γιορτή του Δεσπότη Χριστού, είναι η απαρχή του αιωνίου και αδιάκοπου γιορτασμού στην αιώνια Βασιλεία του Θεού, της 8ης ημέρας, που δεν θα έχει διαδοχή, όταν ο Θεός θα είναι «εν μέσω θεών», των ολοκληρωμένων και θεομένων, που θα έχουν το πλήρωμα της αθανάτου ζωής. Έτσι ενώ γιορτάζομε τη Γέννηση του Χριστού, προγευόμαστε τα έσχατα.

Αν λοιπόν Χριστούγεννα είναι η εμπειρία της Χάριτος από την παρουσία του Θεού ανάμεσά μας, τότε η συνεχής παρουσία του Θεού μέσα μας, η αγαπητική σχέση και κοινωνία μαζί Του, είναι Χριστούγεννα χωρίς τέλος. Είναι ζωή μέσα στη Χάρη. «…Όποιος έχει καλή συνείδηση και πράξεις αγαθές, δύναται αεί εορτάζειν…» (Ιωα. Χρυσοστόμου).

2. Η ατέρμων Μετάνοια

  

Ο τρόπος για να αυξάνει η Χάρις μέσα μας είναι η Μετάνοια. Γι΄ αυτό και ο Κύριος μας στο σημερινό Ευαγγέλιο είπε: «…Μετανοείτε…» και ΟΧΙ «…Μετανοήσατε…», γιατί η Μετάνοια πρέπει να είναι συνεχής και ατέρμων! Όπως λέγει ο αγ. Ισαάκ «…έχουμε ανάγκη μετανοίας εν ταις εικοσιτέσσαρσιν ώραις της νυκτός και της ημέρας…» δηλ. κάθε στιγμή.

Αυτό προϋποθέτει μίσος και αντίσταση στα αμαρτωλά πάθη, που τα ίδια αντιστέκονται το Θεό και το θέλημα Του, προϋποθέτει διαρκείς εξομολόγηση για άφεση των πτώσεων μας και αγώνα για να ακολουθήσουμε με τη Χάρη του Θεού, τις άγιες εντολές Του, δηλ. τα στάδια της ζωής του Κυρίου μας.

Οι άγιοι για το σκοπό αυτό χρησιμοποίησαν τη νηστεία, την αγρυπνία, την προσευχή, τη γονυκλισία, τη χαμευνία[1], τα δάκρυα κ.α.

Οι Πατέρες βεβαιώνουν πως θα λάβει στεφάνι μαρτυρίου εκείνος που με όπλο την αρετή θα νικήσει τα πάθη. Αν είμαστε στραμμένοι στα «άνω», η κάθε μας μέρα είναι γιορτή. Μετάνοια επίσης για τους Πατέρες είναι το «εαυτόν μέμφεσθαι»[2], για να γκρεμίσουμε το είδωλο του εαυτού μας, καθώς και η συντριβή της καρδίας.

Τα δάκρυα της Μετανοίας, που είναι έκφραση του πόνου για την απώλεια του Θεού, είναι χαροποιά και ζωηφόρα. Είναι δωρεά του Αγίου Πνεύματος, απαρχή της αιώνιας χαράς των σεσωσμένων.

3. Επίλογος

Ο αββάς Ισαάκ λέγει πως η «…μετάνοια δεν περιορίζεται μέσα σε χρονικά όρια, γιατί ποτέ δεν τελειώνει…». Ο άνθρωπος που θέλει να επιστρέψει στην υπακοή του Πατέρα, βρίσκει αντίσταση στην ανταρσία της ανθρώπινης του φύσεως, της «κατά σάρκα» ζωής. Όσο αγωνίζεται τόσο οι δυνάμεις αντίστασης αυξάνουν. Γι’ αυτό καταφεύγει πάλι και πάλι στην Εκκλησία για να πάρει τη Χάρη και να νικήσει τη φύση, να μπορεί να τη μεταμορφώσει ώστε και αυτή να θέλει ν’ αναζητεί τη Χάρη του Θεού. Το έργο αυτό είναι για όλους, αμαρτωλούς και δίκαιους, που θέλουν να επιτύχουν τη σωτηρία τους. Και πάνω σ’ αυτό ο αββάς Ισαάκ προσθέτει «…η τελειότης των τελείων είναι ατέλεστος…», γιατί δεν εξουδετερώνεται από μέσα μας η αντίσταση του κακού. 

Χαρακτηριστικό είναι και το παράδειγμα μέσα από το Γεροντικό όπου ένας αδελφός εξομολογήθηκε στον αββά Σισώη και πήρε την πολύ όμορφη απάντηση του γέροντα. Λέει ο αδελφός στον αββά:

- Έπεσα πάτερ, τι να κάνω;

- Σήκω, του είπε ο άγιος, με τη χαρακτηριστική του απλότητα.

- Σηκώθηκα αββά, αλλά και πάλιν έπεσα, είπε με λύπη ο αδελφός.

- Σήκω, ξανά και ξανά του είπε ο αββάς

- Έως πότε;

- Έως ότου σε βρει ο θάνατος ή στην πτώση ή στην έγερση. Δεν είναι γραμμένο «…εκεί που θα σε βρω, εκεί και θα σε κρίνω…»; Μόνο προσεύχου στο Θεό να βρεθείς την τελευταία σου στιγμή σηκωμένος με την αγία μετάνοια. 

Ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος λέγει πως στη μέλλουσα κρίση δεν θα κατηγορηθούμε γιατί δεν κάναμε θαύματα, ούτε γιατί δεν θεολογήσαμε, αλλά θα δώσουμε λόγο στο Θεό, γιατί ενώ αμαρτήσαμε, δεν πενθήσαμε για τις αμαρτίες μας. Αυτό το πένθος είναι η έκφραση της μετανοίας μας. Πενθούμε γιατί δεν μείναμε κοντά στο Θεό, δεν ακολουθήσαμε τον τρόπο ζωής που μας υπέδειξε.

Η συνεχής Μετάνοια είναι η συνεχής επάνοδος από το διάβολο στο Θεό και επιτυγχάνεται με άσκηση και πόνους. Δεν είναι μια προσωπική μεταμέλεια για τα παραπτώματά μας, αλλά διαρκής και ισόβια προσπάθεια για εύρεση μέσα μας Το Θεό που χάσαμε, αλλαγή του τρόπου ζωής μας και για επάνοδο στο αρχαίο κάλλος για το οποίο πλαστήκαμε. Γένοιτο. 

---

[1] Χαμευνία = Να κοιμάσαι στο έδαφος

[2] Εαυτόν μέμφεσθαι = Να κατηγορήσουμε τον εαυτόν μας